«Adyrna» ulttyq portalynyń «Kerek kisi» suhbat alańyna Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Maıra Ilısova kelip, ashyq áńgime órbitken bolatyn. Oqyrmandarǵa osy suhbattyń jazbasha nusqasyn usynamyz.
Merýert Túsipbaeva: Búgin bizde qonaqta «Parasat», «Qurmet» ordenderiniń ıegeri, bizdiń «estradanyń anasy» degen ataq alǵan ánshi –qazaqtyń Maırasy. Maıra ápke, qosh keldińiz. Sizdi qurmetteımiz, jaqsy kóremiz. Myna jobanyń ataýy – «Kerek kisi». Siz qalaı oılaısyz, kerek kisisiz be?
Maıra Ilıasova: Árıne, kerekpin. Qazaq ánderin, dombyrany jaqsy kóretin, jastarǵa qamqorlyq kórsetetin «Saǵyndyrǵan ánder-aı», «Jan anam» sııaqty tamasha jobalary bar ánshi retinde kerekpin.
Merýert Túsipbaeva: Elge?
Maıra Ilıasova: El synshy ǵoı. Árkim ózin-ózi maqtamaıdy. Áleýmettik jelilerde halyqtan jaqsy sóz estip jatamyz. Jaqsy kisi dep aıtyp jatady. Alla taǵalanyń razylyǵy úshin qaıyrymdylyq jasaý kerek, sadaqa berý kerek deıdi. Biraq ony aıqaılap aıtýdyń qajeti. Allanyń bergen bir jaqsy minezi bar. Men qamqorlyqty jaqsy kórem, janym ashyǵysh, qarttar úıine barǵanda jylap shyǵatyn kezim bolady. Balalar úıine barǵanda da, aýrý sábılerdi kórsem júregim aýyrady... Sonsha qatty aldyńǵy qatardaǵy baı adam bolmasam da, qamqorlyq tanytamyn. Qandaı kórermenim toqtatyp, suraq qoıyp jatsa, toqtap, sol kisilerdi tanyıtyndaı amandasyp, barlyǵyna jaýap berýge tyrysamyn. Sodan ba eken, «maǵan qarapaıymsyz» dep jatady. Soǵan qaraǵanda halqyma kerekpin dep oılaımyn.
Merýert Túsipbaeva: «Jan anam» degen jobany bastaǵan kezińizde, siz sahnaǵa shyqtyńyz jáne men eshqashan estimegen málimetti óz aýzyńyzdan estidim. Anam tórt jasmyda qaıtys boldy dedińiz. Osy keıbir anasyz ósken, jetim ósken, balalar úıinde ósken balalardyń júregi qataıyp ketip jatady. Siz erkeletip anańyz osy kúnge deıin tiri júrgendeı kórinesiz. «Tórt jasymda anam qaıtys boldy» degenińizde tań qaldym. Tórt jastaǵy bala esin bileıtin kez ǵoı. Anańyzdyń aıaly alaqanyn sezinbeseńiz de, osy meıirimdilik júregińizde qalaı saqtalyp qaldy?
Maıra Ilıasova: Jalpy qazaqta mynadaı maqal bar: «Áıel alsań kóriktini al, kórmeı alsań – tektini al» deıdi. Qan da tektilikpen berile ma dep oılaımyn. Óıtkeni meniń anam ózi otyz jeti jasynda dúnıeden qaıtqan. Otyz jeti jasyna deıin on bir qursaq kótergen. On úsh jasynda turmysqa shyqqan. Ákem anamnan bir múshel úlken. Ákem anamdy óte jaqsy kóripti, ózi jaqsy kórip alypty. Ekeýi az ǵana ómir súrgen. Tuńǵyshtary ul bolǵan. Atyn Mahmud qoıypty. Odan keıin ylǵı qyz balalar dúnıege kele bergen. Barlyǵy kishkentaı kezderinde shetineı bergen. Ol kezde medıına onsha damymaǵan, ishi ótse de, ashyǵan sút iship qoısa da, vırýstardan shetineı bergen. Sonda biz tórt qyz qalyppyz. Menen keıin eki sińilim bolǵan. Biraq anam qaıtqanda bireýi emshekte qalǵan, bireýi bir jastan asa qaıtyp ketken. Sodan úıdiń tórtinshisi ıaǵnı, kenjesi bolyp qalyppyn. Úsh ápkem bar. Sondyqtan meniń anam da ákem de óte tekti adamdar bolǵan.
