Osydan birneshe kún buryn Ulytaý oblysy «Jomart» ken ornynda apat saldarynan 7 kenshi kóz jumǵan edi. Qaıǵyly oqıǵaǵa baılanysty Memleket basshysy qatań eskertý berip, Úkimetke tótenshe jaǵdaıdyń mán-jaıyn tekserýdi júktegeni belgili. «Elimizde bekitilgen talaptar óreskel buzylǵan faktiler kóp. Nysandardyń qaýipsizdik júıesimen jabdyqtalý deńgeıi óte tómen. Sebebi kompanııalar jobalarǵa tıisti mólsherde ınvestıııa salmaıdy. Munyń barlyǵy tehnogendi apattarǵa, jumysshylardyń qaza tabýy men jaraqat alýyna ákep soqtyrady», - dedi Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev.
QR Memlekettik syılyǵynyń eki márte laýreaty, QR UǴA akademıgi, tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ónertapqyshy Ábdirásil Jármenov el kenishterindegi apattardyń sebep-saldary jaıly óz paıymdaýlarymen bólisti.
«Ǵalym retinde aıtarym, mys shahtalary kómir shahtalaryna qaraǵanda eń qaýipsiz bolyp sanalady. Eger mys shahtasy opyrylyp tússe ol qaýipsizdik tehnıkasynyń óreskel buzylǵanyn kórsetedi. Bul jerde erejeni kásiporyn basshylary buzdy ma, jumysshylardyń ózi saqtamady ma ony komıssııa ádil anyqtaıdy dep senemin. Degenmen bul kásiporyn qojaıynyn eshqandaı jaýapkershilikten qutqarmaıdy, kez kelgen mekeme basshylyǵy eńbek qaýipsizdigin jiti qadaǵalap otyrýy tıis», - dedi professor.
Ábdirásil Jármenovtyń pikirinshe, ken ıgerip jatqan kompanııalarda ashkózdik pen salǵyrttyq basym.
«Ken óndirý – el ekonomıkasyn alǵa tartatyn aýyr ónerkásip. Osy salada kenshilerimiz qanshama metr tereńdikte jumys istep, ómir men ólimniń ortasynda júr. Qaýipti jumys bolǵan soń oǵan qoıylatyn birinshi talap eńbek qaýipsizdigi ekeni málim. Ókinishke qaraı, bizdiń elde eńbek qaýipsizdigi jıi buzylyp, onyń sońy óndiristik jaraqattarǵa jáne adam ólimine ulasyp jatyr. Aıta berseń faktiler óte kóp. Búginde elimizdegi óndiristegi ólim- jitimniń 75 paıyzy Qazaqmysqa tıesili. Bul Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi tirkegen aqparat. Osyǵan qarap korporaııa qaýipsizdik talaptaryn saqtap otyr dep aıtý qıynǵa soǵady», - dedi ol.
Ábdirásil Jármenovtyń aıtýynsha, Qazaqstanda ken óndirip jatqan kompanııalardyń qaýipsizdik talaptaryn saqtaýǵa áleýeti jetedi. Sebebi qazba baılyqtyń quny jyl ótken saıyn qymbattamasa arzandaǵan emes.
«Qazba baılyqtyń quny jyl saıyn qymbattap jatqany belgili. Osylaı bola tura olar qaýipsizdik júıesin jabdyqtaýǵa qarajat jumsaǵysy kelmeıdi. Qazir ıfrlyq dáýirde ómir súrip jatqandyqtan ozyq tehnologııalar, jabdyqtar jetkilikti. Ken qojaıyndary osyndaı zamanaýı jobalarǵa tıisti mólsherde ınvestıııa salýǵa qulyqsyz. Muny Memleket basshysy da synǵa aldy. Bizge ónerksiptik qaýipsizdik júıesin qaıta qaraý qajet dep depýtattar da aıtty. Meniń ózim de baqylaý men qaýipsizdik talaptaryn qaıtadan bekitip, qadaǵalaýdy kúsheıtpese jazataıym oqıǵalar tyıylmaıdy dep oılaımyn. Negizi, Úkimet kásiporynnyń ishki isterine aralasa almaıdy, degenmen óz menshigindegi ken ornyn paıdalanýǵa bergennen keıin sol paıdaly qazbany óndirý men óńdeý barysynda jeke kompanııanyń memleket múddesin buzbaýyn qadaǵalap otyra alady. Jekemenshik kompanııa rýdany óndirgende Úkimet belgilegen normatıvterge baǵynýǵa, ken ornynda ter tógip júrgen jumyskerleriniń qaýipsizdigin qamtamasyz etýge, ekologııalyq talaptardy saqtap, qorshaǵan ortany lastamaýǵa mindetti», - dedi ǵalym.
Professordyń paıymdaýynsha, ken oshaqtarynda qaýipsizdiktiń saqtalýyn qamtamasyz etý - ǵylymı-ádistemelik bazany talap etetin aýqymdy jumys.
«Munymen aınalysatyn arnaıy mamandardyń, ǵalymdardyń, zertteýshilerdiń ortalyǵy bolýy tıis. Iaǵnı ónerkásiptik qaýipsizdikti qamtamasyz etetin memlekettik ınstıtýttar belsendi jumys istep turýy kerek. Aldaǵy ýaqytta tehnogendik apattardyń aldyn alamyz desek osy máseleni qolǵa alǵanymyz jón bolady», - dep oı túıindedi Ábdirásil Jármenov.
