Atam zamannan aıǵyr bıe bolǵysy kelmeıdi, bıe atty ańsamaıdy.Qoraz taýyq bolǵysy kelmeıdi, taýyq balapannan bezbeıdi. Qalaýy kúnde ózgerip, tańdaýy tańdaı qaqtyryp jatqan adamzat balasy ǵana.
Allanyń erkin jaratqan esti maqulyǵy biz ekenimizge ábden kózimiz jetti.
Erkek bitken jaýapkershilik alý men qyzǵaný qasıetinen aıyrylý aldynda tur. Qyz qylyqty bolǵannan góri ótkinshi qyzyqtarǵa bilikti bolýdy qalaıdy. Áıel erkekke jón aıtsam - erkindigimniń belgisi, kóptiń nazarynda kórkem kórinsem erkeligimniń belgisi dep esepteıdi. Tasbaqa da tasyn tastasam jeńildeımin, dep oılaıdy eken...
Oılaǵan jaqsy ǵoı, biraq, opyq jegenderdi qaıtemiz...
Qazir eshkim sebeppen kúreskisi kelmeıdi, bári saldardyń sońynda júr...
Ul ulaǵatty, qyz uıatty bolsa, erkek eńbekqor, áıel jaýapker bolsa júzdegen problema ózdiginen sheshiler edi.
Báleqorlyqtan jemqorlyqqa deıin, urlyq-qorlyqtan zorlyq-zombylyqqa deıin adamı qasıettiń azǵyndaýy men júıe jasaıtyn tulǵanyń jetimsizdiginen ekeni kórinip turǵan aqıqat qoı...
Negizdi durystap, otbasyn nyqtap, ótkennen ónege, ozyqtan úlgi alýdyń orynyna, dástúrden jerip, týystan qashyp, tarıhtan sýyp, jattan kóbine kóbik trendterdi ǵana juqtyryp jatyrmyz.
Azamattyq paryzymyzdy mindet qylmaımyz, áıtse de talaı qaryndastyń qaqysyn ótedik, álsiz ápkelerimidiń qajetine jaradyq, jylaǵanynyń jasyn súrttik, qulaǵanynyń qolynan tarttyq.
Biraq biz qurmettegen analar, ary bıik arýlar adam tabıǵatynan attap, babalar murasyn taptap, kisi shoshıtyn qylyq kórsetpegen edi.
Al, plakat ustap kóshede júrgen kimder?
Ne qyz ekeni, ne ul ekeni belgisiz, júrisi erkek, dybysy áıel, urany uǵynyqsyz, talaby qısynsyz, álemdik qubylystardy alǵa tartyp, femınıstik úrdistiń artyna tyǵylǵan áldekimder...
Eger, femınızm degen áıel baqytynyń bir tuǵyry bolsa, Qudaıǵa shúkir,batystyń jasandy femınızminsiz de ózimizdiń tabıǵı ulttyq “femınızmimiz” jadymyzda da, janymyzda da tur.
Biz úsh túrli úlken sebeppen áıel adamdy aıaq asty etpegen elmiz. Kerisinshe qasıetin ardaqtap, alys elderge úlgi taratqanbyz.
Birinshiden, dástúrimiz qamqor pıǵylda. Qyzdy “qut” dep, “óris”, dep óbektegen elmiz. Qyryq úı bop qamqorlyq jasap, ary men abyroıyna, syry men symbatyna qyzǵanyshpen qarap, qyzdy - qazynam dep eseptegen elmiz. Ájesin tórine, nemere qyzdy oń tizesine otyrǵyzyp, úıdegi “oń jaqty” da qyzdyń enshisine qıǵan elmiz.
Kóshte jorǵaǵa qyzdy otyrǵyzyp, qyzyldy qyzym kısin dep, uzatarda jasaýynan mal aıamaı, malyndyryp shyǵaryp salǵan elmiz. Tórkindep kelse tóbemizge shyǵaryp, baýyryndaǵy balasyn “jıen” dep, qolyn qaqpaı, taqymyna taı mingizgen elmiz...
