Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý mınıstri Eljan Birtanov óziniń Feısbýk paraqshasynda qaterli indettiń ekinshi tolqyny júrip jatqanyn málimdedi.
«JEKE KARANTIN» JAILY
Qurmetti dostar!
Men mınıstr retinde ǵana emes, eń aldymen koronavırýs epıdemııasynyń qaýip-qaterin jaqsy túsinetin jáne azamattardyń densaýlyǵy úshin erekshe alańdap júrgen adam retinde sizderge ótinish jasamaqpyn.
Dál qazir jaýapkershilikti moınymyzǵa alyp, árqaısymyz «jeke karantın» erejelerin muqııat úırener jáne ony ómir saltyna aınaldyrar kez keldi. Al indetti juqtyryp almaý úshin qarapaıym ǵana mynadaı sharalardy saqtasańyzdar bolǵany:
1. Jumysta, kólikte, kóshede, dúkende jáne t.b. jerlerde múmkindiginshe araqashyqtyqty saqtańyz;
2. Eger múmkindik bolsa keńsede emes, úıde otyryp jumys isteýge tyrysyńyz. Týys, dostarmen onlaın, vıdeo-qońyraý jáne ózge de jańa tehnologııalardyń kómegimen baılanys ornatyńyz;
3. Qoǵamdyq oryndarda maska kıip júrińiz;
4. Qoldy kem degende 20 sekýn sabynmen jıi jýyp, sanıtaızermen súrtińiz;
5. Ózińizdiń jáne otbasy músheleriniń temperatýrasyn jıi ólshep turyńyz.
Aıta ketý kerek, dál osy sharalar naýryz, sáýir jáne mamyr aılarynda tótenshe jaǵdaı kezindegi karantınde kóp kómektesti.
Qazir álemniń keıbir elinde jáne Qazaqstanda da koronavırýs ınfekııanyń ekinshi tolqyny júrip jatyr. Elimizde ekinshi tolqyn mamyr aıynyń sońynda karantın talaptaryn jeńildetkennen keıin bastaldy. Ókinishke qaraı, COVID-19 juqtyrǵandar sany birden artty.
Jaqynda Garvard qoǵamdyq densaýlyq saqtaý mektebi professorynyń zertteý materıaly jarııalandy. Onda avtor beta-koronavırýs maýsymy, ımmýnıtet jáne qarsy ımmýnıtet týraly málimetterdi paıdalanyp, SARS-CoV-2 koronavırýsynyń taralýyn eseptegen. Aıtýynsha, kúzgi-qysqy kezeńde SARS-CoV-2 qaıtalanady dep boljaǵan jáne tolqyndy boldyrmaý úshin 2022 jylǵa deıin ortasha áleýmettik araqashyqtyqty saqtaý talap etilýi múmkin – osy ýaqytqa deıin ujymdyq ımmýnıtet qalyptasady nemese vakına ázirlep, ony paıdalanýymyz tıis. Qazir SARS-CoV-2 ımmýnıtettiń dárejesi men uzaqtyǵy belgisiz, sondyqtan birneshe senarıı esepke alynǵan. Materıal málimetteri boıynsha qysqa merzimdi ımmýnıtet (40 apta) jasalýy múmkin, onda indet jyl saıyn qaıtalanady. Eger merzimdi ımmýnıtet paıda bolsa (104 apta) - eki jylda bir ret shyǵady. Al ómir boıǵy ımmýnıtet – vırýstyń elımınaııasy bolsa, 2024 jyly qaıta órshýi múmkin: https://science.sciencemag.org/content/early/2020/04/14/science.abb5793
Bul jańa ınfekııa. Búkil álem ony zertteıdi, boljam jasaıdy, indetpen kúresý joldaryn izdeıdi.
Qazir ınfekııanyń taralýyn shekteýge baǵyttalǵan sharalar men jeńildetilgen karantın arasyndaǵy ortaq teńdikti tabýyp, ony qalypty ómir saltyna aınaldyrý qajet. Koronavırýs bizdi áli taǵy da ábigerge salary anyq. Sondyqtan, bul sharalarǵa mán berip, muqııat qaraýǵa májbúrmiz. Aldaǵy ýaqytta jaǵdaıy aýyr naýqastar sany artýy múmkin. Alaıda, biz jedel járdemge kezek kútken paıentter men adam ómirin qutqaryp úlgere almaı jatqan dárigerlerdi kórgimiz kelmeıdi.
Qazir oqýshylar men stýdentter demalysta. Ókinishke qaraı, kez kelgen bala, shákirt nemese stýdent ınfekııany tasymaldaýshy bolýy múmkin. Olar dostarymen kezdesemin dep júrip, indetti juqtyryp alsa, úıdegi egde jastaǵy ata-ana, jasy úlken týystaryna úlken qaýip tóndiredi. Onyń zardaby da aýyr bolmaq.
5 maýsymda DDSU halyqtyń túrli toptaryna arnalǵan maskaǵa qatysty jańa usynym jasady. COVID-19 taralýynyń aldyn alý úshin mindetti túrde áleýmettik araqashyqtyqty (kem degende 1 metr) saqtaý kerek. Medıına qyzmetkerlerine, respıratorlyq aýrý sımptomdary bar adamdarǵa, halyqtyń osal tobyna kiretin adamdarǵa, sondaı-aq 1 metr araqashyqtyqty saqtaýǵa múmkindik bolmaǵan kezde maska kııý usynylady. Sonymen qatar, DDSU COVID-19 jeńil sımptomdary bar adamdarǵa medıınalyq maska kııýge (jáne medıınalyq kómekke júginý) keńes beredi. DDSU pandemııa joq dep málimdedi degen pikir qate, áńgime sımptomsyz paıentter COVID-19 az juqtyratyny jáne jalpy onyń basqa adamdarǵa berilmeıtindigi týraly. Bul turǵyda, maskany tek indettiń sımptomdary baıqalǵan adamdarǵa, qosymsha aýrýlary bar qarttarǵa jáne 1 metr araqashyqtyqty saqtaý múmkin bolmaǵan kezde ǵana kııýge keńes beredi. Barlyǵynyń maska kııýi mindetti emes.
Sonymen, Siz «jeke karantın» erejelerine nemquraıly qaramaı, jaýapkershilik tanytsańyz otbasyńyzdyń, týys, dostaryńyz ben áriptesterińizdiń, qala men eldiń qaýipsizdigin qamtamasyz etesiz. Biz birge kúressek qana burynǵy ómir súrý saltymyzǵa, jumysqa tezirek oralamyz, týǵan-týys, jaqyndarymyzben qaýyshyp, erkin júrip-turýǵa múmkindik týady, qaıta saıahatqa shyǵamyz.
Ol úshin árqaısyńyzdan «jeke karantın» talaptaryn qatań saqtaýdy suraımyn! Óz basyńyzdyń jáne jaqyndaryńyzdyń amandyǵy úshin jeke qaýipsizdikke qatty mán berińiz. Aýyrmańyzdar!
