AQSh-ta júrgende iri qalanyń ortalyǵyna jumysqa ǵana keletin, kóp halyq ortalyqtan 15-20 km qalashyqtarda turatynyn kórip tań qalýshy edim. Barlyq kommýnıkaııa bar. Metro, sý, gaz, qalanyń ishindegi sýpermarketterge deıin orlasqan.
Bizdegi iri qalalardaǵy halyqtyń baspana máselesin sheshpeı jaǵdaı ármen qaraı qıyndaı beredi. Astana, Almaty, Shymkent syndy megapolıster birinshi kezekte tur. Astanadan Qorǵaljyn baǵytynda shyqsańyz mıdaı dala bos jatyr. Sýyn, jaryǵyn, joly men mektebin, aýrýhanasyn salyp, sol jerden árbir úıi joq azamatqa 10 sottyq jer tegin berip, salǵan úıdiń aqysyn 2-3%-pen 15-20 jylda tóleıtin jaǵdaı jasasa Qazaqstanda baspanasyz qazaq qaldyrmaýǵa bolady. Qarapaıym mysal 15-20 myń halyq turatyn Astanadan 15-20 km jerden 3-4 qala tektes aýyldar salyp, úısizderge tegin jer berip, taýnhaýstar, jer úıler turǵyzyp, 2-3%-ten asyrmasań baspana máselesi halyqqa arzan ári tıimdi sheshiledi.
Almatyda qys mezgili 2-3 aıdan aspaıdy, Shymkentte 1 aı qys bolsa boldy, bolmasa ol da joq. Klımat jaıly. Bul megapolısterde halyqtyń kóbi jer úıge qumar. Qaladan 10-15 km jerden 10 sottyq jerin tegin berseń ózi-aq úı salyp alady.
Eger áleýmettik salada baspana máselesi sheshilse halyqtyń basym bóliginiń qoldaýyn alýǵa bolady. Maǵan túsiniksiz osyndaı qarapaıym sheshimderdiń nege bizdiń elde jasalmaıtyny. Jer joq deıtin Sıngapýr emespiz, aqsha joq deıtin Angola emespiz osyny iske asyrý sonshalyqty qıyn dep oılamaımyn Qazaqstannyń baılyǵymen. Astananyń aınalasynan 3-4 qala tektes aýyldardy salyp, barlyq kommýnıkaııasyn tartyp berý Qazaqstanǵa qıyn?! Men úshin bul paradoks bolar edi. Eger osyǵan shamamyz jetpese onda shynynda resýrsty teń bóler menedjment, basqarý "ne to" degen sóz bizdiń elde. Buǵan memlekettiń shamasy jetpeıdi degenge eldi sendirý de pardoks. Biz 18 mln halyq, bir Stambýlmyz! Jeri keń Qazaqstanda 10 sottyq jeri joq qazaq. Eto nenormalno! Mundaı ádiletsizdikten ashynǵan halyq "H" saǵatta memleketti qorǵamaıdy. Bul aksıoma.
Baýyrjan SERIKBAI
