QAZYBEK ISA: Platonov qazaqsha, Dándibaev oryssha sóılegen májilis

3338
Adyrna.kz Telegram

Platonov qazaqsha, Dándibaev oryssha sóılegen májilis. Men túrikshe sóılesem qalaı bolady?

Ótken aptadaǵy Májilistiń jalpy otyrysyna kelgen QR Qorǵanys mınıstriniń orynbasary Tımýr Dándibaev zań jobasyn talqylaýda depýtat Darhan Myńbaıdyń qazaqsha suraǵyna oryssha jaýap berdi. Keıbir depýtattar suraǵyna ǵana shala qazaqsha jaýap berdi. Onysyn túsinýge tyrystyq.

Al Májilis depýtaty, belgili telejýrnalıst Artýr Platonov osy zań jobasy boıynsha qosymsha baıandamany qazaqsha jasady. Bir qýantarlyǵy, Arekeńniń qazaqshasy vıe-mınıstrdiń qazaqshasynan jaqsy shyqty. Men bul oıymdy aıtyp, Artýr Stanıslavulyna alǵysymdy jazyp jiberdim. Sóıtsem, Májiliste únemi tek memlekettik tilde sóıletin depýtat Natalıa Dementeva da týra osyndaı pikir aıtypty oǵan.

Iá, Artýr Platonovtyń memlekettik tilde sóıleýi kóp depýtattar men mınıstrlik basshylaryna, tipti únemi ózge memlekettiń tilinde sóıleıtin ózimizdiń qazaq depýtattarǵa da úlgi boldy. Alǵysyma rahmet aıtýǵa kabınetime izdep kelgen Arekeńe: «Endi depýtattyq saýaldy da qazaqsha jasańyz» dedim qolyn alyp. Arekeń soǵan umtylyp júrgenin aıtty. Kezinde álemdegi elder bir-birin qyryp jatqan zamanda, qıyn-qystaýda qanshama halyqty darhan dalasyndaı keń qushaǵyna qysyp, bir tilim nanyn bólip berip, aman alyp qalǵan beıbitshil qazaq halqynyń erligi men meıirimdiline rızashylyǵy retinde kúshti fılm jasaǵan Artýr Stanıslavulyna tabys tiledim.

Artýr Platonov týraly aıtqanda, elimizde túńǵysh ret 2012 jyly 30 qazanda QR Jýrnalısiniń etıkalyq Kodeksi» qabyldanǵan talqylaý eske túsedi. Sonda men Kodekstiń “Kásibı paryz” atty 1-shi babyna “ULTTYQ AQPARATTYQ QAÝIPSIZDIKTI saqtaý” talabyn eki ret daýysqa salyp júrip engizip edim. Meniń usynysymdy qoldap, daýys bergenderdiń aldyńǵy qatarynda telejýrnalıst Artýr Platonov boldy. Al sol kezde de bul bapqa basqa- basqa emes, ózimiz, memleket múddesine (ulttyq múdde dep uǵyńyz) tikeleı jaýapty, memlekettik bıýdjetten qarjylanyp otyrǵan memlekettik basylymdar qaraıtyn «Nur medıanyń» sol kezdegi basshysy, ana tilinde sóılemeıtin Erlan Baıjanov jalǵyz ózi qarsy shyqqan edi…

Ótken aptada ǵana Májilistiń áleýmettik-mádenı damý komıtetinde ótken jańa zań jobasynyń tusaýkeserinde QR Densaýlyq saqtaý vıe-mınıstri, Bas sanıtar Erlan Qııasov ta depýtattardyń qazaqsha suraǵyna oryssha jaýap berip otyrdy. Meniń suraǵyma da, oryssha zýyldap bara jatyr edi: «Keshirińiz vıe-mınıstr myrza! Men sizge memlekettik tilde suraq qoıdym, memlekettik tilde jaýap berýińizdi talap etemin!»-dep toqtatyp tastaýǵa týra keldi. Qazaq parlamentine kelgen qazaq vıe-mınıstri men týra bir alys sheteldiń tilinde suraq qoıǵandaı qınalyp, aqyry keıin jazbasha jaýap bereıin dep qutyldy.

