Eskı kinolardy kermek saǧynyşpen eske alasyz ba? Qūlypqa süiıktıŋızben qol ūstasyp baryp, filmdı körıp, qaryq-qaryq külgen uaiymsyz kezderıŋızdı aŋsaisyz ba?.. Endeşe qazaq kinosynyŋ altyn qoryna engen filmderge sız ben bız bırge saiahattaiyq!
«Jalǧyz basty erkektıŋ künı qūrysyn! Qasynda şeşesı, eŋ qūryǧanda bır şüikebasy boluy kerek!»Joǧarydaǧy Tana şeşeidıŋ sözderı esıŋızde bolar?! Jalǧyz ūlynyŋ boidaqtyq ömırıne balta şapqysy kelgen ana Qyzdar institutynyŋ jataqhanasynan da, balet teatrynan da tıpten avtobustan da qyz ızdeu prosessıne kırısıp ketedı. Al Tailaq «Sendei şeşe bükıl jer betınde joq» dese de, anasynyŋ qarsylyǧyna qaramai, öz süiıktısı Aişaǧa qosyluǧa asyǧady. Tana şeşeidıŋ qarsylyq bıldıruınıŋ basty sebebı Aişa kezınde Tanamen söz bailasyp, keiın sözınen taiqyp şyqqan (atynyŋ özı aityp tūrǧandai) Taiyrdyŋ tuǧan qyzy bolyp şyqqan. Aitpaqşy, filmdegı änderdı aitsaŋyzşy.. «Ǧaşyǧymdai süiem senı.. Armanymdai adal, Alataudai körem senı, Gül Almatym..Gül Almatym..» dep bastalatyn kinodaǧy äsem äuen de, köldei köŋıl de, Almatynyŋ būrynǧy körınısı de ötken künderımızge saiahat jasaǧandai äser qaldyrady. Al Qyzdar institutynda «Bızdıŋ Aramyzdaǧy bır qyzdy Mäskeuge simpoziumǧa jıberuımız kerek. Özderıŋ bılesıŋder, oǧan kım körıngendı jıberuge bolmaidy» dep kommendattyŋ aldap tūrǧanyn sezıp qoiǧanyn qyzdar aiaq-kiımderın laqtyryp jıberıp, «Ty kuda, Odissei» änıne bilei jöneletını esterıŋızde me? Bılemın, būl da säl jymiyp eske alar sät bop qaldy... «Taqiialy perıştegıdei» ömırdı, būrynǧy Almatyny aŋsasaŋyz, sılteme arqyly taǧy bır märte körıp aluyŋyzǧa bolady. https://www.youtube.com/watch?v=4_xdTRSYZZQ&t=1954s
Jeŋgesıne ǧaşyq bolǧan qara bala..«Apo-o-ou, apataiym menıŋ!» dep apasynyŋ belınen bas salatyn «qara balany» tanityndaryŋyz bar ma? Tanymasaŋyzdar tanystyraiyn. Qara bala – kömek sūraǧan jeŋgelerıne «senderdıŋ nemene malailaryŋ deisıŋ be?» dep tas töbeden bır qoiatyn bala. Qara bala–ülkendeu bolsa da Balǧyn esımdı jeŋgesıne ǧaşyq bolǧan bala. Qara bala–apasy körşı qyzǧa «kelın boluǧa äbden laiyq» dep süisınıp tūrǧanda «qap-qara ǧoi» dep mensınbegen bala. Qara bala–qatyndardyŋ bärı menen än sūrasyn degen bala. «Qara bala» filmı Beiımbet Mailinnıŋ «Qara bala» şyǧarmasynyŋ jelısımen tüsırılgen. Endeşe körgıŋız kelse tömendegı sıltemeden ötıŋız. https://www.youtube.com/watch?v=-QVIv6zRd5Y
«Aq būzauym men senı quamyn, sen Janardyŋ üiıne qaş»Kıtaphanaǧa «qant alamyn» dep kezeksız kırıp, kıtap alyp şyqqan Qojadan mūǧalım «qai synypta oqisyŋ, atyŋ kım?» degende «on üşınşı synypta oqimyn, atym Chinga-Chkuk» degenı esterıŋızde me?! İä, iä endıgı filmımız «Menıŋ atym Qoja» turaly bolmaq. Film Berdıbek Soqpaqbaevtyŋ «Menıŋ atym Qoja» povestınıŋ jelısımen tüsırılgen. Filmge ötken ǧasyrdyŋ eluınşı jyldaryndaǧy qazaq auylynyŋ ömırı arqau bolǧan. Basty keiıpkerı Qoja aqyldy, sonymen bırge būzyq, äkesız ösken bala. Film barysynda Qoja ǧaşyq ta bolady, töbelesedı de, būzyqtyq ta jasaidy, sabaqtan da quylady, jinalysta tärtıbı qaralady, mektepten quyluǧa şaq qalady. Al mūǧalımder Rahmanov men Maiqanovalar naǧyz pedagogikanyŋ ozyq ülgısın körsetken mamandar edı. Qoja bolsa tärtıpsızdıkterge keide sanaly türde, keide bılmestıkpen barady. Mūǧalımder «Sabaqtan qaşqan kım-Qoja.Sömkege baqa salyp qoiǧan kım-Qoja. Maqtanşaq kım-Qoja. Mektep täjıribesıne barmaǧan taǧy da Qoja» dep renjitın. Degenmen Qoja jaman bala emes edı.. Qojany saǧynsaŋyz tömendegı sıltemeden ötıŋız. https://www.youtube.com/watch?v=yQa1xX0FKPs -Men Aldarmyn, Aldarmyn, Saqalymdy taldarmyn. Saqal tügıl mūrt ta joq, Şaitandy da aldadym – degen ändı talai estıgen bolarsyz.. Sözge şeşen aqynyŋdy da aldaityn, jas qyzdy şaldyŋ qūryǧynan alyp qalatyn, būlaqtyŋ suyn Mekkenıŋ suy dep beretın Aldar köse talai jandy aldasa da, ädılettılık üşın küresetın edı. Qai auylǧa barsaŋ da, Aldardyŋ esımı el auzynan tüspeidı. Ezuıŋızge külkı üiıretın filmdı köruge keŋes beremız. https://www.youtube.com/watch?v=KQ9rGe4idIk
Aqgül AIDARBEKOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly
