AQŞ memlekettık hatşysy Maik Pompeo Amerika bilıgı Şyŋjaŋda İslam memleketın qūru üşın küresıp jatqan «Şyǧys Türkıstan islam qozǧalysyn» terroristık ūiymdar tızımınen şyǧarylǧanyn resmi türde mälımdedı. Mūndai mälımdeme «bürkıt pen pandanyŋ» qarsylyǧyn küşeitetını sözsız, al ol öz kezegınde Ortalyq Aziia elderıne terıs äser etuı mümkın dep jazady «Adyrna» ūlttyq portaly «Eho Kazahstana» saityna sılteme jasap. Osynyŋ aiasynda Ortalyq Aziia respublikalary titandar şaiqasyna aralasqan dūrys pa, älde şette qalu kerek pen degen sūraq tuyndaidy.
Ūiǧyr radikaldary qūrǧan «Şyǧys Türkıstannyŋ islam qozǧalysy» Aspan asty elınde bırqatar ırı terroristık aktılerdı daiyndau jäne ony ötkızu üstınde tūr. Qytai bilıgı üşın būl ūiym bügıngı taŋda eŋ maŋyzdy qauıpsızdık mäselesı bolyp tabylady. İia, Pekinnıŋ Şyŋjaŋdy baqylauy küşeitılıp, ūiymnyŋ jūmysyn qiyndatty. Is jüzınde, ol jauapty bolǧan soŋǧy şabuyl 2015 jyldyŋ qyrküiegınde, 50 adamnyŋ ömırın qiǧan, Aqsu kömır şahtasynyŋ ūiyqtap jatqan jūmysşylaryn pyşaqtauy boldy.
Alaida, atap ötkenımdei, būl ūiym QHR qauıpsızdıgı üşın basty qater bolyp tabylady. Tiısınşe, ony terroristık ūiymdardan şyǧaru Qytai tarapyna auyr soqqy bolyp tabylady. Pekinde, aitpaqşy, AQŞ-tyŋ būl şeşımıne jauap qaitardy. Qytaidyŋ Syrtqy ıster ministrı Van Venbin amerikandyqtardy laŋkestık topty qorǧaǧauda dep aiyptap, Amerikadan «öz qatelıgın tüzetudı» talap ettı.
AQŞ nelıkten ol qozǧalysty terroristık ūiymdar tızımınen şyǧarudy ūiǧardy? Menıŋşe, Pekinge qysym körsetu üşın. İä, amerikandyqtar Ortalyq Aziiada jaǧdaidy tūraqsyzdandyru jäne öŋırde öz yqpalyn keŋeitu maqsatynda İslam fundamentalisterın barlyq jerde qoldaidy. Bıraq būl jaǧdaida tek Qytaiǧa qysym körsetu üşın jasaldy.
Qazaqstan men Ortalyq Aziianyŋ basqa elderı üşın alyptar şaiqasyna aralaspau maŋyzdy, öitkenı qaqtyǧysyp jatqan taraptardyŋ bırıne qoldau körsetken jaǧdaida, ekınşı tarap opasyzdyq üşın kek aluǧa tyrysuy mümkın. Qazırgı jaǧdaida Qazaqstan amerikandyq-qytailyq teketırestıŋ terıs äserınen qalqan bola alatyn Euraziialyq odaq elderımen bırge beibıt damudy jalǧastyruy kerek.
Sūltanbek AGEEV,
Azamattyq jäne äskeri qaqtyǧystardy
zertteu ortalyǧynyŋ sarapşysy.
Foto aşyq derekközden alyndy.
