Q.Qýanyshbaev atyndaǵy Qazaq mýzykalyq drama teatrynda M.Áýezovtiń «Aıman-Sholpan» komedııasynyń tusaýy kesildi. Spektakl jańasha qoıylǵan. HIH ǵasyr keıipkerleri HHI ǵasyrǵa bir-aq sekirgen. Saıyn dalada bolǵan oqıǵa záýlim úılerdiń fonynda, «Aiman & Sholpan” degen klýbtyń ishine kóshipti.Bir qaraǵanda: álem-jálem dekoraııanyń aıasynda álem-jálem kıingen jastar. Daraqylyq fonyndaǵy daraqylyq. Aıman men Sholpan sanyn jyltyratqan. Tipti aıaqtaryn kere bılegende ishkıimi kórinip júr. Ásirese Sholpan qyzyń bir jaǵynan bılep, ekinshi jaǵynan beline deıin kóterilip ketetin rázińke kóılektiń etegin tartyp álek. «Men – ókil analaryń» deıtin Teńge (Leılo Hanınga-Beknazar) álgi jerin ustap bıleıdi. Taǵy «bissimildá» dep bata berip qoıady. Qazaq «ana» degen ardaqty atty dál bulaı qorlap kórmegen shyǵar… Kúıeýin qyzǵanyp qýyp keletin adýyn Teńge anaıylyqqa barmasa kerek edi. Teatrdy tekti óner dep jatamyz. Aktrısalarymyzdyń ábúıirin ashqannan ol kórermenge jyrǵap qaryq qylmaıdy. Esesine «óner» degen uǵymnan alystaıdy. Zal ártistiń sheberligine, arqalap júrgen oıyna emes, jaltyraı beretin sanyna telmiredi. Ras, teatrdyń kóńil kóteretin de fýnkııasy bar. Biraq kóńil kóterý degen jalańash san men jartylaı ashylǵan keýde emes. Ras, ómirde erketotaılar solaı-aq kıinetin shyǵar. Biraq ómir men sahnanyń zańdylyqtary bir emes. Bul tipti bárin keshire beretin kıno da emes. Sahnada sen lýpanyń astynda turasyń!
Jalpy, Qallekı teatrynda kıim sýretshisiniń, jaqsy senograftyń qattyǵy seziledi. Mysaly, Álibektiń moınyndaǵy – qaıdan shyqqan qundyz sharf? Nege Sholpannyń sáýkelesi ózine úlken? Nege Maman baıdyń jasandy shashy syrǵyp túseıin dep júr? Nege kópshilik sahnasyndaǵy boıjetkenderdiń kóılekteri tar? Astana ákimshiligi aqshadan qysqan-aq shyǵar, biraq jarty qarys mata qalaısha jetispeı qaldy?..
Árıne, kemshilikti tizbeleı berýge bolady. Biraq «qosý belgilerin» kórmeý qııanat bolar edi. Trýppa ájeptáýir eńbek etken. Gamlettiń de, Romeo men Djýlettanyń da, Evgenıı Onegınniń de «djınsy kıgenin» kórdik. Qazaq klassıkasyna bul «jańalyq» keshteý bolsa da jetti. Sol sebepti, eń aldymen, rejısser Álimbek Orazbekovtiń osyndaı izdeniske barǵany kóńilden shyqty. Spektaklden jastyq jiger atoılap tur. Qanyń qyzyp, tamyryń búlkildep, ómirdiń túrli boıaýlaryn sezinip, kóńiliń kóterilgendeı.
Bos júrgen, basy artyq adam joq. Aıman men Sholpan, Álibek pen Arystan ǵana emes, olardyń aınalasyndaǵy «shabarmandary» da óz tıpajyn, qaıtalanbas minezin taýyp ketken. Mysaly, Jaras (Asylbek Qapaev). Óńsheń qyzdardyń arasynda júretin Jarasty Muhańnyń ózi búginginiń «kógildirleý» «dı-djeıine» laıyqtap jazǵandaı. Ózge keıipkerler týraly da sony aıtýǵa bolady. Árqaısysynyń tabıǵatyna saı, «sóıleıtin» kıim úlgisin ǵana emes, mýzykalyq kórkemdeýi sátti tabylǵan. Máselen, búginginiń «batyry» (Arystan) roker stılinde bylǵary kúrteshkemen, gıtara únimen sahnaǵa shyqsa, baı-baǵlan Álibek toby djaz-mýzykanyń «súıemeldeýimen» shyǵady. Kompozıtor Q.Toqymbaevtyń eńbegine de aıtarymyz joq. Eskertý: kórermenniń bári kereń emes. Dybysty báseńdetýge de bolady.
Negizinde, oınaqy reńkte ótetin spektakl túgesilmeıtin dýman sekildi áser qaldyrady. Jar tańdaý, jaǵalasý, jarasý hıkaıasy qyz-jigit aıtysyna, án- bı jarysyna, óner saıysyna ulasady. Eń bastysy, komedııa janrynda jazylǵan dúnıe komedııa retinde qoıylyp tur. Spektaklde avtorlyq mátinde joq kóptegen kúlkili sıtýaııalar týylǵan. Rolinen jańalyq kútetin, qyzyǵa oınaıtyn akterdi tamashalaýdyń ózi bir baqyt. Sıtýaııany sondaı akterler tabady.
Álibek – mańǵaz, kerbez. Qýandyq Qystyqbaevtyń qasyn kerip qana sóıleıtin keıipkeri tipti qyz tartysyna da shyndap kirisýge erinetin sııaqty. Arystan – Syrym Qashqabaev ta batyrdyń minezin dóp basqan. Jigerli, aıbatty, qyzba. Aımandy somdaıtyn Saıa Toqmaǵanbetova aqyldy qyzdyń keıpin berdi. Al Sholpannyń (Aınur Jetpisbaeva) ıilgishtigi, syrtqy jáne ishki plastıkasy razy qyldy. Onyń oıy da, soıy da naq búgindiki. Aýǵan soǵysynan keshe kelgendeı kóringen Meıram Qaısanov (Kótibar) ta, onyń shashbaýyn kóteretin Murat Nurásilov te senimdi jáne… kúlkili. Leılo Hanınga (Teńge) hanym jaqsy aktrısa shyǵar, biraq úni qazaqy qoıylymda oǵashtaý, artyqtaý, tysqarylaý kórinip tur. Barynsha sheteldik akentpen sóıleýge tyrysqanymen, kóbinde kúmiljip, úni jasandy shyǵyp jatty. Esesine ekinshi quramdaǵy Aınur Bermuhambetova parasatty, jınaqy, yqsham oıynymen tánti qyldy. Munyń bári – jekelegen «mezetter». Al jalpy alǵanda…
Biz biletin Aıman men Sholpan súıkimdi edi. Eliktiń laǵyndaı ásem jaratylys edi. Esti edi. Ibaly edi. Imandy edi. Kıimdi ózgertýge bolatyn shyǵar. Shashty kesýge, tyrnaqty boıaýǵa da bolatyn shyǵar. Biraq qasıetten aırylý, minezdi túbegeıli ózgertý… Bul qastandyq sekildi kórinedi. Ádebıetke ǵana emes, halyqtyń sanasyna. Buryn «Aıdaı sulý Aıman men shoqtyǵy bıik Sholpan» úlgi bolatyn. Al myna Aımandy qalaı úlgi etesiń? Eń sońǵy kóriniste qyzdar appaq kóılek pen sáýkele kıip shyǵady. Túbinde tamyryn tabady degen oıdy bergisi kelgen sııaqty. Shekten asyńqyrap ketken soń, arnasyna oralý qıynǵa soqpaı ma eken…
Ásııa Baǵdáýletqyzy, «Halyq sózi»
