Úreıdi úmit jeńedi

2686
Adyrna.kz Telegram

Jalpy, adam balasyn jaratylǵaly qaýipti nárselerden – ártúrli apattardan, aýrý-syrqaýdan, ólim-jitimnen, jaqsy kóretin qımas adamynan aıyrylyp qalýdan, bıikten qulap ketýden, jumysynan aıyrylyp qalýdan, qymbat zatyn nemese kerek zatyn joǵaltyp alýdan, aıta berse kóp t. b. qorqý sezimi bar. Bul adamǵa aldaǵy qaýip-qaterden aldyn ala saqtaný úshin berilgen sezim desek qatelespespiz. Muny nege aıtyp otyrmyz? Dál qazir elimizde jaqsy men jamandy, baı men kedeıdi, jas pen jasamysty tańdap jatpaı, jappaı taralyp otyrǵan indetke baılanysty da el ishinde tek qorqý emes, úreıdiń kúsheıip turǵanyn kórip otyrmyz.

Biz qansha qarsylyq kórsetip qalamasaq ta, atyń óshkir koronavırýs keldi, aýrýdyń el ishine dendep ketkeni sonsha, qandaı jaǵdaıǵa da daıynbyz degen  úkimettiń ózi daǵdaryp qaldy. Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń boljamdary beker bolyp, olar oılaǵannan on emes, júz ese qaýip tóndirip, dárigerler qansha dabyl qaǵyp, kúndiz-túni saqtyq sharalaryn san qaıtalap jatsa da jaǵdaıdyń baqylaýdan shyǵyp ketkenin de jasyra almaımyz. Aty jaman juqpaly aýrýǵa shaldyqqandardyń statıstıkalyq málimetterin anyq bere almaı, sımptomdy, sımptomsyz dep bólip otyrǵanda arty óte tez asqynǵan pnevmanııaǵa aınalyp shyǵa keldi. Qytaı eli Qazaqstanda belgisiz pnevmanııa paıda bolyp, órship ketti dep dabyl qaqty. Shyndyǵynda, bul ekeýi de aty jaman aýrýdyń eki ataýy ǵana ekenin eshkimniń moıyndaǵysy kelmedi. Aqyry elimizdiń jaǵdaıyna Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy aralasty da, endi koronavırýs pen pnevmanııadan aýyrǵandar men qaıtys bolǵandardyń statıstıkalyq esebin biriktirýge májbúr boldy. Jaǵdaı máz emes, aty jamanǵa qatysty sandar «sóılegende» júregiń ushady.

Aıtpaǵymyz, Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń aýrýlardyń statıstıkasy men statýstaryn durys anyqtaı almaýy emes, ózimizdiń – qarapaıym halyqtyń senemiz, senbeımiz dep bólinip, ózara aıtysqa kóshkeni.  Osyǵan baılanysty  halyq aldyn ala saqtaný sharalaryn shamasy kelgenshe jasap jatqanyna qaramastan, talaı adam aýrýhana tósegine tańylyp, bir jutym aýaǵanyń zary ótip sharasyz jatsa, talaı adam táj tajaldyń qurbanyna aınalyp, baqılyq bolyp ketti. Ol adamdardy saqtanbady dep kinálaýdan aýlaqpyz, alaıda bir nárse anyq, aldyn ala saqtaný sharalarynyń jetkiliksiz bolǵany, jalpy halyqqa túsindirý jumystarynyń kemshin bolǵany, saldaryna seńdeı soǵylysyp qalaı bolsa, solaı mán bermeýdiń saldaryna kóptegen qıyndyqtarmen betpe-bet qaldyq. Aýrý kóbeıdi, dárigerler kúndiz-túni janushyryp arpalysqanymen naýqastardyń barlyǵyna birdeı qyzmet kórsetip úlgere almaı qaldy. Tipti, úıine  úsh-tórt aı barmaı, otbasyna bólinip qalsa da halyqty aman saqtap qalý úshin aıanyp qalǵan joq. Aq halatty abzal jandardyń barlyǵy eldiń bar úmitin arqalaǵan  aq qanatty perishtege aınaldy. Sondyqtan amandyǵymyz úshin áýeli Qudaıǵa shúkir desek, ekinshi dárigerlerge myń alǵys!!!

