Almaty ataýyna 100 jyl toldy

2721
Adyrna.kz Telegram

Búgin Almaty ataýyna júz jyl toldy, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly Baq.kz saıtyna silteme jasap. 1921 jyly 5 aqpanda aýdan komıtetiniń saltanatty jıynynda Vernyı qalasynyń ataýyn ózgertý týraly sheshim qabyldanyp, ol Almatyǵa aýystyryldy.

Almaty Qazaqstannyń eń úlken qalasy. Ol Tıan-Shan taýlarynyń soltústiginde, Ile Alataýynyń baýraıynda, Qazaqstan Respýblıkasynyń ońtústik-shyǵysynda ornalasqan. Qalada eki mıllıonnan astam  adam turady.

1854 jylǵy aqpannyń 4-inde Ile Alataýynyń baýraıynda Reseı ımperııasynyń áskerı qamaly Vernyıdyń negizi qalanýymen qala tarıhynyń jańa kezeńi bastalady.

1854 jyldyń kúzinde Vernyı qamalynyń qurylysy aıaqtaldy. Qamaldyń bir jaǵy Kishi Almaty ózeniniń boıymen ornalasqan, aǵashtan qurylǵan besburysh pishininde salyndy. Keıinnen aǵash kirpish pen taspen aýystyryldy.

1855 jylǵy shildeniń 1-inde Vernyı qalasyna kazaktardyń birinshi toby kóship keldi. 1856 jyly orys sharýalary da kóship kele bastady. Olar qamal janynan salynǵan Úlken Almaty ortalyǵyna qonystandy. Qonys aýdarǵandardyń kóbeıýine oraı Kishi Almaty beketi men Tatar (Raıymbek) kóshesi paıda boldy. Bul jerge tatar qolónershileri men saýdagerleri qonystandy. 1859 jyldyń mamyrynda qonys aýdarǵandardyń sany 5 myńǵa jetti. Qurylys jumystaryna ınjener L.Aleksandrovskıı jetekshilik júrgizdi, al qurylysty basqarǵan áskerı-ınjener .Gýmnıkıı boldy.

1867 jylǵy sáýirdiń 11-inde Vernyı qamalynyń ataýy ózgertilip, Almatınsk qalasy ataldy. Biraq sol jyly «Dala komıssııasynyń» baıandamasy boıynsha qalanyń aty Vernyı bolyp qaıta ózgertildi. Vernyıdyń qala bolýy sol kezdegi reformalarǵa baılanysty boldy. Vernyı ózimen attas Vernyı ýezi men Jetisý aýdanynyń ortalyǵyna aınaldy.

1921 jyly 5 aqpanynda aýdan komıtetiniń saltanatty jıynynda Vernyı qalasynyń ataýyn ózgertý týraly sheshim qabyldandy.

Osylaısha Vernyı qalasy Alma-Ata degen jańa atqa ıe boldy. Bul sheshim boıynsha Jetisý Áskerı-revolıýııalyq komıteti: «Qalanyń revolıýııalyq ortalyq mártebesin alýyna baılanysty Jetisý ákimshilik ortalyǵynyń ataýy Alma-Ataǵa ózgertilsin» degen buıryq shyǵardy.

1927 jyldyń 2 naýryzynda QazASSR-ń OSK-i astanany Qyzylordadan Almatyǵa kóshirýge sheshim qabyldady. Osydan bastap almaty el astanasy atandy. El Táýelsizdik alǵan soń 1997 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń úkimimen el astanasy Almatydan Astanaǵa aýystyryldy.

Pikirler