Ulybrıtanııanyń iri alaıaqtyqqa qarsy kúres basqarmasy (Serious Fraud Office) qazaqstandyq iri sheneýnik otbasynyń Parıjde ótkizgen qydyrýyna baılanysty tekseristi bastady dep jazady brıtandyq Financial Times basylymy.
Basylymnyń jazýynsha, Kárim Másimov premer mınıstr kezinde «Qazaqmys» onyń otbasyn Parıjge jekemenshik ushaqpen jetkizip, Franııadaǵy saparyn uıymdastyrǵan. Kompanııa Másimovtiń otbasyn asa qymbat George V qonaq úıine ornalastyryp, Dısneılendte qydyrtqan.
Aqparat kóziniń jazýynsha, 2011 jyly qazaq dıssıdentteriniń biri sol kezdegi úkimet basshysy bolǵan Kárim Másimov pen «Qazaqmys» qyzmetkerleriniń almasqan hattary qolǵa túsipti. Mine, osy hattar Ulybrıtanııanyń iri alaıaqtyqpen kúres basqarmasyna jetkizilgen. Al bul basqarma jemqorlyqqa qatysty isterdi tekseretin iri mekeme sanalady.
«Qazaqmys» Qazaqstandaǵy mys qorlarynyń iri óndirýshisi boldy, onyń isi Qazaqstan rejıminiń qoldaýyna táýeldi boldy. 2005 jyly Londonda bul kompanııa Ulybrıtanııanyń eń qundy kompanııalarynyń biri boldy, quny 10 mlrd.-qa teń. «Qazaqmys» paraqorlyq týraly zańmen isti boldy, bul shetel memleketiniń laýazymdy tulǵasyna iskerlik múddelerdi alǵa jyljytý úshin kez-kelgen «artyqshylyqty» usynýdy qylmysqa aınaldyrady.
Zań kúshine engen 2011 jyldyń 1 maýsym kúni Másimovtiń kómekshisi sol kezdegi «Qazaqmystyń» atqarýshy dırektory Edýard Ogaıǵa elektrondy hat jiberilgen.
«Bastyǵym onyń otbasynyń 4 múshesiniń Parıjge sapary boıynsha sizben jumys isteýimdi tapsyrdy», – delingen hatta. Basylym osy hattarǵa súıenip, Másimovtiń ózi Parıjge barmaǵanyn, biraq onyń otbasy músheleri 12 adamdyq jeke ushaqpen Eýropa tórine saıahatqa ketkenin aıtady. Másimov otbasynyń bul saıahatynyń quny 100 myń dollardy quraǵan. Hatta bul otbasynyń qandaı qonaqúıde turýdy tańdaǵandary da aıtylady. Áıtse de, bul oqıǵanyń beti ýaqyt ashylmaı, qupııa túrde saqtalǵan. Bıyl qazaqstandyq sheneýnikterdiń elektrondy poshtalaryna shabýyl jasalý saldarynan osy hattar qolǵa túsipti. Qazaq dıssıdentteri sol hattardy zerttep, Másimovtiń demalysyna qatysty hattardy 2019 jyly Ulybrıtanııanyń iri alaıaqtyqpen kúres basqarmasy men «Qazaqmysqa» joldaǵan.
Bul hattarǵa baılanysty «Qazaqmys» (qazirgi ataýy Kaz Minerals) kompanııasynyń ókili hattar men qarjylarǵa baılanysty tekserý júrgizilgenin málimdep, biraq atalǵan saıahatqa baılanysty qarjy bólindi me, joq pa ol jaǵyn rastamaǵan.
Kompanııa ókili FT-ge KazMinerals sapardy kim uıymdastyrǵanyn jáne ony nege kompanııa qyzmetkerlerinen uıymdastyrýdy suraǵanyn bilmeıtinin jetkizgen.
Sybaılas jemqorlyq isimen aınalysatyn Ulybrıtanııanyń eki jetekshi zańgeri SFO tergeýshilerinen kóbirek málimet izdeıdi dep kútetinin aıtty. Kompanııa demalys úshin aqsha tólemegen kúnniń ózinde, onyń qyzmetkerleri Másimov myrzaǵa ýaqyt bóldi, degenmen eki sarapshy advokat prokýrorlar tek osy esep boıynsha sybaılas jemqorlyqqa qatysty tergeý júrgizýi ekitalaı bolatynyn aıtty.
Biraq eger kompanııa nemese onyń ókilderi osyndaı demalysty qarjylandyrǵany anyqtalsa, «bul kompanııanyń memlekettik qyzmetkerdiń paıdasyna kompanııanyń parasy bolýy múmkin», - deıdi burynǵy prokýror, qazir Ashurst seriktesi bolǵan Rýbı Hamıd. SFO: «Biz aıyptaýlar týraly bilemiz, biraq qosymsha túsinikteme bere almaımyz» dedi. Jalpy alǵanda, SFO «kez-kelgen syılyq nemese artyqshylyq sózsiz para retinde qarastyrylýy múmkin» dep qosty, qylmystyq jaýapkershilikke tartý týraly sheshimder «barlyq jaǵdaılardy eskere otyryp» jetkilikti dálelder men qoǵamdyq múddeler bolǵan kezde ǵana qabyldandy. Másimov túsinikteme suraýyna jaýap bergen joq. Qazirgi ýaqytta Ogaı myrza qazba baılyqtary bar jeke isinbasqarady, bul suraqtar Kazminerals-qa jiberildi.
Málimet Financial Times-tan alyndy
Aýdarǵan:Naǵıma BAZARQYZY.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