Merýert Túsipbaeva: Maıra apaı, eger anańyz tiri bolyp, siz eshqandaı qıyndyq, jetimdik kórmeı ósseńiz, osy dárejege jeter ma edińiz? Anańyzdyń bolmaǵandyǵy sizge alǵa umtylýǵa motıvaııa berdi me?
Maıra Ilıasova: Árıne, biz óte kishkentaı kezimizde qıyndyq kórdik. Jetinshi synypta ákemiz qaıtys boldy. JOO ustazdarymyzdyń biri: -Sender akter, ánshi bolýǵa keldińder. Ári qaraı óner degen qazanǵa túsesińder. Tyrmysyp shetinen ary qaraı shyǵyp ketkeni adam bolady, - dep aıtqany esimde qalypty. Birinshi Alla. Odan basqa mende tirep turǵan úlken týys aǵalarym bolǵan joq. Otbasyndaǵy tórt qyz da eńbekqormyz. Biraq sonyń ishinde eń qıyn joldy, óner jolyn tańdaǵan men boldym. Qıyndyqty kóp kórdim.
Merýert Túsipbaeva: Jańa ápkelerińizdiń attaryn aıttyńyz. Eshqandaı ánshige qatysy joq. Nege naqty sizdiń atyńyzdy solaı qoıdy? Siz ataqty ánshi boldyńyz. Qalaı oılaısyz, adamnyń aty taǵdyryna iz qaldyra ma?
Maıra Ilıasova: Jas kezimde «atty oılanyp qoıý kerek, attyń qoıylǵanyna qaraı taǵdyry bolady» dep aıtatyndarǵa onsha túsinbeıtinmin. Qazir aqyl toqtaqannan keıin soǵan kózim jetti. Meniń azan shaqyryp qoıǵan esimim – Mahıra. Onyń ózi bir tarıh. Arshagúl Toıbaeva degen jýrnalıst men týraly jazǵanda «Mahıra – aıdyń tasqa túsken sáýlesi degen maǵynany beredi» degen edi. Negizi Ásııa, Sanııa, Qaıyrnısa (ápkeleri) degenniń bári qurannan alynǵan at. Anam sol jas kezinen otyz jeti jasyna deıin bes ýaqyt namaz oqyǵan adam.
Ákem tıip-qashyp oqıdy eken. Bala kezde Mahıra degen atymnyń r árpine tilim kelmeı, ózimdi «Maıa» deıdi ekem. Keıinnen úıdegiler de Mahıraǵa tili kelmedi dep, Maıra ataldym. Sodan Qoıandy jármeńkesindegi Maıra Ýálıqyzy apamnyń taǵdyry maǵan aýyp, men ánshi bolyp kettim.
Áli elge tanyla qoımaǵan kezim edi. Nurlan Ónerbaev júrgizetin konertke Sveta Esmuratova degen keremet rejısser apaıymyzdyń shaqyrýymen keldim. Nurlannyń árbir suraǵyna «Maıradan» basqa sóz aıtpaýǵa kelistik:
-Atyń kim?
-Maıra
-Qazir qandaı án aıtasyń?
-Maıra
-Esimińizdiń Maıra ekenin bilem, men ánińizdiń atyn surap turmyn
-Maıra
-Muny kim oryndaıtyn?
-Maıranyń ánin Maıra ıaǵnı, men oryndaımyn», - dedim. Osy dıalog meniń brentime aınaldy.
