Musylman elderinde «qyzdy súndetke otyrǵyzý» atty qoǵamda rezonans týdyrǵan salt bar. Tipti, ǵalymdardyń ózi muny densaýlyqqa paıdaly eken aıtady. Egıpette 2008 jyldan beri 90 % paıyz qyz súndetke otyrǵan. "Adyrna" ulttyq portalynyń tilshisi osy taqyrypty tarqata baıandaıdy.
Reseıde alǵash ret qyzdy súndetteý boıynsha qylmystyq is qozǵalyp, sotqa deıin jetken. Daǵystanda jyl saıyn myńnan astam áıeldiń jynys múshesine ota jasaý faktisi tirkeledi.
55 jastaǵy tanymal aktrısa, jazýshy, model Varıs Dırıeniń bıografııasyna súıene túsirilgen «Shól dala gúli» atty fılm 2010 jyly jaryq kórdi. Fılm jelisi «qyzdy súndetke otyrǵyzý, onyń ómirlik zııany» týraly baıandalady.
Varıs Dırıe kim?
Podıým juldyzy Varıs «Somalı» kóshpendileriniń taıpasynda 1965 jyly dúnıege kelgen. Ataýy «shól gúli» degendi bildiretin arýdyń naqty týǵan kúni belgisiz. Rýlyq dástúrge sáıkes ata-analar balalarynyń týǵan kúnin de este saqtamaıdy eken. Varıstiń 11 aǵasy men ápkeleri bolǵan. Olardyń altaýy balalyq shaǵynda jáne jasóspirim kezinde qaıtys bolǵan.
Varıs Dırıe – Shyǵys Afrıkadan shyqqan model.
Modeldiń eki ápkesi «súndetteýdiń» qurbany bolǵan. Bireýi eki kúnnen keıin qaıtys bolsa, ekinshisi 10 jyldan keıin bosana almaı qaıtys bolǵan. Másele mynada: varvarlyq proedýra, onyń máni bolashaq áıeldi jaqyndyq rahatynan máńgilikke aıyrady.
5 jasynda Varıs te súndetke otyrǵyzyldy. Inileri men qaryndastaryn baǵyp, mal jaıyp júrgen qyzdy 13 jasqa tolǵanda, baı qartqa kúıeýge bermek bolady. Kúıeý jigit ata-anasyna qalyńdyq úshin 5 dromedarııa (bir órkeshti túıe) ýáde etedi.
Biraq, Varıs qashýǵa sheshim qabyldady. Qyzdyń anasy qyzynyń qashý proesine kómektespedi, biraq ol onyń qashyp ketýine de kedergi bolmaǵan.
Dırıe deportaııadan aýlaq bolý úshin aǵylshyn tilin úırenip, meıramhanada daıashy retinde jumys istedi. Sán fotografy Terens Donovan ádemi qara násildi qyzǵa kózi túsip, oǵan modeldik joldy usynady.
Usynystyń arqasynda Varıstiń 1987 jylǵy fotosýreti Pırellı kúntizbesiniń basty betinde jarııalanǵan.
20-shy ǵasyrdyń 80-shi jyldarynyń aıaǵy men 90-shy jyldardyń basynda Varıs sándi brendterdiń bet-beınesine aınaldy, jýrnaldyń muqabasynda jarqyrady.
Djeıms Bondtyń «Kózden shyqqan ushqyndar» fılmine tústi.
1997 jyly modeldik mansabynyń bıik shyńyna shyqqan kezde Dırıe «Marı Kler» áıelder jýrnalynyń tilshisi Laýra Zıvke bergen suhbatynda «qyz balalardy súndetteý»týraly bar shyndyqty aıtyp beredi. Suhbat úlken rezonans týdyrady. Keıin Varıs varvarlyq proedýramen kúresý úshin BUU-nyń elshisi bolyp taǵaıyndalady.
Dırıe jazýshy jáne pýblııst Ketlın Mıllermen birge óziniń alǵashqy «Shól gúli» romanyn jaryqqa shyǵardy. Modeldiń ómirbaıany bestsellerge aınaldy.
2002 jyly Dırıe Venada áıelderdiń jynys múshesine zaqym keltirý barysymen kúresý úshin qor qurady. Varıstiń aıtýynsha, qazirgi kezde mıllıondaǵan qyzdardy múgedek etip otyrǵan varvarlyq ádet-ǵurypty jeńýdiń jalǵyz joly – áıeldiń kúıeýine masyl bolmaýy. Fınans jaǵynan tepe-teńdiktiń saqtalýy basty rólde.
Aktrısa áıel quqyǵyn qorǵaý barysyndaǵy kúresin jalǵastyrýda.
Varıstiń jankúıerleri jyl saıyn álemniń ár túkpirinen «Áıelderdi súndetke otyrǵyzý – tazartý emes, qylmys» jáne «Áıelder quqyǵynsyz adam quqyǵynyń bolýy múmkin emes» uranymen túrli beınejazbalar jarııalaıdy.
PS: Femınızmdi qoldaıtyn áıelder qaýymyn qoǵam qabyldamaıdy. Biraq áıeldiń quqyǵy ár elde ár túrli jolmen taptalýda. Áıel – ana, áıel – kópir…
"Adyrna" ulttyq portaly,
Injý ÓMIRZAQ
