Qazirgideı sýyq kúnderde edenge tóselgen kıizdiń paıdasy zor. Alaıda sońǵy jyldary keıbireýler shań-tozańy kóp degen sekildi túrli syltaýlarmen oǵan pysqyryp ta qaramaıtyn bolǵan. Degenmen el ishinde áli kúnge deıin kıiz basý ónerin umytpaı kele jatqandar kezdesedi. Tipti osy kıizdiń ózinen qazaqtyń neshe túrli ulttyq kıim úlgilerin jasaıtyn talanttar da bar eken. Tólebı aýdanynyń Momynaı aýylynda týyp-ósken, búginde Shymkenttiń akademııalyq-ınnovaııalyq ýnıversıtetinde aǵa oqytýshy qyzmetin atqaryp júrgen Balqııa Dosanova (sýrette) sondaı jan. Ol sońǵy 13 jyldan beri osy bir ónerdiń erekshe túrin nasıhattaýmen keledi.
«Kishkentaıymnan kıiz basýdy kórip óstim, – deıdi ol. – Ásirese Túımekúl ájemnen úırengenim óte kóp. Ol kisiniń kıiz basatyn, pıma jasaıtyn óneri bolatyn. Ájem ton tigetin, ne kerek, kıizden kez-kelgen buıym túrin jasaı berýshi edi. 1998 jyly qazirgi ózim jumys istep júrgen oqý ornyn qyzyl dıplommen bitirgenimde ýnıversıtet basshylyǵy meni osynda oqytýshylyqqa qaldyrdy. Sol kezdiń ózinde bala kúnimnen kıiz basýdyń qyr-syryn meńgergen ónerimdi jańa tehnologııa negizinde damytsam degen oı maza bermeıtin. Sebebi osynyń aldynda almatylyq Sáýle Bapanovanyń kıizden jasaǵan buıymdaryn kórip qatty qyzyqqanmyn. Birde onyń oraıy kele ketti. Dál sol jyly Shymkentke Aıdaı Chýchýnbaeva degen qyrǵyz qyzy keldi. Ony shymkenttik qolóner sheberleri semınar ótkizýge arnaıy shaqyrtypty. Aıdaı qalamyzda bolǵan birneshe kún ishinde odan jańa tehnologııaǵa qatysty biraz nárselerdi úırenip úlgerdim.
Osydan keıin óz betimshe kıizden buıymdar jasaýǵa kóshtim. Meniń alǵashqy eńbegim «Botakóz» balalar kıimderiniń jıyntyǵy men «Ǵasyrlar tereńinen» dep atalatyn ulttyq retro stıldegi kıimder bolatyn. Osy jumystardy oryndaý úshin bazardan merınos qoıdyń júnin satyp aldym. Ony jýyp, qylshyǵynan tazartyp, boıaýdyń ózine birshama ýaqyt ketti. Shamamen jarty jyldyń ishinde joǵarydaǵy eki eńbegimdi aıaqtap shyqtym».
Búginde Balqııanyń qolynan shyqqan ulttyq kıim úlgileri qaı jerde de úlken suranysqa ıe. Sebebi kıizden jasalǵan buıym óziniń joǵary sapasymen erekshelenedi jáne sýyqtan jaqsy qorǵaıdy. Baǵasy da qymbat emes. Mysaly, qyzdarǵa arnalǵan ulttyq kıimderdiń baǵalary 35 – 70 myń teńgeniń aralyǵynda bolsa, beshpent 5 – 10 myń, qol sómke – 3 – 5 myń, jamylǵy – 4 myń, bas kıim – 2 myń, monshaq, alqalar 2500 teńge turady. Túrli tústi gúlder 1500 – 2000 teńgeniń shamasynda. Sondyqtan Balqııa jasaǵan buıymdardyń keıde qoldan-qolǵa tımeı ketetini bar.
«Kıiz basýdyń ózindik qupııalary az emes. Onyń birneshe tásilderi bar. Degenmen qazir zaman basqa, sondyqtan meılinshe qol kúshin azaıtý kerek. Sol úshin kıiz basqanda sabyn kópirshigin jıi qoldanamyn. Ony kıizge sebý arqyly az kúsh jumsaýǵa bolady. Sosyn kıizdi shlıfti mashınamen tegistep, artynan kádimgi nan jaıatyn oqtaýmen ıleıdi. Sonda kıizdiń qalyńdyǵy birkelki shyǵady», – deıdi ol.
Balqııanyń kóptegen shákirtteri búginde osy ónerdi úırenýde. Kıiz basý óneri ýnıversıtettiń oqý baǵdarlamasyna engizilgen. Al Balqııanyń ózi endi kıiz basýdy ınnovaııalyq jańa tehnologııa boıynsha iske asyrsam degen oıda. Ol osy maqsatta ǵylymı-zertteý sheberhanasyn ashpaq nıette. Sondaı-aq onyń kıiz basýdyń osy zamanǵy ádisteri jóninde oqýlyq jazý, ultyq naqyshtaǵy kúntizbe jáne kıizden jasalatyn túrli buıymdardyń katalogyn jaryqqa shyǵarý jospary bar.
B. QURALBAI
