Bıyl bilim salasy jańa oqý jylyna oraı tolyq ıfrly júıege kóshti. Balalardyń onlaın rejımde sabaq alýyn qamtamasyz etý úshin qaladaǵy barlyq bilim berý uıymdary joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtamasyz etilýde. Ol úshin 11 bazalyq stanııa ornatylýda. Ol núkteler qalanyń qaı bóligine qoıylady? Shymkent qalasy ıfrlandyrý basqarmasy basshysynyń mindetin ýaqytsha atqarýshy Dosan Álibekovpen suhbattasyp, túıtkildi saýaldardyń jaýabyn aldyq.
–Dosan Bınazaruly, sanaýly kúnnen soń mektep oqýshylary men ustazdarǵa jańa oqý jyly esigin ashady. Bıylǵy oqý jyly burynǵylardan ózgerek bolatynyn bárimiz de sezip, bilip otyrmyz. Qashyqtan oqý – tehnıka men tehnologııaǵa tikeleı táýeldi. Onlaın oqý úshin ár úıde ınternet baılanysy jaqsy bolýy kerek. Osy oraıda Shymkent qalasynda qandaı jumystar atqarylýda?
–Aǵymdaǵy jyldyń oqý maýsymynda balalardyń onlaın rejımde sabaq alýyn qamtamasyz etý úshin qaladaǵy barlyq bilim berý uıymdary joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtamasyz etilýde. Osy baǵyttaǵy jumystardy kúsheıtý maqsatynda qala aýmaǵy boıynsha 11 bazalyq stanııa ornatý oryndary aıqyndalyp, qazirgi tańda tıisti jer telimderiniń koordınatalary belgilendi jáne memlekettik aktileri rásimdeldi. Sonymen qatar, ózge de barlyq qujattary zańdastyrylyp, osy aptanyń aıaǵyna deıin elektr energııasymen qamtamasyz etý jumystary aıaqtalatyn bolady. Kelesi aptanyń sońyna deıin baılanys operatorlary tarapynan tıisti bazalyq stanııalar ornatý jumystary júrgizilip, nysannyń jumysy tolyq iske qosylady.
–«Internetti qaıtedi ekenbiz?» dep otyrǵan ata-analar 11 bazalyq stanııanyń qaı jerlerge ornatylatynyn bilgisi keledi.
–Qala aýmaǵynan anyqtalǵan 11 jer telimi Google maps kartasynda belgilengen. Olar N. Nazarbaev dańǵyly, Arǵynbekov pen Aısha bıbi kóshesinde, Qaıtpas, Shymsıtı-Asar qıylysy, Qaınarbulaq shaǵyn aýdany, Asar shaǵyn aýdanyndaǵy ishki aınalma joly, Shymkent-Almaty tas jolynan Dostyq shaǵyn aýdany baǵytyna qaraı, Tólemetov-Ótegenov kósheleriniń qıylysyna qoıylady dep josparlanýda.
| № | Bazalyq stanııanyń ornalasatyn meken jaıy | Jalpy aýmaǵy |
| 1 | Nursát-2 shaǵyn aýdany
N. Nazarbaev dańǵylynyń boıy, meshitke qarama qarsy bettegi kók úılerdiń janyndaǵy avtoturaqta |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 2 | Astana shaǵyn aýdany
Arǵynbekov kóshesiniń boıynda, Shaıahmetov pen Astana dańǵyly boıynda |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 3 | Oblystyq balalar
aýrýhanasy Aısha bıbi kóshesi, Shahan 2 sýper marketiniń ishki jaǵy, Balalar aýrýhanasy men Nazarbekov alleıasynyń arasynda |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 4 | Turan shaǵyn aýdany
Qaıtpas shaǵyn aýdanynyń joǵarǵy jaǵy Turan móltek aýdanyndaǵy kóp qabatty úıler aralyǵy |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 5 | Shymkent sıtı Shymkent-
Almaty tas joly boıy Asar shaǵyn aýdany men Bozaryq aınalma jolynyń aralyǵynda
|
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 6 | Shymkent sıtı
Asar shaǵyn aýdany men Báıdibek bı dańǵylynyń aralyǵynda |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 7 | Shymkent sıtı
Shymsıtı men Asar shaǵyn aýdanynyń qıylysy |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 8 | Asar-2 shaǵyn aýdany 4-kóshe
Qaınar bulaq shaǵyn aýdanyna kóterilgen joldyń oń jaq betinde |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 9 | Asar shaǵyn aýdany
Asar shaǵyn aýdanyndaǵy ishki aınalma joldyń janynda |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 10 | Dostyq shaǵyn aýdany
Shymkent-Almaty tas jolynan Dostyq shaǵyn aýdany baǵytyna qaraı 1 shaqyrym jerde |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
| 11 | Soltústik-Batys shaǵyn aýdany
Tólemetov-Ótegenov kósheleriniń qıylysy, kópqabatty turǵyn úılerge qarama-qarsy |
0,0010 ga (1 sottyq)
|
–Shalǵaı eldimekenderde oqıtyn oqýshylarǵa ınternet qanshalyqty qoljetimdi bolmaq?