Merýert Túsipbaeva: Jańa el meni jaqsy kóredi dedińiz. Osy jaqyn arada, karantın ýaqytynda eldiń nege ekeni belgisiz, ánshilerge degen kózqarasy óte tómendep ketti. Sol kezde siz belgili arnaǵa shyǵyp, ánshilerge kishkene qoldaý kórsetip, Ernar Aıdar baýyrymyz sekildi lotereıa oınatyp júrgen qyzdarǵa estradanyń anasy retinde biraz sózder aıttyńyz. Sodan keıin men kóp jerden oqyp júrmin, sizge de el aýyz salyp, biraz synap pikirler jazdy. Osy «Kerek kisi» baǵdarlamasy arqyly elge de bir «qulaqtaryna altyn syrǵa» salyp qoısam deımin. Keıde ózimizden jasy kishi baýyrlarymyz aýyr sózder aıtyp jatady. Men oılaımyn, qazaqtyń óz mentalıteti bar, úlkendi syılap ósken halyqpyz. Instagramda otyrǵandar «áı, bul kisi meniń anamnan da úlken ǵoı, men buǵan «albasty» dep jazbaıyn, «qatyn» dep jazbaıyn», dep ózderin ustasa. Osyndaı pikirlerdi qalaı qabyldadyńyz?
Maıra Ilıasova: Merýert, sen aıtyp jatyrsyń ǵoı, jazbasa eken dep. Kimder jazady? Mysaly, ótken joly Abaı atamyzdyń tórt jol óleńin oqyp, eń aıaǵynda tobyrlar meni túsinbedi degenge keltirip Aıgúl Imanbaeva aıtty ǵoı. Sol kezde otyrǵan halyqtardyń bári tobyr dep sen halyqty aıytyp otyrsyń ba, sen kimsiń degen? Men de aıtar edim, akademık aǵalarymyz, jazýshy aǵalarymyz, ǵalymdar, úlken-úlken shetelge baryp, bútkil dúnıeniń bilimin alyp kelgender, feısbýkta, ýatsapta, ınstagramda otyrǵan qyzdar men jigitter, aǵalarymyz, apaılarymyz, atalarymyz, ájelerimiz eshqashan ondaı nárse jazbaıdy. Men bilem, kim jazatynyn. Úıde, áke-sheshesi jumysta, ózi jumys istemeı shemishke shaǵyp, teledıdar kórip, ne bilimi joq, ne alǵan bilimimen jumys istemeıtin, túske deıin uıyqtaıtyn, keıbireýi araq iship laǵyp júretin kádimgi naǵyz «tobyrǵa» aınalǵan adamdar álgindeı sózdi jazady. Oǵan ókpelemesin. Qazir meni tyńdap otyrǵandar «biz tobyr emespiz» dep aýyzdaryna kelgenin jazady. Qyzdarymyz aýyzdaryna kelgenin aıtady. Mysaly, bizdiń qyzdarymyzdyń (estrada ánshileri – G.A) men atyn aıtpaı-aq qoıaıyn, jas kezinde úlken tamasha azamatqa turysqa shyǵyp, taǵdyrdyń kezdestirýimen qazir sábı týyp, ózinen otyz jas, otyz bes jas, jıyrma bes jas úlken azamatpen tamasha ómir súrip, keremet tatý ómir súrip jatqan qyzdar bar. Qazir solarǵa «eı, sen bálenbaı áıeldi tastatyp...» dep sóılep jatatyndar bar. Ol árkimniń quqy. Otyz jas kishi bolyp shyqsa da ana azamat ony baqytty qylyp otyr. Bizde ondaıdy túsinbeıdi. Sondyqtan da maǵan «áı, Maıra, sen ánshilerdi nemene qoldap otyrsyń? Ol ánshiler lotereıadan aferıstenip, mıllıondap aqsha tabýda» dep aýyzdaryna kelgenin aıtyp jatyr. Sonda ol sol ánshiler qandaı qıyndyqpen, qandaı ólermendikpen, tańnan keshke deıin júrip ánderin jazyp, kóılekterin tikkizip júr deseńshi. Qazir sen ádemi kóılek kıip otyrsyń, erteń bir habarǵa sen basqa kóılek kıesiń, odan keıin sen týflıińdi de aýystyrýyń kerek, shashyńdy jasatýyń kerek. Osynyń bárin jınaǵanda keremet aqsha. Onyń birin oılamaıdy. Sonda men aıttym, ánshilerde shyǵyn kóp. Mysaly, men ózimdi aıtaıyn. Bir kóılegimiz eń arzan degende myń dollar, keıde odan da asady. Sol myń dollardy «biz aqshasyz otyrǵanda, biz karantınde otyrǵanda nemenege aıtyp otyrsyń» degen sózder aıtylady.