Senetinder aldyn ala qamdanyp, estigen, bilgen dári-dármekti toptap, kóptep alyp dárihanaǵa júgirdi, uzyn sonar kezekke turdy, el-jurttan estigen emdik shóp-shalamdardy jınap, jan saýǵalaýǵa kóshti. Jylap-eńirep baıbalamǵa salynyp, úreıge berilip qolǵa túsken, elden estigen dári-dármekti jón josyqsyz ýystap ishýge, elden estigen shóp-shalamdy ońdy-soldy qaınatyp-qaınatpaı qoldanýǵa kóshti. Dárigerlerdiń aıtqanynnan kóri dabyraǵa ilesip, daqpyrtqa sengender kóbeıdi de, bireý densaýlyǵyna paıda-zııany bar-joǵyna qaramaı sarymsaq shaınady, bireý joq atqulaqty qaınatyp ishe bastady, bireý lımondy beıbereket qoldandy, endi biri estigen antıbıotıkterdi bolsyn-bolmasyn iship jatty, endi bireýler judyryqtaı tirshilik ıesi kirpiniń qý janyn qıyp,  sorpasyn ishý kerek degen qysyr keńes berdi. Bárinen qymyz ben saýmal jaqsy dep edi, alaıaqtar kóktiń sýyn da eki esege qymbattatyp jiberdi. Onyń saldarynan bolǵan qymbatshylyq pen tapshylyq óz aldyna bir tóbe bolyp shyǵa keldi. Senbeımiz degender tipti betperde de taqpaı saıasat dedi, massondardyń oıyny, aqsha jeýdiń amaly t.b. dedi, qoıshy, áıteýir, senýge bolmaıtyn san túrli ýáji men ózi senbeıtin kóptegen sebepterdi alǵa tartty, senemiz, aýrý bar, tarap jatyr dep barynsha saqtanyp  júrgenderge kúldi... Al arty ne boldy?!...

Anyǵynda, indettiń dendep ketkeni sonshalyq, eshkimniń senimine qarap jatpady. Tyrnaǵyna ilingenderdiń bárin tyrp etkizbeı «ashsa alaqanynda, jumsa judyryǵynada» ustady. Saldarynan halyq jappaı aýyryp, senip júrgenderdiń arasynda dúrlikpe úreı paıda boldy da, senbeımiz dep shalqaıyp júrgender qaıdan, qashan juqtyrǵanyn bilmeı murttaı usha bastady. Sóıtip áleýmettik jelilerde joq dep júrsem bar eken ǵoı, endi sendim, aýyryp jatyrmyn, dári joq, dáriger kelmedi, saqtanyp júrińizder, qajet bolmasa úıden shyqpańyzdar degen sııaqty janushyrǵan jazbalar qaldyryp, vıdeolar jarııalady. Ony da kózben kórip otyrsyzdar. Osynyń barlyǵy onsyz da shyqpa janym, shyqpa dep otyrǵan eldiń esin shyǵaryp, úreıin ushyryp, aýrýǵa qatysty daqpyrtty kúsheıtip, odan saıyn qorqynysh týǵyzdy. «Sózde qańqý jaman, aýrýda shanshý jaman» ekenin biletin qazaq edik, dál qazirgi jaǵdaıda úreıimizdi qanshalyqty jeńe aldyq?

Árıne, esi durys, deni saý, kózi qara pendeniń aıaq astyna ólgisi kelmeıtini de aqıqat qoı. Kimniń emge kelmeı, demde úzilip ketkisi keledi deısiń?! Alaıda bizdiń bir kóz jetken nárse – «aýyryp em izdegenshe, aýyrmaıtyn jol izde» deýshi edi ǵoı,  sol aýyrmaıtyn jol izdeýshilerdiń tym azdyǵy, eldiń óz densaýlyqtaryna nemquraıly qaraıtyn salǵyrtyǵy boldy.  Onyń kesiri jaqyn-jýyqtaryna, dos-jaranyna, tanys-tamyryna, tipti tanymaıtyn adamdarǵa da tıdi. Osydan keıin «ózi shyqqaly turǵan kózge táıt degenniń ózi artyq» degendeı qorqynyshtyń arty úlken úreıge ulasyp el ishinde dúrligý  men adam aıtsa nanǵysyz daqpyrttar taraǵany da shyndyq. Osynyń kesirinen úreı kúsheıip, bolyp jatqan jaǵdaıdyń barlyǵyna sabyrmen qarap, saralap, aqylmen sheshim qabyldaýǵa úlken kedergi keltirdi...  Munyń bári neden dep oılaısyz? Árıne, úreıden.

