Äielge hidjab kigızıp,erkekten oqşaulau äreketı qaşan bastalǧan?

Bügıngı künı qoǧamnyŋ «bas aurularynyŋ» bırıne ainalǧan qyz balalar men äielderdıŋ betın bürkep, erlerden oqşaulau siiaqty arab dästürın taratu äreketterı XIX-ǧ. soŋynda-aq bastalǧan. N.İ.Grodekov «Taşkent maŋyndaǧy Jaŋabazarda būrynǧy bolys, molda Mūsa men qyrǧyz Jūmatai öz üilerınde «äielderdı oqşaulau» (zatvornichestvo jenşin) ǧūrpyn engızuge tyrysty. Bıraq, «äielderdı bürkeu ata-babamyzdyŋ saltynda joq» dep qyrǧyzdar olardyŋ üstıne basyp kıre berdı. Molda Mūsa qyzynyŋ ūzatu toiynda da «Sarttar öleŋ aitpaidy» dep än saluǧa kedergı jasauǧa äreket jasady, bıraq qyrǧyzdar oǧan könbedı» dep jazady (N.İ.Grodekov «Kirgizy i karakirgizy Syr – Darinskoi oblasti. Tom pervyi. Iýridicheskii byt, Taşkent Tipo-litografiia S.İ.Lehtina -1889.). Qazaq dästürınde tūrmysqa şyqpaǧan qyz balaǧa aq oramal tartuǧa qataŋ tyiym salynǧan. Qyz bala tek tüstı nemese güldı oramal tartatyn. Qazaq äielderınıŋ kiınu dästürı turaly etnograftar S.Kenjeahmetov, Jaǧda Babalyqūly jäne t.b. zertteuşılerdıŋ eŋbekterınen bıluge bolady. Al qara oramaldy tıptı qara jamylǧan äielder tartqanyn da körgen emespız. Jetı ataǧa deiın qyz alysuǧa qataŋ tyiym salynǧan köşpelı qazaq qoǧamynda qazaq auyly tek jaqyn tuystardan tūratynyn eskersek, ol auyldaǧy ärbır qyz bala sol auyldaǧy erkekterdıŋ bırıne nemere, bırıne qyz, bırıne qaryndas bolyp şyǧady. Iаǧni, "hidjabqa" orap, qymtap qoiuǧa eş qajettılık joq.. Ol degenımız, qyzdar aşyq-şaşyq jüre berdı degen söz emes. Özımızdıŋ auylda äpke-qaryndastarymyzǧa qai jerde jürıp-tūrsa da, tızesın qymtap, otyruyn qatty qadaǧalaityn. Al, bızdıŋ jerımızdegı qalalarda tūrǧan sart halqyndaǧy jaǧdai basqaşalau... Sart dästürınde bırge tuǧan aǧaiyndy ekı jıgıttıŋ bırımen bırı qūda boluǧa qūqy bar ekenın eskersek, olar amal joq, özderınıŋ är jynysty balalaryn bögde adam tügılı, bırımen bırı tym jaqyndasyp ketuınen saqtandyruǧa mäjbür bolady. Mynau foto 19-ǧ. soŋynda Syr öŋırınde tüsırılgen eken. Qazır Qyzylorda muzeiınde tūr desedı. Foto aşyq derekközden alyndy.