Jumys tobynyń jetekshisi Ádilbek Jaqsybekov Prezıdentke qazaqstandyqtardyń Konstıtýııaǵa usynǵan negizgi ózgeristeri jaıly baıandady, – dep habarlaıdy Tengrinews.kz tilshisi.
Jaqsybekovtyń aıtýynsha, qazaqstandyqtardan alty myńnan asa usynys kelgen. Olar Konstıtýııanyń 98 babynyń 63 babyna qatysty máselelerdi qozǵap jatyr. Ol baptar negizgi zańnyń barlyq bólimin qamtıdy. Usynystar ártúrli, tek jobalarmen toqtap qalǵan emes. Osylaısha qazaqstandyqtar usynǵan ózgerister birneshe blokka bólingen.
«Memleket basshysynyń ókilettigi týraly bólimge qatysty 40-tan asa usynys keldi. Parlament ókilettigi jaıly 88 usynys kelip tústi. Jalpy qazaqstandyqtar Parlament jumysyn kúsheıtý máselesin qoldap otyr», – dedi Jumys tobynyń basshysy Ádilbek Jaqsybekov.
Sondaı-aq, Jaqsybekov Parlamenttik respýblıkaǵa kóshý týraly usynystardyń bolǵanyn aıtyp ótti. Keıbir azamattar Parlamentti qurý tártibin ózgertýdi usynyp jatyr. Olardyń aıtýynsha, Parlamentti eki palata emes, bir palata etýge bolady.
«Depýttatyq korpýstyń talaptaryn kúsheıtý usynyldy. Úkimettiń jumysy jaıly aıtatyn bolsaq, qazaqstandyqtar úkimettiń Parlamentke esep berýge mindettiligin kúsheıtýdi usynady. Sondaı-aq, bul jerde sheshimderdiń Májilis jáne Senatpen kelisimge kelý arqyly qabyldaný kerektigi aıtylady. Jáne úkimettiń tek Májilis aldynda emes, sondaı-aq, jalpy Parlament aldynda esep berý qajettiligi týraly usynystar keldi», – dedi Jaqsybekov.
Al konstıtýııalyq keńeske qatysty ol 18 usynystyń kelgenin aıtty.
«Konstıtýııalyq keńesti qurý tártibin ózgertý, sondaı-aq, Konstıtýııalyq sotty qaıta qurý týraly usynys tústi. Al eń kóp – 2148 usynys quqyq qorǵaý jáne sot organdarynyń jumysy jaıynda boldy. Onda sýdıalarǵa degen talaptardy kúsheıtý týraly, zańger mamandyǵynyń eńbek ótili merzimin uzartý týraly aıtyldy», – dedi Jumys tobynyń jetekshisi.
«Advokattardan da kóp usynys tústi. Olar advokattardyń ókilettigin arttyryp, aıyptalýshylar quqyqtarynyń kepilin arttyrý jáne sottyń sankııasy bolmaǵan kezde qamaý merzimin 72 saǵattan 48 saǵatqa qysqartý týraly usynys bildirdi», – dedi Jaqsybekov.
Sondaı-aq, máslıhattar men jergilikti basqarý organdary nazarsyz qalmady. Atap aıtqanda azamattar depýtattarǵa jas boıynsha shekteý qoıyp, qaıta saılanýǵa shekteý qoıýdy usyndy. Sonymen birge, halyqqa ákimderdi taǵaıyndaý múmkindigin berý jaıy da sóz etildi.
«Suraqtardyń kóbi Konstıtýııanyń 26-babyna ózgertý engizýge qatysty ekenin aıta keteıik. Bul másele boıynsha ashyq pikirtalas boldy – túrli pikir boldy. Azamattardyń bir bóligi ózgeris engizýge jaqsy baǵa berdi, al kópshilik ózgeriske qarsy.
