Almaty oblysy Kóksý aýdanynda qant qyzylshasynyń  ár gektarynan 700 gentnerge deıin ónim alyndy

3574
Adyrna.kz Telegram

Kóksý aýdanynda 2100 gektarǵa qant qyzylshasy sebilgen, qazirgi kezde sonyń 1800 gektary tolyǵymen jınaldy. Ortasha ónimdiligi 370-380 entrnerden aınalýda. Aýdandaǵy «Aıdyn» sııaqty jekelegen sharýa qojalyqtarynda bul kórsetkish tipti 700 gentnerge deıin jetken. Bul týraly búgin oblys ákimi Amandyq Batalovtyń Kóksý aýdanynda bolǵan sapary barysynda aýdandyq aýyl sharýashylyǵy bóliminiń basshysy Erjan Shalqybekov aıtty, - dep habarlaıdy Almaty oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti. 

Oblys basshysy A. Batalov aldymen Kóksý aýdanyndaǵy «Aıdyn» sharýa qojalyǵynyń alqabynda boldy. Munda oblys boıynsha qant qyzylshasynyń agrotehnologııasy jónindegi sarapshy, aýyl sharýashylyǵy ǵylymynyń kandıdaty Ábilqaıyr Beksultanov qant qyzylshasynyń jańa tuqymdarynyń múmkindikteri, ónimdiliginiń genetıkalyq potenıaly jáne ony qoldanýdaǵy jetistikter týraly qysqasha baıandap berdi. Máselen, Franııa, Germanııa, Danııadan ákelingen tuqymdardyń óniminiń qanttylyǵy 17 %-ke deıin jetken. 

«Aıdyn» sharýa qojalyǵynyń jetekshisi Aıdyn Dúısenbınovtiń aıtýynsha, qazir qojalyqtyń sońǵy alqabynyń ónimi jınalyp jatyr. Oblys ákimdiginiń qoldaýymen alynǵan zamanaýı kombaındar qyzylshany traktor tirkemesine masaq qaldyrmaı, topyraqsyz, tassyz, birden taza kúıinde tıeıdi. Bul jumys tıimdiligin burynǵydan da arttyra túsýde. 

Aralaý barysyndaǵy kelesi nysan Kóksý qant zaýyty boldy. Oblys ákimi kásiporynnyń ehtaryna kirip, óndiris proesterin kórdi. Zaýyt dırektory Altynbek Abatov munda Eskeldi, Qaratal, Kerbulaq, Kóksý aýdandary men Taldyqorǵan, Qapshaǵaı qalasynyń qyzylsha ósirýshileri óz ónimderin jetkizip jatqanyn aıtty. Qazir zaýyt alańynda 206 myń tonnadaı ónim jınaqtalǵan. Kásiporyn táýligine 2 myń tonna shıkizat óńdeýde. Búginge deıin 10,8 myń tonna qant shyǵaryp úlgergen. Buǵan deıin zaýyt mazýtty qoldanyp kelse, aýdanǵa tabıǵı gaz kelgeli otynnyń osy túrin paıdalanýǵa kóshken. Birinshiden, kógildir otynnyń mazýtqa qaraǵanda jylý shyǵarý qýattylyǵy joǵary bolsa, ekinshiden, tólemi de arzan, soǵan sáıkes shyǵyn azaıyp, óndiristiń tıimdiligi artqan.

Sol sııaqty osy saparynda Amandyq Batalov aýdan ortalyǵy Balpyq bı aýylynda «Nurly jer» baǵdarlamasymen salynyp jatqan 50 páterlik jalgerlik úıdiń qurylysymen de tanysty. Quny 456,9 mln. teńge bolatyn kópqabatty úıdi «Stroıservıs INK» JShS salýda. Baspana bıylǵy jyldyń jeltoqsan aıynda paıdalanýǵa berilmek. Ázirge tıisti qurylys jumystarynyń 87 % aıaqtalǵan. Aýdan ákimi Almas Ádildiń aıtýynsha, kezektegi kóp balaly otbasylarǵa osy páterlerden úı beriletin bolady. 

Kóksýdaǵy birqatar jumystarmen tanysqan oblys ákimi aralaý sońynda jýrnalısterge suhbat berdi. 

- Bıylǵy jyly oblys boıynsha 14 myń gektarǵa qant qyzylshasyn septik. Sodan shamamen 500-520 myń tonna qant qyzylshasyn alamyz, odan 50-52 myń tonna qant shyǵaramyz dep josparlap otyrmyz. Qyzylsha alqaptaryndaǵy jıyn-terin jumystary 10-15 kúnde aıaqtalady. Kóksý, Aqsý qant zaýyttaryn modernızaııadan ótkizdik. Reseıden, Qytaıdan, Chehııadan, basqa da elderden qural-jabdyqtar jetkizilip, ornatyldy. Jalpy qyzylsha óńdegende odan 80 % jom, ıaǵnı syǵyndy shyǵady. Ol - mal semirtý úshin taptyrmaıtyn azyq. Sondyqtan shyqqan jomdy mal bordaqylaý alańdarynyń jumysyna tıimdi paıdalaný úshin, osy eki zaýytqa jomdy keptirip, arnaıy qaptaıtyn qural ákelip ornatyp jatyrmyz. Qaptalǵan kúıinde ony eki jyl saqtalaýǵa bolady. Jlapy qant zaýyttary negizinde tek maýsymdyq kezeńde ǵana 3-4 aı jumys isteıdi. Al biz maýsymaralyq kezeńde de bos turmas úshin Brazılııadan shıkizat ákelip, qamys qantyn shyǵarýyna múmkindik jasamaqpyz. Osylaısha Almaty oblysy jylyna 300 myń tonna qant óndirýge qol jetkize alady. Respýblıkadaǵy qanttyń 480 myń tonnalyq óndiristik jáne turmystyq qajettiliginiń basym bóligin jaýyp otyrsaq, bul úlken jetistik bolar edi, - dep A. Batalov aldaǵy josparlary jaıly da aıtyp ótti. 

Sonymen birge eńbek ónimdiligin arttyrýǵa qatysty da talaptyń zor ekenin tilge tıek etti: 

- Alǵashynda biz sharýa qojalyqtaryn qant qyzylshasyn ósirýge jappaı tartyp, barlyǵyn birdeı yntalandyrdyq. Qyzylsha ósirýshilerge jyl saıyn sýbsıdııa beriledi, janar-jaǵarmaı jeńildikpen beriledi, sońǵy jyldary tek qana qant qyzylshasyn ósirýge baǵyttalǵan 120 zamanaýı tehnıka satyp alyndy, Franııa, Germanııa, Danııadan tuqym satyp alyp berdik. Osyndaı múmkindikterge qaramastan keıbir qojalyqtar áli kúnge qyzylshanyń shyǵymyn 200 entnerden asyra almaı otyr. Qant qyzylshasy tynbaı eńbektenýdi, úzdiksiz baptaýdy qajet etetin eńbek. Sondyqtan endigi jerde kimniń eńbek ónimdiligi joǵary, kim jaqsy jumys isteıdi, solarǵa qoldaý kórsetiledi. Iaǵnı tabıǵı suryptaý jasaýymyz kerek, - dedi A. Batalov. 

 

 

Pikirler