Biraq sonyń ishinen bir qarańǵydaǵy jaryq sáýlege uqsap bir adamdar «Maıra apaıǵa qalaı uıalmaı aıtyp otyrsyz, sen Maıra apaıdy bilesiń be, sen Maıra apaı qandaı qaıyrymdylyq jasaıdy sen bilesiń be, Maıra apaı aýrýlarǵa kómektesetinin sen bilesiń be? Maıra apaı kishkentaı sábılerdi jandy daýyspen tórt jastan bastap mektep ashyp úıretip jatqanyn sen bilesiń be? Maıra apaı qazir bútkil oblysta jas ánshilerdi súırelep shyǵaryp júr» degen sóz aıtady.
Men úshin túkke turmaıtyn, qazir aıtylyp, qazir umtylatyn nárse meniń júıkeme áser etpeıdi. Biraq keıde «Eee, baıaǵyda álgi qaıran qazaǵym dep kúńirengen Abaı ata óziniń zamanynan óte erte týǵan adam ǵoı. Hakim atamyz qandaı durys aıtqan» dep otyratynym bar.
Serikjan Bilásh degen Qytaıdan kelgen qazaq mashına aıdap kele jatyp sondaı jaman áńgimeler aıtyp jatyr. Bireý oǵan tekst jazyp berip, sony oqyǵan shyǵar dep oıladym. Eger solaı bolsa Serikjan bir kúni ózi aıtar.
Merýert Túsipbaeva: Ol kisiniń qaı sózimen kelispeısiz?
Maıra Ilıasova: Ol kisiniń barlyq sózimen kelispeımin. «Ánshi- kúıshiler qaptap ketti. Mıǵulalar. Mıǵula degen – bastarynda mıy joq aqymaq ánshiler. Qazir qaptaǵan ánshiler. Sonda kim ushqysh bolady, kim dáriger, kim jazý jazady? Bulardyń bári ánshi bop ketti ǵoı», - deıdi.
Janym-aý, saýsaǵymen sanasa bizde saýsaqpen ǵana sanaıtyn ánshi bar. Jalpy ózimiz kóp halyq emespiz. Sonyń ishinde bir shyqqandar bar, sosyn mıllıondap aqsha taýyp jatyr deıdi. Bizde bes alty mıllıon tabatyn 5-6 ǵana ánshi bar. On segiz mıllıonǵa toldyq dedi me jaqynda?
On toǵyz mıllıonnyń ishinen mıllıondap taýyp júrgen jas ánshiler – Qaırat, Tóreǵalı, Nurbolat, Qýandyq, Erke. Al Dımash bólek áńgime, bólek álem. Sonda bes-alty ánshi mıllıon taýyp, jaǵdaıyn jóndep jatsa aınalaıyn halaıyq... Men maqtap aıtam, Qaırattyń Qaırat bolǵany Gúlzıra anasynyń arqasy. Tóreǵalıdiń keremet ánshiligi ákesiniń arqasy. Anasy úıinde jaǵdaıyn jasap otyr.