–Másele qala ákiminiń qatań baqylaýynda. Qaladaǵy shalǵaı turǵyn alabtardy qysqa merzimde sapaly ınternetpen qamtý úshin symsyz ınternetpen qamtamasyz etý sharalary qabyldanýda. Iaǵnı, jeke ınvestorlardy tartý esebinen antenna-matchtalyq qurylystar salynady jáne ol jerge bazalyq stanııalar ornatylady. Bazalyq stanııa ornatý múmkindigi bolmaǵan jaǵdaıda bazalyq stanııanyń qamtý aımaǵyn ulǵaıtý (modernızaııa) jumystary júrgiziledi.
Qala aýmaǵyndaǵy 105 shaǵynaýdan men turǵyn alaptary ınternet jelisimen qamtamasyz etilgen. Onyń ishinde mobıldi ınternetke – 74, symdy ınternetke – 79, talshyqty-optıkalyq baılanys arnasyna 49 shaǵynaýdan qol jetkizgen.
Búginde ınternet jelisine qatynaý múmkindigi bar úı sharýashylyqtarynyń úlesi 90,7 paıyzdy quraıdy. Onyń ishinde 98,5%-y mobıldi keń jolaqty baılanysqa, al 21,8% symdy keń jolaqty baılanysqa qosylǵan. Al, ınternet jelisin paıdalanýshylar úlesi 80%-dy, tirkelgen ınternet abonentteriniń sany 75,5% quraıdy. Budan bólek, 20 shaǵynaýdanda
ınternet jelisi, al 16 turǵyn alapta mobıldi ınternet sapasy nashar ekenin de atap ótýge tıispiz.
–Erte kóktemde qala ákimi Murat Áıtenov jyldamdyǵy tómen aımaqtardy 100 paıyz jyldamdyǵy joǵary ınternet jelisimen qamtamasyz etýdi tapsyrǵan bolatyn. «Shahardyń árbir turǵyny sapaly ınternetke qol jetkizýi kerek. Qazir memlekettik qyzmetterdiń basym bóligi ınternet arqyly júzege asyrylady. Sondyqtan sapasy tómen eldimekenderge kóńil bólip, 5G jyldam ınternet jelisin qolǵa alýymyz kerek» degen edi. Shymkentte uıaly baılanystyń nashar aımaqtaryn, ıaǵnı óli aımaqtardy anyqtaý boıynsha mınıstrlikpen júrgizilip jatqan jumystardyń nátıjesi qandaı?
–ıfrlyq damý ınnovaııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstirliginiń tıisti mamandarynan qurylǵan jumysshy toptyń taldaýy boıynsha qaladaǵy ınternet sapasy tómen aımaqtar anyqtalyp, nátıjesinde qala boıynsha qosymsha 43 jerge bazalyq stanııalar ornatý týraly aldyn ala jol kartasy ázirlendi. Degenmen, atalǵan 43 oryn boıynsha qazirgi tańda Shymkent qalasyndaǵy baılanys operatorlarymen birlesip naqty jaǵdaıǵa taldaýlar jasalýda. Taldaý jumystarynyń nátıjesin baılanys operatorlarymen kelisý tamyz aıynyń aıaǵyna deıin aıaqtalyp, qyrkúıek-qazan aılarynda qosymsha bazalyq stanııalar ornatylady nemese belgilengen tártipterdegi modernızaııalaý jumystary júrgiziletin bolady.
–Qazirgi tańda turǵyndar arasynda mobıldi bazalyq stanııalardyń adam ómirine qaýpi týraly jıi aıtylýda. Bul týraly ne aıtasyz?
–Aqparattyq tehnologııalar múmkindikteriniń kún saıyn damýy, jyl saıyn qaryshtap damýy, onyń basty elementterin árbir turǵynnyń qoldana alýy búgingi kúnniń, zamannyń talaby.
Mobıldi bazalyq stanııalardyń arqasynda barlyq qońyraýlar men foto-vıdeo materıaldar óz adresatyna jetedi. Ondaǵy radıotolqyndardyń adam ómirine eshqandaı qaýpi joq. Bul týraly ýákiletti organdardyń arnaıy tıisti saraptamalyq qorytyndysy jasaldy. Stanııalar barlyq sanıtarlyq normalardy saqtaı otyryp ornatylady. Bazalyq stanııalardyń radıotolqyndary kúndelikti úıde tutynatyn mıkrotolqyndy peshtiń radıotolqynynan 20 ese az.