Ekinshiden, dinimizdiń buıryǵy - qyz balasyna erekshe meıirim kórsetilgen.
“Qyz balasy - bereke, kim qyzdaryn jaqsy tárbıelese - jannat ıesi” degendeı qanshama hadıster bar. Ardaqty paıǵambarymyz da(s.ǵ.s) qyzdaryn erekshe qurmettep, tipten olar as ishpeı, aýyzyna tamaq salmaǵan. Ony úmbetterine úlgi etken.
Al, áıelimen jaqsy qarym-qatynasta bolǵan erkektiń eń jaqsy erkek ekeni jaıly qaǵıda-hadıs she?
Qasıetti quranda erkekter degen súre joq, biraq “Áıelder” degen súre bar.
Ananyń rızalyǵy - Allanyń rızalyǵy jaıly hadıster de qazaqtyń negizgi rýhanı qazyqtary bop ketkeli qashan?!
Úshinshiden tarıhı sebepter. Ultymyzdyń basynan ótken qasyretti oqıǵalar da áıelderdiń oryny men jaýapkershilik mıssııasyn bıik deńgeıge kóterip tastaǵan.
Jaýgershilik zaman bolǵan, erler kóp qyrylǵan. Otbasyndaǵy as tabý men sheshim qabyldaý mashaqaty da kóbinde analarymyzdyń moıynyna túsip otyrǵan. Sonyń sebebimen balalar da anasyna jaqyn bop, otbasyndaǵy ananyń sheshim qabyldaýy men tulǵalyq qasıetine kózi úırenip, kóńili senip eseıgen.
Ásirese, sońǵy ekinshi dúnıejúzilik soǵys analar mártebesi men olardyń janqııarlyq eńbegin erekshe esimizge salyp ketti.
Muqaǵalı aqynnyń:
“Qaıran bizdiń shesheler!
Ardy oılaǵan,
Shilik shaýyp, shı oryp, baý baılaǵan.
Jigitterden aırylyp, qalmaı qarań,
Qyrman basyp, egin cap arba aıdaǵan”, dep jyrlaǵany beker emes.
Ákesiz ósken nemese ákesi sharýabasty bop, kúndelikti tirlikte anasynyń meıirimi men mahabbatyn erekshe sezinip ósken ul qanshama?
Sondyqtan da, kóbinde qalam ustaǵan aqyn-jazýshylardyń kóbi ákesinen kóri anasynyń sabyry men eńbekqorlyǵy, berekesi men bedeli jaıly kóbirek jazady...
Biz qyz abyroıy men ana qasıetin, áıel oryny men jar mártebesin tómendetken halyq emespiz.
Biz áldebir elderdeı áıelderdi quldaı jumsap, jezóksheniń salyǵyn sanap, qyzdarǵa qyryn qaraǵan el emespiz.
Myńnan bir opyq jegen, qaqysy ketken qyz bolsa, berisi jeńgesi, arysy ákesine aıtyp, bolmasa baıǵa nemese bıge aıtyp, máselesin sheship otyrǵan.
Al, kesirli sózdi qaǵazǵa jazyp, bajyldaǵan daýysy qulaqty kesip, kóshede kósteńdep marsh jasaý bóten eldiń úrdisi, basqa jurttyń úlgisi...
Tentegimizdi tezge salaıyq, zulymymyzdy zańmen jazalaıyq.
Biraq, dińgegimizdi baltalap, butaǵymyzdy kógerte almaımyz.
Oılanaıyq, ozyǵynan úıreneıik, tozyǵynan jıreneıik.
Álemnen úırenemiz dep júrip, áldekimderdiń astynda ılenip ketýimiz múmkin ekeni jaıly da umytpaıyq...
Áleýmettik jelidegi jazbasynan.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