Bıyl 3 aqpanda men «Memlekettik tildiń mártebesin anyqtaıtyn ýaqyt jetti» atty «Aq jol» frakııasynyń depýtattyq saýalyn jarııalaıtyn jalpy otyrysta Ulttyq ekonomıka mınıstri Áset Erǵalıev te depýtattardyń qazaqsha suraqtaryna oryssha jaýap berip jatqanda, depýtat Berik Dúısembıev eskertý jasap, men sol kezdegi depýtattyq saýalyma qosyp synap, aqjoldyqtardyń attanymen zorǵa toqtatqan edik...

Kóktemde Májiliste áleýmettik-mádenı damý komıtetinde ótken bilimge baılanysty dóńgelek ústelde de vıe-mınıstri Bıbigúl Asylovadan bastap, basshylar da, qosshylar da túgelge jýyq orys tilinde sóılep, sonda da bizdiń eskertýimizdi alyp, baspasózdegi synymyzǵa ushyraǵan bolatyn.

Májilistegi mundaı jaǵdaı az emes. 2020 jyly 11 naýryzda Májilistiń jalpy otyrysynda depýtat Narıne Mıkaelıan ıfrlyq damý, ınnovaııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıe-mınıstri Ashat Orazbekke memlekettik tilde birqatar suraqtar qoıǵan bolatyn.Ózge ult ókili, Parlament depýtatynyń memlekettik tildegi suraǵyna vıe-mınıstr Ashat Orazbek myrza memlekettik tilde emes, Reseıdiń tilinde jaýap bergeni óte soraqy jaǵdaı boldy… Oıyna eshteńe kirip-shyqpaı turǵan onyń sazaıyn Májilis tóraǵasy Nurlan Nyǵmatýllın berip edi. Memlekettik tilge baılanysty spıkerden eskertý almaǵan mınıstrlik basshylary az shyǵar...

Iá, ádilin aıta ketý kerek, Májilis tóraǵasy Nurlan Nyǵmatýllın otyrystyń kún tártibindegi máselelerdi resmı túrde tek memlekettik tilde júrgizedi. Depýtattarǵa qandaı ult ókili bolsyn, tek qazaq tilinde sóz beriledi. Májilis qabyrǵasyndaǵy basty ekrandaǵy jazbalar tek memlekettik tilde, latyn grafıkasyndaǵy qazaq álipbıimen jazylady.

Bizden basqa elderde zań shyǵarýshy organ - parlamentte eldiń zańyn qatań saqtap, depýtattar da, mınıstrleri de tek memlekettik tilde sóıleıdi. Ózge memlekettiń tilinde sóıleý qylmysqa barabar jáıt. Anaý jyly Túrkııa parlamentinde bir depýtat sóziniń arasynda bir maqaldy keltirmek bolyp, eki sózdi ǵana ózge tilde aıtqany úshin mandatynan aıryldy. Mine, ózin-ózi syılaıtyn, ózgege de syılata biletin el!

Al bizde mınıstrlerimiz memlekettik tildegi suraqtardyń ózine Reseı tilinde jaýap berip, zýyldap tura beredi.

Tilin qorǵaı almaǵan Qorǵanys basshylary elin qorǵaı alady degenge kim senedi?
Qazaq tilin bilmegen Densaýlyq salasy basshylary aýyrǵan qazaqty qalaı emdeıdi?
Qazaq tilin bilmegen bilim salasyndaǵylar qazaqqa qalaı bilim bermek?

Májilis komıtetterindegi, frakııalardaǵy otyrystarda, jumys toptary men jıyndar da memlekettiń zańyn saqtap, memlekettik tilde júrip, basymdyq memlekettik tilge berilýi tıis.

Áıtpese, PLATONOV QAZAQShA, DÁNDIBAEV ORYSShA SÓILEGEN MÁJILISTE men TÚRIKShE nemese ÓZBEKShE SÓILESEM QALAI BOLADY?

«Aq jol» partııasy frakııasy 2012 jyldan beri kóterip kele jatqan, byltyr «Qazaq úni» ulttyq portalynda bir aıda 126 myń adam talap etip, qol qoıǵan Memlekettik til týraly zań qabyldanbaı kórgen kúnimiz osy!?.

 

Pikirler