Keshe keshten beri álem jeli jarylyp, súıinshiletip jatyr. Baqsaq, Qazaqstan halqynyń sany 19 mıllıonǵa jetipti. Bir qaraǵanda álemde jeriniń úlkendigi jaǵynan 9 oryndy alatyn alyp elimiz úshin halyqtyń kóp bolǵany jaqsy. Qýanyshty jaǵdaı. Al ekinshi qyrynan alǵanda máz blyp, bórikti aspanǵa atýdyń esh qajeti joq.
Nege, kórshi ózbekti alaıyq, táýelsizdik alǵan jyldary olar 20 mıllıon edi. Qazir 35 mıllıonǵa jetip, meımanasy tasyp otyr. Demek ózbekter 30 jylda 15 mıllıonǵǵa kóbeıgen. Biz táýelsizdikke qol jetkizgen jyldary 16 mıllıonnyń ústinde edik. 30 jylda 3 mıllıonǵa kóbeıippiz. Osyda qýanysh pa? Bilmedim. Ózbekten qazaqtyń nesi kem bolyp qaldy? Qazaqtyń ósip –ónýine kim bóget bolyp otyr. Zerdeleı qarasaq qazaqtyń demografııasyna tusaý bolyp otyrǵan qazirgi júıe sekildi. Sál tereńirek qarasaq, qazaqtyń jerinde quny AQSh dollarymen eseptegende 10-15 trıllıon bolatyn baılyq bar. Bul zerttelgeni. Osynshama yrǵyn baılyq kem degende 100 mıllıon halyqty asta-tók asyraýǵa jetedi eken. Biraq mundaı mol baılyqtan qazaq qaǵylǵan. Qyzyǵyn bıliktiń mańaıyna shoǵyrlanǵan azǵantaı top qana kórip otyr. Halyq taqyr kedeıdiń ar jaq, ber jaǵynda ildalap kún kórýde. Ár adam kredıtkke baılanǵan. Demek kún kórisi qıyndaǵan jurt bala týýdy emes, qalaı jan baǵýdy oılaıdy. Iaǵnı demografııa noldik deńgeıde deýge bolady. Buǵan ótken ǵasyrda bolǵan túrli náýbetti qosyńyz. Máselen, 1916 jylǵy topalań, 1918-1920 jyldardaǵy aqpen qyzyldyń aıqasy, 1921-1922 jyldardaǵy 1,5 mıllıondy qynadaı túsirgen ashtyq, 1927-1929 jyldardaǵy tárkileý, ujymdastyrý, úrkinshilik kezeńi, 1931-1932 jyldardaǵy asharshylyq, 3 mıllıon qazaq aq súıek bolyp dalada shashylyp qaldy, 1937-1938 jyldardaǵy saıası qýǵyn –súrgin kezeńi, onda da 25 myń qazaqtyń oqyǵan, kózi ashyq azamattary atylyp ketti. Osynyń bári qazaqtyń ósip –órkendeýine úlken bóget boldy. qazaqtyń sany kemidi.
Eger de osy zulmattar bolmaǵanda qazirgi kúni ıisi alash balasynyń sany 45-55 mıllıonnyń ar jaq ber jaǵynda bolyp shalqyp otyrar edi. Amal qansha. Jaraıdy bul ótken tarıh. Al, táýelsizdik alǵan kezeńde qazaq nege ósip – óne almaı otyr? Onyń sebebin jazbamyzdyń basynda aıttyq. Bıliktiń óz eline, halqyna degen kózqarasy túzelmeı halyqtyń sany eselep ósedi deý kúlkili. Mine, sonyń kórsetkishi: 30 jylda 3 mıllıonǵa ǵana óstik. Al, ózbekter 15 mıllıonǵa kóbeıdi. Qaı el qýanýy tıis, qazaq pa, ózbek pe?
