Özbekstannyŋ Jurnalistika jäne būqaralyq kommunikasiialar universitetınıŋ rektory Şerzodhon Qudrathodja Mäskeu OMON-ynyŋ migranttar tūratyn jataqhanada jürgızgen qataŋ reidıne pıkır bıldırıp, küştık qūrylymdardyŋ äreketın «jai ǧana nasizm» dep atady. Öz oiyn ol Facebook jelısınde jariialady, dep habarlaidy “Adyrna”.
Qudrathodja internette Ortalyq Aziiadan kelgenderge qūjat tekseru syltauymen adam tözgısız qorlau men kemsıtuler körsetılıp jatqan videolar jiılep ketkenın aityp qynjyldy. Rektordyŋ aituynşa, migranttar jiı «maimyl», «churka», «qoi» degen sözderdı estıp jatady.
«Qaraŋyzşy, olar adamdy qandai öşpendılıkpen sabap jatyr? Olar qylmysker nemese residivist emes qoi… Būlar — qarapaiym jūmysşylar men studentter. Bırı «qazdai tızılıp tūr!» dep aiqailaidy, ekınşısı eş aiausyz tepkılep jatyr, taǧy bırı jıgıtımızge tızerlep, eŋkeiıp jorǧala dep būiyrady», — deidı Qudrathodja reseilık küştık qūrylymdardyŋ äreketı jaily.
Osy jaǧdaiǧa bailanysty rektor otandastaryna Reseige jūmysqa barmauǧa şaqyrdy, öitkenı ol jaqta «soqqyǧa jyǧu, qorlau men balaǧattau» qalypty jaǧdaiǧa ainalǧan.
«Menıŋ būl sözderım tek özbekterge emes, sonymen qatar qazaq, qyrǧyz, täjık bauyrlarymyzǧa da qatysty. Resei küştık qūrylymdarynyŋ mūndai jabaiy äreketterı — jaŋalyq emes. Ökınışke qarai, būl jaǧdai älı de jalǧasa beretın türı bar», — deidı qoǧam qairatkerı.
Qudrathodja atap ötkendei, Özbekstanda jylyna şamamen bır million adam düniege keledı, al barlyǧyn jūmysqa ornalastyru qiyn. Degenmen el ükımetı eŋbek naryǧyn ärtaraptandyru baǧytynda jūmys ıstep jatyr. Sondyqtan ol otandastaryna Germaniia, BAÄ, Japoniia, Oŋtüstık Koreia syndy elderge baryp jūmys ısteu üşın şet tılderın üirenıp, sūranysqa ie mamandyqtardy meŋgeruge keŋes beredı. Būl elderde jalaqy da joǧary, adamǧa degen közqaras ta adamgerşılıkke sai.
Sondai-aq Qudrathodja Resei bilıgın öz azamattaryna mūndai qarym-qatynas jasamauǧa şaqyrdy. Ol Ekınşı düniejüzılık soǧys kezınde özbekter reseilık jetımderdı asyrap, panalatqanyn, sondai-aq keiıngı jyldary reseilık relokanttardy jyly qabyldaǧanyn eske saldy.
«Resei tarapy kelıssözderde de, mediada da özara dostyq pen strategiialyq serıktestık jaily jiı aitady. Bız de barlyq baǧytta yntymaqtastyq ornatqymyz keledı. Bıraq mäselenıŋ tüp-törkını bızden emes», — dep jazdy rektor.
Qudrathodja juyrda RF Syrtqy ıster ministrı Sergei Lavrovtyŋ Samarqandaǧy «Qaiǧyly ana» eskertkışınde orys tılındegı jazudyŋ bolmauyna qatysty synyn da eske saldy.
«Osy mümkındıktı paidalanyp, Sergei Viktorovich pen Resei SIM ūjymyna diplomatiialyq yqpal etu tetıkterın IIM men Köşı-qon qyzmetıne qatysty qoldanudy ötıner edım. Öitkenı olar mūndai äreketterımen özderıne ziian keltırıp otyr. Osylaişa olar orys tılınıŋ damuy men taraluyna da kedergı jasap jatyr», — dedı Qudrathodja.
Sonymen qatar būl oqiǧaǧa Özbekstan Olii Mäjlisı (Parlament) Zaŋ şyǧaru palatasynyŋ deputaty Alişer Qadyrov ta pıkır bıldırıp, jaǧdaidan şyǧudyŋ jalǧyz joly — adamǧa özın-özı qūrmetteudı balabaqşadan bastap üiretu jäne jūmysşylardyŋ käsıbi deŋgeiın köteru ekenın aitty.
«Tärbieleu men bılım beruden basqa jol joq», — dedı deputat.
Aita ketsek, 8 mausym künı Mäskeude küştık qūrylymdar migranttar tūratyn jataqhanada qataŋ reid ötkızgen. Sonyŋ nätijesınde migrasiialyq rejimdı būzǧan 5–6 adam ūstalǧan. Olardyŋ arasynda ekı täjık azamaty bar, keiın olar elden deportasiialanǧan.
Keiın Özbekstan ükımetı janyndaǧy Migrasiia agenttıgı osy oqiǧaǧa bailanysty alaŋdauşylyq bıldırıp, qūqyqtary būzylǧan nemese osyǧan ūqsas jaǧdaiǧa tap bolǧan azamattarǧa Reseidegı ökıldıkke dereu habarlasuǧa şaqyrdy.