Úreı degenimiz ne ózi? Ol siz ben biz oılaǵandaı, qaýip-qaterden aldyn ala saqtanýǵa jeteleıtin jaı ǵana qorqý emes, qarapaıym tilmen aıtqanda, ol - adam úshin óte qaýipti sezimderdiń ishindegi jan alǵysh - «jalmaýyzy». Úreıge boı aldyrǵan adamnyń aldy-artyn baǵamdap, bolyp jatqan jaǵdaılarǵa baıyppen qarap, qajet sheshimdi der kezinde qabyldaýǵa múmkindigi bolmaıdy. Esesine ártúrli oılamaǵan qıyndyqtarmen betpe-bet qalyp, aýrýyn asqyndyryp alýy bek múmkin. Jaı ǵana sabyrmen sanaly túrde aqylǵa salyp sheshetin máseleni kúrdelendirip, shıelenistirip alasyz. Sóıtip qan qysymyńyz kóteriledi, basyńyz aýyrady, eski aýrýlaryńyz qozady, bir sózben aıtqanda ımmýnıtettińizdi joǵaltasyz da aýrýdyń odan ary dendeýine, jan-jaǵyńyzǵa taralýyna sebepshi bolyp shyǵa kelesiz. «Qoryqqanǵa qos kórinedi» degen bar, úreıge boı aldyrdy degen sóz ózińizdi de, aınaladaǵylardy da tyǵyryqqa tireıtinin umytpańyz. Qalaı bolǵanda da barlyq ýaqytta sabyrǵa jol berip, úreıdiń jolyn kesken lázim. Ne isteý kerek deısiz ǵoı. Keregińizge jarap, birde bolmasa, birde kómegi tıer myna keńesterge de kóz sala salyńyz. «Kerek tastyń aýyrlyǵy bolmaıdy», sabyryńyz sarqylmasyn. Árdaıym aqylyńyzben sanaly túrde áreket etýge úırenińiz.

  1. Eń bastysy qandaı jaǵdaı bolmasyn eshqashan úreıge boı aldyrmańyz. Ne bolatynyn shet jaǵalap bolsa da joǵaryda aıttyq.
  2. Dárigerlerdiń keńesine qulaq asyp, árdaıym saqtyq sharalaryn saqtaýdy úırenińiz. Esh qıyny joq. Durys tamaqtaný, ýaqtyly tynyǵý, betperde taǵý, qoldy jıi jáne durys jýý, jalpy gıgıenalyq talaptardy buljytpaı oryndańyz jáne jaqyndaryńyzǵa da úıretińiz, talap etińiz.
  3. Kóp adam jınalǵan jerlerden aýlaq júrińiz. Toı-tomalaqtan, artyq qydyrystan, tipti Qudaı betin ári qylsyn árıne, et jaqynyńyz qaıtyp, asa qajet bolmasa janazaǵa da qatyspaı qoıa turǵan abzal.
  4. Aýyra qalǵan jaǵdaıda dári-dármekti, ásirese antıbıotıkterdi beıbereket qoldanýdan aýlaq bolyńyz. Erteń aýrýǵa aýrý jamap, aıyqpaıtyn bále taýyp alýyńyz múmkin.
  5. Kez kelgen jerde aıtylyp jatqan daqpyrtqa senip, jalǵan keńesterdiń bárine mán bere bermeńiz.
  6. Barynsha jaqsy oılap, jaqyndaryńyzǵa janashyr bolyp, eń jaqsy sózderińizdi aıtyp, erteń keler esti kúnderden úmit etip, jaqsylyqta jarqyrap júremiz degen senimińiz zor bolsyn! Úkili úmitterińizdi úzbeıtin jaqsylyq jaıly armandańyz, qabyl bolar tamasha tilek tileńiz!

 

Janbota Sultanmuratqyzy

Pikirler