Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi qoǵamda qyzý talqylanyp jatqan shoshqa synyna jaýap berdi. Aıtýlarynsha, memleket árqashan ekonomıkalyq turǵydan tıimdi bolý úshin kórshiles elderdiń suranysyna mán berip, naryqtaǵy tutynýshy talabyn eskeredi. Jylqy men shoshqa sharýashylyǵyna baılanysty sýbsıdııa tártibin túsindirdi.
Elimizde jylqy sany qansha?
1991 jyly Qazaqstandaǵy barlyq sanattaǵy sharýashylyqtarda jylqy sany shamamen 1,7 mln bas boldy. Odan keıingi naryqtyq ekonomıkaǵa kóshý kezinde mal sany kúrt azaıyp, 2000 jylǵa qaraı respýblıkadaǵy jylqy sany mıllıonǵa da jetpeı qalǵan.
Memleket 2002 jyldary qoldaý kórsete bastaǵannan keıin mal sanynda ósim baıqaldy. Asyl tuqymdy jylqylardy satyp alýǵa, qymyz ben jylqy etin óndirýge sýbsıdııa túrindegi memlekettik qoldaý - 2011 jyly iske qosyldy.
Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde qazir elimizde jylqy sany 2,9 mln basqa deıin ósken (jyl basyndaǵy málimetter boıynsha). Bul 1991 jylǵy jylqy sanynan 1,7 ese, al 2000 jylmen salystyrǵanda 3 ese kóp. Tıisinshe, jylqy sharýashylyǵy men bıe sútiniń óndirisi damyp, asyl tuqymdy jylqylardyń sany artty. 2011 jyldan bastap memleket satyp alýdy sýbsıdııalap olardyń úlesi 1,9 ese ósti.
Jylqy sharýashylyǵyna arnalǵan qandaı sýbsıdııalar bar?
Qazirgi kezde memleket jylqy sharýashylyǵymen aınalysatyn otandyq taýar óndirýshilerge qoldaý kórsetýdi jalǵastyrýda. Atap aıtqanda, olar úshin tómendegideı múmkindikter qarastyrylǵan:
- satyp alynǵan asyl tuqymdy aıǵyrlar úshin sýbsıdııalaý normasy ár basqa 100 myń teńgeden;
- bıe sútin óndirýshiler úshin ár lıtrine 60 teńgeden;
- asyl tuqymdy jylqynyń analyq basyn baǵýǵa, jem-shóbine jylyna 20 myń teńgeden;
- jylqy sharýashylyǵyn damytýǵa arnalǵan tehnıkalar men jem-shóp daıyndaıtyn jabdyqtardy satyp alǵanda memleket 25 paıyzdyq óteý úlesimen ınvestıııalyq sýbsıdııa beredi;
- nesıeler men lızıng boıynsha paıyzdyq mólsherlemelerdi 10% sýbsıdııalaý.
Bul qoldaý sharalarynyń barlyǵy jylqy fermalary men salalyq qaýymdastyqtardyń usynystary boıynsha jasalǵan. Jalpy alǵanda, 2019 jyly 4,7 myń jylqy fermalary memlekettik qoldaý sharalarymen qamtyldy.
Jylqy sharýashylyǵyna basqa qandaı jeńildikter bar?
Joǵaryda atalǵan qoldaý sharalaryna qosymsha, jylqy ósirýshilerge «jylqy satyp alýǵa» 10 jylǵa deıingi 6% jyldyq jeńildetilgen nesıe berý qarastyrylǵan. 2016 jyldan beri «Qulan» baǵdarlamasy jumys istep keledi. 2018 jyly 12 myń bas mal satyp alýǵa 512 sharýashylyq qarajat aldy, byltyr 1440 sharýashylyqqa 40 myńnan astam jylqy satyp alýǵa jeńil nesıe berilgen. 2020 jyly qarjylyq qoldaý alýshylardyń sany edáýir artady dep kútilýde.
Bul rette jylqy eti - tek ishki naryqqa baǵyttalǵan ónim ekenin atap ótken jón. Eksporttyq naryq múlde joq deýge de bolady.
Shoshqa sharýashylyǵynda qandaı sýbsıdııa bar?
Qazaqstanda 2018 jyldan bastap shoshqa etin óndirýdi sýbsıdııalaý toqtatylǵan. Bul shoshqa óndirisine memlekettik qoldaýdyń jalpy kóleminiń 2 ese azaıǵanyn kórsetedi. Qazirgi ýaqytta salada tek eki sýbsıdııa bar: asyldandyrý men ósirýge ketken shyǵyndardy óteý. Alaıda, ótken jyly bul sýbsıdııany tek bir sharýa qojalyǵy ǵana paıdalanyp, nebary 6 bas mal alyndy.
Qazaqstanda 1991 jyly 2,9 mıllıon bas shoshqa bolǵan, al 2018 jyly - 800 myń ǵana. 2019 jylǵa qaraı Qazaqstandaǵy shoshqa sanynyń artýy, shoshqa eti eksportynyń ósýine áser etti. Eger 2017 jyly Qazaqstan shetelge 300 tonnaǵa jýyq et satsa, byltyr ol 800 tonnaǵa jetti. Osy kezeń ishinde shoshqa etiniń ishki tutyný úlesi 8% tómendedi.
"Adyrna" ulttyq portaly
B