Sondaı-aq, memlekettik tildiń rólin kúsheıtý men aǵylshyn tiline resmı statýs berý jáne etnıkalyq qazaqtardy qabyldaý tártibin jeńildetý boıynsha usynystar boldy», – dep atap ótti ol.
Ólim jazasyna qatysty usynystar túsken. Jaqsybekovtyń aıtýynsha, bul jazadan tolyq bas tartý men ony qoldaný kerek jaǵdaılardy arttyrý kerek degen túrli pikirler aıtyldy. Jumys toby barlyq usynystardy jiti zerttedi. Jalpy jumys toby 4 otyrys ótkizip, reformanyń túrli aspektilerin talqylady. Bul jumysqa memlekettik organdardyń sarapshylary men sheteldik mamandar tartyldy.
«Qadirmendi Nursultan Ábishuly, búgin Konstıtýııaǵa ózgeris engizý jobasy sizdiń qaraýyńyzǵa beriledi. Munda búkilhalyqtyq talqylaý qorytyndylary eskerildi. Konstıtýııalyq reformalar jobasy bizdiń aqylymyz ben nusqaýlarymyz boıynsha aıaqtaldy. Bizdiń basty maqsatymyz Prezıdent reformasyn saqtaý jáne memlekettik bılik júıesiniń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý boldy. Aldymen 40 ókilettilikti ótkizý usynylǵan, degenmen, Elbasynyń 35 ókilettiligi qaıta bólinip beriletin boldy. Sonyń ishinde, ekonomıka, qarjy, memlekettik múlikti basqarý, ákimshilik-aımaqtyq qurylym máselelerin sheshýge qatysty ókilettikter», – dep aıaqtady sózin jumys tobynyń jetekshisi.
Eske sala keteıik, 2016 jyldyń jeltoqsanynda Nursultan Nazarbaev Táýelsizdiktiń 25 jyldyǵyna arnalǵan merekelik jıynda bılik tarmaqtaryn úlestirý máselesin qarastyrýdy tapsyrǵan bolatyn.
«Sizderdiń nazarlaryńyzǵa elimiz úshin asa mańyzdy, taǵdyrly máseleni usynbaqpyn. Bul – Konstıtýııa men zańdarǵa ózgerister engizý. Bizdiń aldymyzda bılik tarmaqtarynyń ókilettikterin qaıta bólý mindeti tur. Qazir zamannyń dıdary ózgerdi. Biz de ózgerýge tıispiz. Sol sebepti, memlekettiń basqarý júıesin de jańǵyrtatyn kez keldi. Men eldiń múddesi men zamannyń talabyn, urpaqtyń bolashaǵyn oılaı otyryp osyndaı baılam jasadym», – degen edi Nursultan Nazarbaev qazaqstandyqtarǵa jasaǵan úndeýinde.
2017 jyldyń 11 qańtarynda Qazaqstan Prezıdenti bıliktiń tarmaqtary arasynda ókilettikterdi qaıta bólý máseleleri boıynsha jumys tobymen kezdesken edi. Memleket basshysy otyrysta memlekettik bıliktiń tarmaqtary arasynda ókilettikterdi qaıta bólý máselesi respýblıka damýynyń júıeli jáne zańdy kezeńi bolyp tabylatynyn atap ótken bolatyn. Al 13 qańtarda Aqorda Memlekettik bılik ókilettikterdi qaıta bólý máseleleri jónindegi jumys tobynyń tizimin jarııalaǵan edi. 24 aqpanda jumys toby «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasyn búkilhalyqtyq talqylaý merziminiń aıaqtalǵanyn málimdedi.
Prezıdent azamattardyń barlyq usynysy esepke alynyp, nazarsyz qalmaıtynyn aıtty. «Eshteńe de turaqtap qalmaıdy, proess júrip jatyr, ómir jalǵasady, barlyǵy damý ústinde. Ýaqyttyń talabymen belgili bir ózgerister engiziletin shyǵar», – dedi Elbasy.
"Adyrna" kz
