Árkim úshin de, memleket úshin de eń bastysy, basty baılyq – adam densaýlyǵy! Byltyrdan beri álemdi jaılaǵan koronavırýs Qazaqstandy da qatty sharpyǵany belgili. Oǵan memleketimizdegi basqarý organdaryndaǵy uıymdastyrý jumystarynyń kemshilikteri de óz kesirin tıgizgeni anyq.
Ortamyzdy oısyratyp ketken ketken pandemııa ylańynan soń qazir halyqqa vakına egý máselesi de eń shýly máselege aınalyp otyr. Oǵan vakınanyń qaýipsizdigine el senimi az ekeni, jergilikti jerlerdegi aqparattyń anyq bolmaýy, jelilerde kóp kóldeneń aqparattardyń taraýy taǵy basqa jaǵdaılar sebep bolýda?
Adam óz densaýlyǵyn saqtaý úshin, ómirine óte qaýipti koronavırýsqa shaldyqpaý úshin vakınany qaı kezde óz erkimen qabyldaıdy – vakınanyń qaýipsizdigine jáne paıdaly ekenine 100 paıyz kózi jetkende ǵana. Oǵan deıin halyqty óz erkinen tys eshkim vakına qabyldaýǵa mindetteı almaıdy. Óıtkeni Qazaqstan Respýblıkasynyń «Halyq Densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi» Kodeksiniń 77 baby 18 tarmaǵy boıynsha kez kelgen medıınalyq proedýra, onyń ishinde vakına qabyldaý da adamnyń óz erkimen, sanaly túrde kelisim bergende ǵana salynady. Qazaqstanda vakına qabyldaýdan bas tartqanǵa eshqandaı ákimshilik jáne qylmystyq jaýaptylyq joq. Kez kelgen qysym jasaýshylyq zańsyzdyq bolyp tabylady.
Vakınany erejege saı 18-60 jas aralyǵyndaǵylar ǵana óz erkimen qabyldaıdy, al 18-ge tolmaǵandarǵa, balalarǵa vakına salynbaýy tıis.
Bul týraly kúni keshe ǵana ótken Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev naqty aıtty. "Keıbir arandatýshylyq aqparattarda aıtylǵandaı, vakınalaý degenimiz eshkimge kúshtep vakına salý emes"-dedi.
Sonymen qatar memleket basshysy osy vakına qabyldaýdaǵy eń bastysy - el densaýlyǵynyń qaýipsizdigine basa nazar aýdardy. Qasym-Jomart Kemeluly otandyq vakınany testileýdiń ońtaıly nátıjesine senim artatynyn, "osy jaǵdaıda vakına qorytyndysy jaqsy nátıjeler kórsetse, men dál osy qazaqstandyq vakınany saldyramyn», – dep, eń aldymen vakınanyń qaýipsizdigi men tıimdiligi bolýy tıistigin atap kórsetti.
Onyń ústine Qazaqstanda koronavırýsqa qarsy jappaı vakınaııa resmı túrde 1 aqpannan bastalady. Vakınaııanyń ózi týraly naqty aqparat bolmaǵan kezde, bul vakına barlyq synaqtardan ótken-ótpegendigi,onyń qaýipsizdigine kepildikter bar-joǵy jáne taǵy basqa kúmán-kúdikter kúsheıip turǵanda bul qalaı júrgiziledi? Óıtkeni vakına ádette álemdik tájirıbe boıynsha birneshe jyl boıy synalady.
Sonymen qatar, Pfizer jáne Moderna sııaqty COVID-19 vakınalaryn shyǵaratyn farmaevtıkalyq kompanııalar jasalǵan dári-dármekterdi synap kórgen eriktilerdiń densaýlyǵynda jaǵymsyz áserler paıda bolǵan jaǵdaıda jaýapkershilikke tartylmaıdy.
Ekinshi jaǵynan, qazaqstandyqtar Pfizer-diń «qorqynyshty» janama áserleri týraly aqparatty birinshi kezekte reseılik BAQ-tan alyp otyr – ıaǵnı farmaevtıkalyq soǵys, nasıhatqa qarsy turý kúsheıip tur, bul da halyqtyń týra aqparat alýyna keri áser etýde.
Mysaly, Pfizer vakınasyn zertteý hattamasy barlyq nátıjelerimen, janama áserlerimen jáne t.b. tolyǵymen jarııalanǵan. Barlyq janama áserler ashyq túrde talqylanady. Al Sputnik V vakınasyna arnalǵan hattama resmı saıtta jarııalanǵan, biraq nátıje joq. Iaǵnı, vakınany óndirýshiler jáne bizdiń dárigerler eshqandaı kepildik bermeıdi, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men dárigerler vakına ákimshiliginiń janama áserlerine jaýap bermeıdi. Mundaı jaǵdaıda kim óz ómirin qaýipke tigip, vakına saldyrady? Osy sebepti sheteldik vakına jetkizýshilerimen kelisim jasasqan kezde paıentterde týyndaýy múmkin qaýipti saldar úshin jaýapkershilikti óz moınyna alýy jáne zardap shekken jaǵdaıda keltirilgen zalaldyń ornyn toltyrýy mehanızmin shartqa qosýdy talap etý qajet. Eger mundaı jaýapkershilik bolmasa, biz otandyq vakınanyń óndirisin kútýimiz kerek, ol úshin bizdiń Densaýlyq saqtaý mınıstrligi jáne vakına jasaýshylardyń ózderi jaýap berýi kerek.
Basqasha aıtqanda, vakınaııanyń álemdik tájirıbesin ustaný kerek, sodan keıin ǵana tıimdi vakına tańdap, erikti vakınaııa jasaý qajet.
Sondyqtan bizdiń Densaýlyq saqtaý mınıstri A.V.oı myrzaǵa birer suraǵymyz bar:
1.Halyqqa usynylyp otyrǵan vakına korytyndysyn daıyndaý baǵytynda qandaı jumystar júrgizýde?
2.Siz Densaýlyq saqtaý mınıstri retinde vakınanyń qaýipsiz ári tıimdi ekenine kepildik bere alasyz ba?
3. Vakınanyń qaýipsizdigi jáne paıdalylyǵy týraly medıınalyq qorytyndyny halyq qashan alady?
Barlyq qajetti qorytyndyny alǵannan keıin baryp, Densaýlyq mınıstriniń ózi, orynbasarlary, búkil medıına qyzmetkerleri vakına qabyldaıdy ma?
Sonda ǵana eldiń senimi oıanýy múmkin...
