Ata-anasy altyndai balamyz dep qūs qondyrmai ösırgen Quandyq Tökenovtyŋ jeltoqsan köterılısı saldarynan körgen azaby jan türşıgerlık. Taǧdyryn jeltoqsan köterılısı talqandaǧan taǧy bır azamat turaly bılgılerıŋız kelse, şaǧyn estelıkke nazar audaryŋyz, oqyrman!«Tökenov Quandyq Sätūly – mektep jasynan bastap oquda belsendılık tanytyp, auylda muzykalyq bılım beretın mekeme bolmasa da kez-kelgen aspapta erkın oinaityn, erkın oilaityn azamat edı. Politehnikalyq instituttyŋ ūlttyq aspaptar körkem önerpazdar orkestrınde oinap, käsıbi mamandarmen teŋ därejelı bolǧanymen qoimai, halyq yqylasyna bölenıp, Mäskeuge deiın konsert qoiyp keldı. Qazaq tarihyn tereŋınen zertteu jolynda da eŋbek ettı. Tūnyp-tūrǧan ensiklopediia dersıŋ. Batyrlar jyrynan bastap, zar-zaman aqyndarynyŋ öleŋderın sarnap otyratyn. Tıptı «1 künnıŋ ışınde «Jıgıt sūltany» baiqauyna qatysu kerek» degen tapsyrma kelgende, eş daiyndyqsyz bırınşı oryndy qanjyǧasyna bailap qaitqan. Soltüstıkten bolsa da qazaqilyqty aŋsap, namys tuyn biık ūstaǧan azamattardyŋ qatarynan edı» dep eske alady Quandyq Tökenovtyŋ qaryndasy Roza Sätqyzy. Roza Sätqyzynyŋ öz auzynan aitqan derekterıne süiensek, «Täuelsızdık alu jolynda jastar alaŋǧa şyqty» degen habar kelgen boida Ryskül esımdı tätesı otyra qalyp «Quan kettı, kettı, endı sottalady» dep jylap jıberıptı. Sebebı jastaiynan «qasyq qanym qalǧanşa ūltyma qyzmet etemın» degen ūrandy berık ūstanatyn Quan aǧanyŋ mınezı jaqyndaryna aian. Täte-jezdesı sekem alǧannan bastap, Quan myrzany dosymen bırge tauyp, üige äkelıp, syrtynan qamap ketken eken.
Dese de ūltşyl, namysşyl, jıgerlı jüregı tulap üide otyrǧyzbai, balkonnan prostynia bailap tömengı qabattaǧy qazaq apaidyŋ üiıne sūranyp tüsıp, alaŋǧa barǧan... Bırınşı künı alaŋda tek öleŋ aitumen ǧana şektelgen. Ekınşı künı jan-jaqtan amondar ortaǧa alyp qysyp, aiaqtaryn dubinkamen aiausyz ūrǧan. Amondar jerge qūlaǧan jastardyŋ şaştarynan süirep, kölıkke qoilardy tiegendei laqtyra bergen. Kölıkke tielgen jastardy tau basyna aparyp, tastap ketken. Ol jerde dünieden ötıp ketkender de, üsıp qalǧandar da bolǧan. Arasynda Quandyq aǧamyz da bar edı... Täulık boiy tau basynda jatyp qalǧandyqtan jeltoqsannyŋ yzǧary öŋmeŋınen ötıp, ökpesın zaqymdaǧan. İzoliatorda 3 kündei qamalyp ta şyqqan. İtke talanǧan, himiialyq sūiyqtyqtan zardap şekken.
Degenmen jezdesımen tätesınıŋ bedel salyp aralasuynyŋ arqasynda ökımı jeŋıldetılıp aiyppūlmen qūtylǧan.
(Tıptı itke talanyp jyrtylǧan, ört söndırgış maşinalardan joǧarǧy qysymmen şaşqan himiialyq sūiyqtyqtan saǧaldanǧan syrt kiımın joldasy bala-şaǧasyna estelıkke körsetu üşın saqtap qoiǧan.)
Ökınışke qarai, Quandyq Tökenov 2001 jyly auyr nauqastan 37 jasynda qaitys boldy. Quandyq aǧanyŋ densaulyǧynyŋ naşarlauyna jeltoqsan köterılısı tıkelei zardabyn tigızgen. «Kınälılerdıŋ» qatarynda bolyp, tolyq emdele almaǧandyqtan ökpesınde daq qalyp ketıp, oǧan qosa ūltjandy azamatty eldegı ekonomikalyq jaǧdaidyŋ tömendeuı ülken küizelıske tüsırıp, rak auruyna şaldyqtyrǧan. Ärine, desantnik bolǧan, auylşaruaşylyǧymen ainalysqan, fizikalyq tūrǧydan myqty azamattyŋ tübıne rak jettı dese senu qiyn şyǧar. Dese de rakqa jetkızgen jeltoqsannyŋ yzǧarly uılı eken... "Alaida jeltoqsan üşın jan berse de memleketten bır tiyn kömek almai kettı. Bar körgenı jeltoqsandyq retınde mektep oquşylarymen kezdesuge barǧany..», – dep auyr kürsındı Roza Sätqyzy.
İä, bügınde «jalǧan jeltoqsandyqtar» qaptaǧan zamanda Quandyq Tökenov sekıldı azamattardy tabu, olardy ūrpaqqa ülgı etu jurnalist bıtkennıŋ qasiettı paryzy dep esepteimız. Jyl saiyn jeltoqsan aiynyŋ alǧaşqy aptasynda mektepterde ötetın tärbie saǧattary, sait betterınde jazylyp jatqan maqalalar jetkılıksız. Sondyqtan ıstıŋ soqpaǧy qauıptı arnaǧa bet būrǧyzsa da, zertteudı jalǧastyramyz. Jeltoqsan köterılısınen zardap şekkenderdıŋ esımı halyq sanasynan kömeskılenbeuı tiıs.
Aqgül AIDARBEKQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly
