Amerıka Qurama Shtattary
AQSh-tyń qorǵanys salasyna bóletin qarjysy 700 mlrd dollardyń mańaıynda.
Ásker sany 1,2 mln. 18 myń ushý quraldary bar. Onyń ishinde 5700 sýper joıǵysh ushaqtary men 2700 tikushaǵy kez-kelgen shabýylǵa aralasýǵa daıyn otyr. 2400 "Abrams" tankisin de esepten shyǵarýǵa bolmas.
34 ǵaryshtyq áskerı spýtnıgi jerdi áýeden tolyq baqylaýǵa alyp otyr. 11 avıanosei muhıttan soqqy berýge saqadaı-saı. 3 myń ıadrolyq qarýy bar degenimen sarapshylar odan kóp deıdi.
Iran
Iran qorǵanys salasyna jyl saıyn 12 mlrd dollar bóledi. Ásker sany 650 myń. Soǵys jaǵdaıynda taǵy 10 mıllıondaı ásker mobılızaııalaıtyn shamasy bar.
Ushaq sany 300. 400 tikushaǵy men 2800 tankisi bar. 2000 áskerı kólikteri, 900 PVO jáne PRO júıesi bar.
Avıanosei joq. 50-55 áskerı kemeleri (súńgýir qaıyqtar, korvet, torpeda tasýshylar) bar. Uzaqqa sozylǵan sankııanyń kesirinen parsylar sońǵy shyqqan qarýlardy ala almady. Qarýlarynyń 70 paıyzynyń "jasyna" 40-50 jyl bolǵan. Syrtqy álemnen oqshaýlanǵan resmı Tegeran sońǵy kezderi tanki, zymyran keshenderi men bespılotnıkter jasaı bastady.
Irannyń negizgi arqa súıeri halyqtyq jasaq. "Iran áskerı kúshteri" men "Islam revolıýııasyn qorǵaý korpýsy" bar. Ekeýi de teńiz, áýe, qurlyq áskerı qımyldaryna qatysa alady. General Súleımanı basqarǵan "KÝDS" arnaıy áskerı qurylymy da bar. Sondaı-aq Iranda halyqtyq Basıdj jasaqtarynda 8-10 mln arasynda ásker bar dep esepteýge bolady. Aty aıtyp turǵandaı halyqtyq jasaq qarý ustaı alatyn halyqtan jasalǵan.
Irandy astyrtyn qoldaıdy delinetin Qytaı men Reseı qaıtedi?
Qytaı jasyryn túrde qarjylaı kómek berýi múmkin. Áskerı jáne qarý -jaraqpen qamtamasyz etýi neǵaıbyl. Eger, BUU Tegeranǵa qarsy sankııa salatyn jaǵdaıda Beıjiń men Máskeý qarsy shyǵary sózsiz. resmı Beıjiń halyqaralyq deńgeıde Irandy qoldaýy múmkin.
Reseıge keletin bolsaq Kreml Iranǵa kerek bolsa ásker de kirgize alady. Buny Pýtın Sırııada kórsetken. Joǵaryda aıtqanymyzdaı parsylardyń qarý-jaraǵy óte eski. Sondyqtan "orys qarýynan" olardyń bas tartpaıtyny sózsiz. Aıtpaqshy, jarty jyl buryn Bloomberg saıty reseılik ataqty "S-400" áýe qorǵanysynyń Túrkııa arqyly Parsy buǵazyna jetkizilgenin jazǵan bolatyn. Ýkraınadaǵydaı jaldamaly ásker jiberip, qarý-jaraq pen azyq-túlikpen qamatamasyz da ete alady. AQSh araz bolǵan eldi Reseı astyrtyn qoldaıtyny álemge aıan.
Irannyń qaýiptenetin bir máselesi ishki jaǵdaı. Iranda 25 mıllıondaı ázirbaıjan turady. AQSh solardy astyrtyn túrde qoldap, táýelsizdik jaıly ıshara bildirse jetip jatyr. Onyń ústine táýelsizdikti ashyq talap etip, sol jolda soǵysyp júrgen kúrdterdiń Irandaǵy sany 17 mıllıon. Eger, ázirbaıjandar men kúrdter táýelsizdik surasa bul jaǵdaı resmı Tegeran úshin arqadan urǵan pyshaqpen birdeı. Belgili quqyq qorǵaýshy, Nobel syılyǵynyń ıegeri Shyryn Ebadı bastaǵan demokrattardy da sanattan syzyp tastaýǵa bolmaıdy. Iran AQSh-tan Ormýz buǵazyn alamyz dep júrgende óz ishindegi biraz jerden aıyrylyp qalýy múmkin.
Ońǵar Qabden,
"Adyrna" ulttyq portaly