Tolqyndar energııasy turǵyn úıler deńgeıinen joǵary bolýy úshin antennalar vertıkaldy túrde baǵyttalady. Úı terezesiniń ózi radıosıgnal qýatyn eki ese azaıtsa, úıdiń qabyrǵalary men shatyrynyń sıgnaly 30 ese azaıady. Iaǵnı, adam ómiri men densaýlyǵyna bazalyq stanııalardyń tıtteı zııany joq.
Sondyqtan turǵyndardyń ártúrli azǵyrýshy alyp-qashpa sózderge emes, arnaıy kásibı mamandardyń qorytyndysy men resmı derek kózderge súıenýin suraımyz.
–Shymkent qalasy onlaın oqýǵa qanshalyqty daıyn?
–Mektepter «Bilim Iand - Onlinemektep.orq» ınternet platformasynda qashyqtan oqytýǵa tolyǵymen daıyn. Bilim mekemeleri tolyǵymen ınternet jelisine qosylǵan.
Qala syrtyndaǵy eldi mekenderde jáne bilim uıymdarynda ınternet jyldamdyǵyn 8 Mb/s – 12 Mb/s-qa deıin ulǵaıtý jóninde arnaıy tapsyrma berilip, tıisti jumystar júrgizilýde.
Sonymen qatar, ınternetke muqtaj muǵalimder men oqýshylarǵa zańnamalarda belgilengen tártipterde ınternet qyzmetine qaralǵan qarjy esebinen «Qazaqtelekom» AQ arqyly ınternet jelisine qosylǵan arnaıy «ámbebap-nómirler» jáne qajetti roýterler beriletin bolady.
Qaladaǵy jalpy 30 kolledjde qashyqtan oqytý «Smart Nation College» ınternet platformasynda bastalady. Bilim berý proesi kezinde pedagogıkalyq, IT, áleýmettik-gýmanıtarlyq baǵyttardaǵy mamandyqtar qashyqtyqtan oqytylady.
–Úıge ınternet ornatarda qandaı baılanys operatorynyń kómegine júgingen jón?
–Shymkent qalasynda jelili (kabel arqyly) ınternet ornatýmen Qazaqtelekom, Transtelekom jáne Kartel kompanııalary aınalysady. Úsh operatordyń da qyzmet kórsetý sapasy jaqsy.
–Basqarma tarapynan atqarylyp jatqan ózge de jobalarǵa toqtalsańyz.
–Bıyl biz birneshe jobanyń tusaýyn kespekpiz. Onyń birinshisi, AR-shymkent – vırtýaldy shyndyq. Jobanyń maqsaty qaladaǵy tarıhı jádigerler men mańyzdy nysandardyń, eskertkishterdiń jaı-kúıi, tarıhy týraly maǵlumattardy arnaıy belgige smartfon qurylǵysyn jaqyndatý arqyly kórý, tanysý.
Odan keıin 2-GIS jobasy. Bul joba burynnan bar. Tek tolyqtyrýlar engizilip, jetildirilý ústinde. Jobanyń maqsaty – qoǵamdyq kólikter qozǵalysyn onlaın rejımde baqylaý. Qazirgi tańda qalalyq jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasy tarapynan GPS derekteri suratylýda. Atalǵan derekter daıyn bolǵan soń, joba tolyq iske qosylady.
Trý-Konf jobasy. Maqsaty memlekettik qyzmetshilerdiń ýaqytyn meılinshe únemdi paıdalaný jáne densaýlyǵyn saqtaý úshin olardy jumys ornynan qozǵaltpaı jınalystar uıymdastyrý.
«HR-PROCESS» – pedagog kadrlardy irikteýdiń jańa aqparattyq-taldaý júıesi. Búginde www.hr-process.kz saıtynda pedagogtar men qyzmetkerlerdi jumysqa qabyldaý boıynsha 137 bilim berý uıymy tirkelgen. Qazir 78 bos jumys orny bar.
«HR-Process» júıesi pedogogıkalyq bos orynǵa ótinish berý jáne óńdeý barysyn avtomattandyrýǵa, úmitkerler men bos oryndardyń derekter qoryn qurýǵa, sonymen qatar zamanaýı aqparattyq tehnologııalardy qoldaný negizinde pedagogıkalyq quramdy irikteý proesiniń tıimdiligin arttyrýǵa arnalǵan.
Bul joba – pedagogıkalyq qyzmetke úzdik kadrlardy iriktep alýǵa, jemqorlyqtyń aldyn alýǵa múmkindik beredi.
–Áńgimeńizge rahmet!
Suhbattasqan Móldir MAMYRBAIQYZY,
"Adyrna" ulttyq portaly
