9 tamyzda – Belarýssııada prezıdenttik saılaý. Belarýs halqy jolaıryqta tur. Ortaq tańdaý jasalýy tıis. Biraq qazir el eki lagerge bólingen. Biri qazirgi prezıdent Lýkashenkony jaqtasa, ekinshi tarap – oppozıııany qoldaıdy. Jalpyǵa ortaq túsinikti uǵymmen aıtqanda, «eldiń bolý, bolmaý» taǵdyry sheshileıin dep tur.
–Búkil ómirimdi el táýelsizdiginiń nyǵaıýyna arnap kele jatqan men memlekettiń irgesiniń shaıqaýyna jol bermeımin. Belarýs eliniń táýelsizdigin saqtap qalý úshin kez kelgen áreketke baramyn. Eldegi oppozıııaǵa batystyń jáne Reseıdiń biraz toptary jel berip, bizge qarsy aıdap salyp otyr. Pýtınmen ózim sóılesemin. Belarýssııada maıdan bolmaıdy. Oǵan jol bermeımin. Oppozıııadaǵy biraz adamdardyń betperdesi sheshildi. Olar – batys elderiniń aıdaýyna kónip otyrǵan jasandy qýyrshaqtar, – dedi Belerýs prezıdenti Aleksandr Lýkashenko.
Ras, bir aıdan asa ýaqyt qalǵanyna qaramastan, prezıdenttik saılaýda Lýkashenkonyń basty qarsylastaryna qysym jasalynyp, olardy qýdalaý bastaldy. Qazirdiń ózinde eldegi eń qaýipti bloger, oppozıııalyq kózqarastaǵy baqtalas sanalatyn Sergeı Tıhanovskıı 15 kúnge qamaldy. Onyń ornyna prezıdenttikke kandıdat retinde áıeli Svetlana Tıhanovskaıanyń kandıdatýrasy usynyldy. Búgingi kúnde elde narazylyqtyń kúsheıýine bloger Sergeı Tıhanovskııdiń áleýmettik jelidegi jazbalary kóp yqpal etip otyrǵan sııaqty.
Bul ǵana emes, «Belgazprombank» basqarmasynyń burynǵy basshysy Vıktor Babarıko men eldegi Joǵary tehnologııalar parkiniń negizin salýshy Valerıı epkalo da Lýkashenkoǵa negizgi qarsylastardyń biri. Biraq Lýkashenko óziniń basty qarsylastarynan 9 tamyzǵa jetpeı qutylý josparyn júzege asyryp jatyr. 500 myń adamnyń qolyn jınaǵan Vıktor Babarıko bloger Sergeı Tıhanovskııdi qoldaǵannan keıin ol da ustaldy, qamaldy. Sóıtip, belarýs «batkasynyń» basty qarsylasy Babarıkonyń basyna bult úıirildi. Reseıdiń atap aıtqanda «Gazpromnyń ónimi» delinip kelgen Vıktor Babarıko men onyń balasynyń belsendi áreketi iske aspaı qaldy. Elde qýdalaý bastalǵannan keıin halyqtyń narazylyǵy kúsheıe bastady. Endigi qysym prezıdenttikke kandıdat Valerıı epkaloǵa kelgen sııaqty.
Qalaı aıtqanda da memleketti 26 jyldan beri basqaryp kelgen Aleksandr Lýkashenko tizgindi eshkimge bere qoımaıtyny anyq. Bul másele qazirdiń ózinde belgili bolyp otyr. Sondyqtan 9 tamyzdan keıin de jaǵdaı ýshyǵa túsetini anyq. Alaıda Lýkashenko jeńiske jetkenniń ózinde qalaı bolmaq? Elde saıası jaǵdaı turaqtana ma?
Elimizdiń tuńǵysh prezıdenti, Elbasynyń 12 jyl saıası máseleler jónindegi keńesshisi bolǵan Ermuhamed Ertisbaaev Ermek Narymbaıǵa bergen suhbatynda Aleksandr Lýkashenkomen elshi retinde úsh ret kezdeskenin aıta kelip, «máńgilik eshnárse joq» degen degen tujyrym jasady.
–Bul – ýaqyt dáleldegen faktor. Ótken jyly Nazarbaev sheshim qabyldap, óziniń prezıdenttigin Toqaevqa sabaqtastyq retinde qaldyryp, otstavkaǵa ketkende, bul Lýkashenkoǵa da jasalǵan sıgnal edi. Elbasy bul qadamy arqyly kóregendik jasady. Eger olaı etpegende, jeltoqsan aıynda Konstıtýııa boıynsha prezıdenttik saılaýǵa túsetin edi. Qazir álemdik indet pen ekonomıkanyń álsireýi, Belarýssııa men Reseıde bolyp jatqan jaǵdaılardy sarapqa salar bolsaq, Nazarbaev úlken qadamǵa bardy. Ol bılikten ketýi kerektigin, ýaqyty kelgenin aldyn ala sezdi jáne naqty shynaıy qadam jasady. Al Lýkashenko ony isteı almady jáne eldi basqarýdy eshkimge bermeıtinin aıtty.
Jalpy saıasatta «Jeńiske jettiń jáne jeńildiń» degen uǵym bar. Árıne, 9 tamyzdaǵy prezıdenttik saılaýda Lýkashenko jeńisin saqtap qalady, biraq ol múlde basqa elge kezigedi. Nege? Óıtkeni máńgilik eshteńe joq. Erte me, kesh pe, bári bitedi. Stalın bılik basynda 31 jyl otyrdy, Brejnev te uzaq ýaqyt memleket basqardy. Biraq máńgilik eshnárse joq qoı. Ýaqyty kelgende bári de ketýi kerek. Nazarbaev muny erte túsindi jáne durys istedi. Ras, Lýkashenko belarýs halqy úshin kóp nárse jasady. Muny joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy. Negizi Aleksandr Lýkashenko Qazaqstannyń tájirıbesinen úlgi alýy kerek edi. Belarýs halqy 26 jyl tapjylmaı otyrǵan prezıdentten sharshady. Belarýs elektoratyna qazir báribir: memleket basyna Lýkashenko kelmese boldy. Mine, másele qaıda jatyr? Olar Lýkashenkodan basqa bireý saılaýǵa tússe, meıli ol azıat bolsyn, daýys berýi múmkin. Ásire emoııalyq pikir, psıhologııalyq sharshaý Lýkashenkodan keıingi kezde jıi kórindi.Tipti sharshaý belgisi sońǵy jyldary Nazarbaevtan da baıqaldy. Biraq Elbasy durys qadam jasady, – deıdi saıasattanýshy Ermuhamed Ertisbaev.
Erkin Qaldan,
«Adyrna» ulttyq portaly
