«Bıýdjetten aqsha urlandy, qarjy jymqyryldy» dese, tań qalmaıtyn qoǵamda ómir súrip jatyrmyz. Mundaı jańalyqtardy estýge et-qulaǵymyz úırenip ketkeli qashan? Búginde aqshany qaltaǵa basatyn jemqorlar kóbeımese, azaıǵan joq. Qaıtpek kerek?
Óte qaýipti sımptom
Kúni keshe Prezıdent jemqorlyqty «qaýipti sıptomǵa» teńep, kúresý baǵyttaryn usyndy.
«Ótken jylmen salystyrǵanda jemqorlyq áreketteri úshin jaýapqa tartylǵan adamdardyń sany 11 paıyzǵa artqan.Sheneýnikterdiń ishinde eki oblys ákimi de bar. Munyń ózi "óte qaýipti sımptom», – dedi ol.
Sondaı-aq, Toqaev bul máselede eshqandaı kózboıaýshylyqqa, «barmaq basty, kóz qysty» áreketterge jol berilmeýge tıis ekenin aıtyp, jemqorlyq úshin sottalǵandardy shartty túrde merziminen buryn bosatýǵa zań júzinde tyıym salýdy tapsyrdy.
1002 jemqor sottaldy
Ótken jyly bıýdjetten 24,6 mlrd teńge jymqyrylyp, 1002 laýazym ıesi sottalǵan.
Toıymsyzdar qaıdan shyǵyp jatyr?
Elimizde sybaılas jemqorlyqpen kúres sharalary jasalyp jatyr, biraq nátıje joq. Sheneýnikter birinen keıin biri aýysqanymen, túıitkilder sol kúıi sheshilmedi. Qaıta olarbılikke «burynǵy basshyǵa qaraǵanda kóp jeý kerek» degen uranmen keletindeı me, qalaı? Osy tusta álem elderiniń kúresý taktıkasyna kóz júgirtip kórelikshi.
«Eger siz jemqorlyqtyń joıylýyn qalasańyz, dostaryńyz ben týystaryńyzdy túrmege toǵytýǵa daıyn bolyńyz»
Dál osy ustanymdy ustaný arqyly Lı Kýan Iý jemqorlyq jaılaǵan Sıngapýr elin 30 jylda tyǵyryqtan alyp shyqty. Búginde bul el damyǵan elder qatarynda. Premer-mınıstr eldegi búkil zańnamalardy ózgertip, jazalaýda eshkimdi aıamady.
«Jemqorlar joıylmaı, jemqorlyq joıylmaıdy»
Qytaıda para alǵan adamdy kópshilik kózinshe ólim jazasyna kesedi. Sońǵy 10 jyl ishinde elde 10 myń sheneýnik atylyp, 120 myń jemqor 10 jyldan 20 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrylǵan. Al Birikken Arab ámirliginde jemqorlardyń qolyn kesedi.
Osy tusta bizge de qatal zań kerek pe degen oıǵa kelesiń. Sebebi, kórsetkishter jemqorlardy túrmege toǵytý arqyly máseleni sheshe almaıtynymyzdy dáleldedi. Toıymsyzdardy tegin tamaqpen qamtamasyz etkennen biz ne uttyq? Aralarynda aýyzbastyryq berip, jazadan qutylǵandary, merziminen buryn bostandyqqa shyǵyp, taırańdap júrgenderi qanshama? Elimizdegi ahýal osylaı jalǵasa berse, jemqorlardyń julyny eshqashan úzilmes..
Dıana ASAN,
«Adyrna» ulttyq portaly
