Úndistan astanasy Delıde hındıler men musylmandar arasyndaǵy dinı qaqtyǵystan kem degende 32 adam mert bolyp, 200-den astam adam jaralanǵan. Bul janjalǵa ne túrtki boldy?
Delıdiń musylmandar kóp turatyn aýdanynda halyq birneshe aıdan beri oqtyn-oqtyn bılik usynǵan Azamattyq berý aktisine qarsylyq bildirip júrgen.
Byltyr 11 jeltoqsanda qabyldanǵan jańa zańda Pákistan men Bangladeshte turatyn musylman dinin ustanbaıtyn bosqyndar men mıgranttarǵa jedel túrde Úndistan azamattyǵyn berý qarastyrylǵan. Budan bólek, jańa aktige saı, elde turatyn musylmandar bılikke Úndistan azamaty ekenin dáleldeýi tıis. Ózderin úndi azamaty ekenin dáleldeı almaǵan musylmandar elden deportaııalanady. Synshylar men BUU bul aktini «musylmandarǵa qarsy zań» dep ataǵan. Bıliktiń jańa zańy musylmandardyń ashý-yzasyn týdyryp, narazylyqqa shyǵardy.
Ótken aptanyń ortasynda bıliktegi «Bharatııa Djanata Partı» hındılerdiń ulttyq partııasynyń lıderiniń biri Kapıl Mıshra halyqty Azamattyq berý aktisine qarsylyq bildirip jatqan musylmandarǵa qarsy narazylyqqa shaqyrǵan. Osydan soń jeksenbi, 23 aqpanda Delıdiń musylmandar turatyn aýdanynda qaqtyǵys bastalyp, janjal birneshe kúnge sozyldy.
Halyqaralyq aqparat agenttikterdiń jazýynsha, qaqtyǵys kezinde hındıler tas, temir laqtyryp, «satqyndarǵa ólim» dep aıǵaılaǵan. Musylmandar turatyn aımaqtardaǵy bazarlar men meshitter órtengen. Agenttikter taratqan vıdeolardan adamdardyń meshitterdi búldirip, qurandardy órten jatqanyn kórýge bolady.
Janjal shyqqan aımaqqa arnaıy jasaq pen polıeıler kirgizilgenimen, shabýyldaýshylar olarǵa baǵynbaǵan.
Eki tarap qaqtyǵysqa bir-birin aıyptaıdy. Úndistan bıligi qaqtyǵystan 32 adamnyń qaza bolǵanyn, qurbandar arasynda musylmandar da, hındıler de baryn málimdedi. Bir polıııanyń da kóz jumǵany habarlandy. Jaralanǵan 200-den astam adamnyń arasynda jýrnalıster, polıeıler de bar.
Beısenbi, 27 aqpanda qaqtyǵys sál basylǵan. Bılik jaǵdaı turaqtalǵanyn málimdedi. Biraq aımaqta shıelenis áli bar, kúzet kúsheıgen. VVS arnasynyń habarlaýynsha, qaqtyǵystan soń musylmandar úıin tastap ketip jatyr.
Qazir Delıdegi aýrýhanalarda janjaldan zardap shekkenderge tolyp qalǵan.
Delı aımaǵynyń mınıstri (ákimi) Kedjrıval Arvınd jaǵdaıdy retteýge buıryq berdi. Al birneshe kún boıy únsiz bolǵan Úndistan premer-mınıstri Narendrda Modı 26 aqpanda Twitter jelisinde jurtty sabyrlyqqa shaqyryp, polıııa jaǵdaıdy retteıdi dep málimdedi.
Bılik qaqtyǵys bolǵan jerlerdegi jáne sol aımaqqa jaqyn mańdaǵy mektepterdi, qoǵamdyq oryndardy japty. Jurttyń top bolyp jınalýyna tyıym saldy.
Eldegi oppozıııa Delı aımaǵynyń mınıstrin (ákimin) «qaqtyǵysty basa almady» dep aıyptap, onyń ostavkaǵa ketýin talap etip jatyr.
"Azattyq" radıosy boıynsha daıyndaǵan:
Jasulan Naýryzáli