Ókinishke oraı Qýandyq Raqym dombyramen aıtatyn ánshi retinde meniń «Kúmis kómeı, jez tańdaı» degen konkýrsymnyń bas júldegeri. Nurbolat Abdýllın ekeýiniń qaltasyna bir mıllıon salyp bergenbiz. Ekeýi ózderiniń eńbekterimen shyqty-aý dep oılaımyn. Óıtkeni, ol kisilerdiń ata-analaryn kórgen emespiz. Baıan Alagózovanyń qolyna túsken ánshilerdiń barlyǵy mıllıondap taýyp jatyr.
Menińshe ánshilerdi baǵalaý kerek, ánshilerdi jaqsy kórý kerek. Óıtkeni, biz kórermenderimizdi jaqsy kóremiz, olardy qurmetteımiz. Basymyz jerge jetkenshe ıilip sálem berip, ıilip ketemiz. Qol soqqan saıyn basymyzdy ıemiz. Odan artyq qandaı qurmet kerek. Al endi taýyp júrgen bes alty myń teńgege keler bolsaq, eger ózderińde joq bolsa, ony kóre almaı, jaman sóz aıtýdyń keregi joq. Biz keıde sol aqshamyzben bólisemiz. Qalaı bólisemiz? Sadaqa beremiz. Sponsor bolamyz, ánder jazyp beremiz, satyp alyp beremiz. Kóılekterin tikkizip beremiz. Aýylymyzǵa kómektesemiz. Sondyqtan da ánshilerge tıisýdi doǵarý kerek. Onyń ishinde «shegirtke» de bar.
Merýert Túsipbaeva: Siz astanada ózińiz jalǵyz turasyz. Toǵjannyń Atyraýda óz otbasy bar. Keıde kúızelip, jalǵyzdyqtan jalyǵyp janyńyzda er azamattyń bolmaǵanyna...
- Maıra Ilıasova: Merýert osy jerden toqtataıyn ba? Men jalǵyz emespin. Qudaıǵa shúkir, tórt nemerem bar. Eki ápkem bar. Ózimmen tete ápkem jaqyn jerge kóship keldi. Onyń Alla bergen on úsh nemeresi bar. Aralasyp, bir-birimizge kelip-ketip jatamyz.
-Merýert Túsipbaeva: Báribir ol er azamatqa jetpeıdi ǵoı. Er azamattyq yqylasyna «Make, Maıra, oıandyń ba, janym» dep turatyn báribir bir adam...
- Sen joq dep oılaısyń ba? (kúledi)
- Bar ma?
-Al, men turmasamda bar shyǵar ondaı adam.
- A, mine, osylaı-osylaı, «Kerek kisi» keıbir adamdardyń qupııasyn ashyp tastaıdy....
Merýert Túsipbaeva: Maıra ápke, «Kerek kisiniń» eń sońǵy bir suraǵy bar. Bir ǵana adamdy aıtasyz. Sizge kerek kisi kim?
-Maıra Ilıasova: Toǵjanym! Meniń bir tal qyzym. On ulǵa tatıtyn qyzym. Ol meniń nemerelerim, Altyndaı kúıeý balam Erlashym (Erlan), qudalarym, eki ápkem, týystarym. Sondyqtan Toǵjanym turǵanda meniń tórt qubylam teń.
-Merýert Túsipbaeva: Toqsan jetinshi jyly qıyn-qystaý kezeńde, úı alýyma júz dollar jetpeı turǵanda, sol aqshany sizden alyp edim. Esimnen áli ketpeıdi. Shyn yqylasyńyzdyń arqasy shyǵar, sonan beri anam aıtpaqshy, qazir úı alý hobbıime aınalyp ketti. Osy baǵdarlamany paıdalana otyryp, alǵys retinde moınyńyzǵa jibek oramal taqsam deımin (Jibek oramal taqty). Qazaqtyń ár qyzy, ár kelinshegi sizdeı bolýǵa tyryssyn. Aman-saý bolyńyz!
Daıyndaǵan Gúlvıra Asqarqyzy,
"Adyrna" ulttyq portaly
