Orystyŋ qazaqtan qoryqpaǧan kezı bolǧan emes

Qazaq elı turaly basqalardyŋ oi-pıkırı qandai? İ.V.Stalin: Qazaq özderınıŋ kım ekenın bılse, masattanǧandyqtan ölıp ketuı mümkın. Oǧan Qazaqtardyŋ milliondap qyrylyp jatqanyn aitqan kezde Şynǧyshannyŋ ūrpaqtarynan tek qana osylai qūtylu kerek degen eken. Resei saiaatkerı, tarihşy-jurnalist Maksim Şevchenko: Şyŋqūz hannyŋ mūrasyn eŋ jaqsy bıletın qazaqtar. Eger qazaqtar Şynǧyshannyŋ jolyn ūstansa, Evraziia keŋıstıgınde lider bolyp, Evraziia halyqtary da, sonyŋ ışınde orystarda qazaq halqyna qosylady. ...Qazaqtar – türkılerdıŋ atasy. Bızdıŋ bolaşaǧymyz türkılerge bailanysty. ... Qazaqstan SSRO-nyŋ bölşegı emes. Qazaqstan ejelgı türkı jūrtynyŋ bırden-bır mūragerı bolyp tabylady. ...Orys halqynyŋ bostandyǧy türkı jūrtynyŋ (qazaqtyŋ) örkendeuıne bailanysty. Sebebı, türkıler orystarǧa qaraǧanda erkın halyq. Bızge būl özımızdı tanuǧa kömektesedı. 9 tamyz 1944 jyly BKP(B) (Bükılodaqtyq Kommunistık partiia) Ortalyq komitetınıŋ qaulysymen Odaq halqyna türkı tarihyn oquǧa tyiym salyndy. Zertteuşıler quǧynǧa ūşyrady. Şynǧyshan memleketı mongolǧa, skifter iran-parsyǧa telındı, al qaǧanattar jaily ün şyǧarmaudy būiyrdy. Danilevskii İ.N. Resei tarih ǧylymdarynyŋ doktory: Monǧol-tatar qoldan jasalǧan termin. H1H ǧasyrda oilap tabylǧan. Monǧol-tatar dep jürgenderı qazaqtar (türıkter). Latyştyŋ (Latviia) filolog ǧalymy Galina Şuke özınıŋ «Latyştar türık bolǧan ba?» degen ǧylymi zertteu kıtabynda «Latyş pen orystar türıkterden şyqqan", iaǧni būl eldıŋ tılderı köne türık (Qazaq M.Q.) tılınen bastau alǧanyn däleldegen. ...Latyş halqynyŋ tüp tegı türkıden taraǧan. Orystyŋ qazırgı qoldanystaǧy sözderı latyş tılınen, al latyş tılı türkı tılınen qalyptasqan. («Byli li latyşi tiurkami?» 2010 jyl). 7.10.2014 jyly Belorus prezidentı Aleksandr Lukaşenko «Euronews»-ke bergen sūhbatynda Reseidıŋ Qyrymdy qosyp aluyn logikaǧa süienıp baǧalar bolsaq: «Köbınıŋ aituynşa, Qyrym Ukrainaǧa dūrys berılmegen, ol būryn orys jerı bolatyn. Būl jaǧdaidy dūrys baǧalau emes. ...Kelıŋız onda Batyi han zamanyna oralaiyq. ...Qazaqstanǧa ... Reseidıŋ barlyq jerın qaitaru kerek», - dep mälımdedı. Ukrainalyq ǧalym Tatiana Krupa: Qazaqtar bızdıŋ atamyz. Kievtı salǧan solar. Harkov–qazaqtyŋ «Qar köp» degen sözınen şyqqan. Sin (qytai) jazuşysy, saiasatker Lu Iýn: Jüŋgolyqtarǧa memleket qūryp bergen qazaqtar. Resei saiasatkerı, LDPR partiiasynyŋ töraǧasy V.Jirinovskii: «Stalin oŋtüstıkten, Brejnev oŋtüstıkten, Hruşev oŋtüstıkten. Oŋtüstıkten bärı qorqady. Men Aziiadanmyn. Men Şyŋǧys hanmyn» («Jirinovskii: Iа iz Azii, Iа Chingishan!» Politika Rossiia – Ukraina beinekörılım: 27 qyrqüiek 2017 jyl). Ol tek qana Qazaqstanda (Almaty) tuylǧanyn aityp maqtanyp tūr. Al, Bızde keibıreuler bükıl älem moiyndap otyrǧan özınıŋ tıkelei Atasynan «üi ainalyp» qaşyp jür. Resei mädeniet ministrı Vladimir Medinskii: Resei tarihynda orystyŋ qazaqtan qoryqpaǧan kezı bolǧan emes. Resei Ǧylym akademiiasy, tarih ǧylymdarynyŋ doktory Dmitrii Petrov: Orysqa Resei memlekettıgın qūryp bergen qazaqtar. Rossiiskii politolog, jurnalist, Maksim Şevchenko: Esli komu i sujdeno spasti russkih, to eto budut kazahi. Orystardy qūtqaruşy bolsa ol jalǧyz qazaqtar. Resei tariyhşsy V.Belinskii «Moskva Ordynskaia». Ordalyqtar qazaqtar, Şyŋqūz qaǧan qazaq bükıl evropa ony jaqsy bıledı. «Älemdı jaulaǧan äigılı qolbasşy Şyŋǧyshan ol zamanda moŋǧol bolmaǧan, şyn mänınde, Şyŋǧys han – Türk- qazaq. Şynǧyz han joryqqa şyqqanda türık taipalary ony bırden moiyndady. Sondyqtan ol Qazaqstan jerındegı köşpendılermen soǧysqan joq. Jaqyn arada Şyŋǧys hannyŋ qazaqtan şyqqany resmi türde moiyndalatyn bolady. ...Orys tarihşylary özderı bırneşe ǧasyr qazaqtarǧa täueldı bolyp, salyq tölegenderın jasyru üşın qazaqtyŋ şynaiy tarihyn aşyqtan-aşyq būrmalaǧan. Altyn Ordany qūrǧan Şyŋqūz hannyŋ tegı qazaq. ...Barlyq ūlttardyŋ tegı qazaqqa baryp tıreledı». (V.Belinskii, tarihşy «Moskva Ordynskaia»). Reseidegı sanauly älem moiyndaityn tariqşylardyŋ bırı. Şyŋǧys han Kerei elınıŋ taǧyna otyrǧan soŋ, Türkılerdıŋ basyn bır jerge qosyp, alyp imperiia jasady. Öz aty Temırşyŋ, sol zamanda jansany ekı millionǧa taiaǧan Kerei Elınıŋ küşımen Türkılerdıŋ basyn qosyp qaǧanat qūrdy. Qaǧandyq Ataǧyn, Şyŋǧys qaǧan atady. Türık qaǧanatyn (imperiia) qūrdy. Şyŋǧys qaǧan jäne ūrpaqtary qūrǧan imperiianyŋ jalpy aumaǧy jäne imperiianyŋ bügıngı küngı jalǧasy Qazaqiia imperiiasy . Akira Kazakhstan Facebook toptarynan alyndy.