Tarıhqa qarap otyrsaq, qazaqty tilinen, sol arqyly dili men dininen, dástúri men bolmysynan aıyryp baryp, qulyna aınaldyrý saıasatyn Reseı kemi eki ǵasyr boıynda júrgizip keledi. Onysy birtalaı jemis berdi de.
Atap aıtqanda, 1820-1900 jyldar aralyǵynda qazaq óz jerinen qýylyp, onyń shuraıly alqaptaryn orys mujyqtary men áskerı jasaqtary - kazaktar ıelendi. 1900-1917 jyldarda qazaq dalasy Reseı ımperııasynyń quramynda jappaı otarlandyrý men orystandyrýǵa ushyrady. 1917-1930 jyldarda qazaq halqynyń rýhanı saǵy, rýhanı kóshbasshylary túp-tamyrymen joıyldy.
1930-jyldarda Stalın men Goloekın uıymdastyrǵan Asharshylyq halqymyzdyń jartysyna jýyǵyn jalmady. 1940-1950 jyldary qazaqta qalǵan erkek kindiktiń bir mıllıony Reseı-German soǵysyna aıdalyp, jartysy qaıtpady. 1960-jyldary syrttan kelgen mıgraııa nátıjesinde qazaq balasy óz Otanynda 30 paıyzǵa da jetpeı ulttyq azshylyqqa aınaldy. 1970-jyldary orystandyrý naýqany shegine jetip, durys bilim, ǵylym, qyzmet, karera tek orys tiline baılandy. Máselen, ol kezdegi el astanasy - Almatyda eki-aq qana qazaq mektebi qaldy.
1980-jyldary qazaq jastary ashynyp alańǵa shyqpasa, onyń arty Reseı-Sovet ımperııasynyń kúıreýine alyp kelmese ne bolar edi!? Qudaı ondap jolymyz boldy. Qazir egemen el bolǵanymyzǵa 30 jyl toldy. Qansha kúshense de, Reseı qazaqty tilinen, al onymen qosa tabıǵatynan aıyra almady.
Aıtpaǵym kek qaıtarý emes, ázirshe taǵdyrdyń osy ozbyryna qaramastan, tarıhy kemi eki myń jylmen sanalatyn ulty qazaq, tegi Túrki balasynyń ómirsheńdigi. Endeshe, degenimizdi jasaı bereıik. Onyń ishinde qazaq jerinde ana tilin asqaqtataıyq. Bul zaman zańdylyǵy jáne onymen kelispeıtinder kem degende aıanyshqa ǵana laıyq.
