Qazaq bıiniń jańa belesteri jaıly horeograf Anvara Sadyqova áńgimelep beredi.
Qazaq bıi – bıshiniń qozǵalysy men dene qımyly arqyly kórkem obrazdy beıneleıtin, ulttyq sahna óneri. Kórermen úshin sahnada bı bıleý qarapaıym qımyl qozǵalysy sııaqty kórinýi múmkin. Alaıda horeografııa úlken ǵylymǵa tatıdy. Bul týraly bizge keńinen horeograf Anvara Sadyqova aıtyp berdi.
- Qazaq bıine qosqan úlesińiz aýyz toltyryp aıtarlyqtaı. Osy salanyń qyr-syrymen bólisseńiz.
- Konert nemese balet qoıý úshin tek daryn ǵana emes, kóp oı, bilim, kúsh pen jiger kerek. Osy jyly shyǵarmashylyq jolyma 25 jyl toldy. Bul jetistikke jetý úshin kóp jyldyq eńbek qajet boldy. Bı óneriniń qyr-syryn meńgerý úshin A. V. Seleznev atyndaǵy Almaty horeografııalyq ýchılıeni, T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasyn támamdap, magıstratýra men aspırantýrada oqydym. 10 jyldan keıin Qyrǵyzstanda dıssertaııamdy qorǵap, "Ónertaný" kandıdaty ataǵyn aldym. Balet ártisi, horeograf-pedagog retinde ǵylymǵa kelýimniń ózi oqýdyń arqasy dep aıta alamyn. Qazaq bıin zerttegende onyń taqyryptary, ıirimi turmystyq deńgeıden fılosofııalyq tereńdikke deıin ulasatynyn baıqadym.
- Jaqynda Astanada shákirtińiz, "Gúlder" ansambliniń ártisi Ińkár Aıdarhanqyzynyń jeke konerti ótti. Sol týraly keńinen aıtyp berseńiz.
- Qazaqstanda bı horeografııasynda jeke oryndaý sırek kezdesedi. Sońǵy ret mundaı konert 7 jyl buryn bolǵan. 2025 jyly Ińkár Aıdarhanqyzy osy janrda jeke konert berip otyr. Ińkár 2022 jyldan beri ańyzǵa aınalǵan "Gúlder" ansambliniń quramynda jumys isteıdi. Alaıda osy konertke jetý úshin oǵan 2,5 jyl ǵana emes, búkil kásibı joly qajet boldy. Ińkármen alǵashqy kezdesýim 2017 jyly bolǵan.
- Konert repertýaryna qandaı bıler engizildi?
- Konertte "Jetisý" kúıine qoıylǵan bı boldy. Ony Ińkárdiń ózi usyndy, sebebi biz alǵash ret dál osy kúıge bı qoıǵan edik. Ińkárdiń repertýary Almat Sherdaruly Shámshıevtiń "Qazaqtyń qyzymyn", "Altynaı" , "Kóńil tolqyny", "Tolǵaý" bılerimen tolyqty. Bul bılermen ol respýblıkalyq jáne halyqaralyq baıqaýlarǵa qatysyp, júldeli oryndarǵa ıe boldy.
- Ińkár Aıdarhanqyzynyń ereksheligi nede?
- Ińkárdiń bir artyqshylyǵy – ol qazaq bıiniń bolmysyn, tabıǵatyn túsinip, kórermenge jetkize biledi. Ol lırıkalyq, fılosofııalyq jáne komedııalyq bılerdi sátti oryndaı alady. Qazaq bıiniń anasy Shara Jıenqulovanyń konertterin uıymdastyryp, repertýaryn zerttegen kezde, áıel obrazyn túrli qyrynan kórsetýge bolatynyn túsindik. Ińkár de osy joldy jalǵastyrýda.
- Jeke konert ótkizý ıdeıasy qalaı paıda boldy?
- Alǵashynda jeke konert uıymdastyrý josparda bolmady. Bul maqsat pen arman birtindep qalyptasty. Almat Sherdarulymen birge Ińkárdiń ishki tabıǵatyn kórsetýge baǵyttalǵan bıler qoıdyq. Úlken konert qoldaýsyz bolmaıdy. Osy oraıda, bizge qoldaý kórsetken Roza Baǵlanova atyndaǵy Qazaqkonert memlekettik konerttik uıymynyń dırektory men ujymyna, Qazaq ulttyq horeografııa akademııasynyń rektoryna, ustazdaryma jáne áriptesterime alǵysymdy bildiremin. Bir talantty bıshiniń osyndaı nátıjege jetýi – ujymdyq eńbek.
- Konertke kórermender qaı qalalardan keldi?
- Maǵan qýanysh syılaǵan jaıt – Ińkárdiń konertine Astana ǵana emes, Almaty, Kókshetaý, Oral, Aqtaý qalalarynan arnaıy kelgen kórermender boldy. Sonymen qatar, konertke kelgen qonaqtar úshin arnaıy foto kórme uıymdastyrdyq. Onda Shara Jıenqulova bastaǵan qazaq bıiniń ańyzǵa aınalǵan tulǵalarynyń sýretteri qoıyldy. Bul kórme Qazaqkonerttiń jeke oryndaýshylar mektebiniń dástúrlerin kórsetý maqsatynda jasaldy.
- Konertte qazaq bıinen ózge, taǵy qandaı bıler qoıyldy?
- Konert repertýary tek qazaq bılerimen shektelmeı, ózge halyqtardyń bılerin de qamtydy. Belgili "Gladıator" fılminiń saýndtreginiń kaver nusqasyn qobyzshy Oljas Qurmanbek oryndap, arnaıy bı qoıyldy. Sondaı-aq, «Tıbet bıi», "Uıǵyr" bıi oryndaldy. Konertke "Gúlder" ansambli de qatysty. Shara Jıenqulovaǵa arnaý retinde "Bylqyldaq" bıi, Gúlden Fatkýllanyń «Egıpet bıi» qoıyldy. Arnaıy qonaq retinde Seken Turysbekov shaqyryldy. Konert barysynda Seken Turysbekovtyń "Qońyr" kúıiniń tusaýy kesildi. "Kóńil tolqyny" kúıine arnaıy bı qoıdym, ony Ińkár bılep shyqty. Sonymen qatar, konertke Temirlan men Ernat syndy ataqty kúıshiler, ánshi Ardaq Balajanova, dombyrashy Asqar Muqııat qatysty. Konert rejısseri Dýman Ákimge de alǵysymyzdy bildiremiz.
- Qazaq bıi qaı baǵytta damyp jatyr?
- Qazaq horeografııasy qazir óte jaqsy baǵytta damyp keledi. Tek qazaq bıin ǵana emes, onyń tarıhyn da zerttegende, XX ǵasyrdan bastap qazaq bı óneriniń jańa deńgeıge kóterilgenin kóremiz. Qazaqstanda horeografııalyq bilim berý júıesi de damýda. Almatydaǵy Abaı atyndaǵy opera jáne balet teatry, Qazaq memlekettik bı teatry, Astana opera jáne balet teatry, Shymkent opera jáne balet teatry – munyń bári bı óneriniń damýyna úles qosýda. Bizdiń bıshilerimiz halyqaralyq baıqaýlarda jeńimpaz atanyp, qazaq bıiniń abyroıyn asqaqtatyp júr.
- Aldaǵy ýaqytta taǵy qandaı josparlaryńyz bar?
- Qazaq bıi týraly zertteýler júrgizip, shyǵarmashylyq tulǵalardyń portretterin jazý – meniń súıikti janrym. Qazir bul baǵytta kitaptar men fotoalbomdar jaryqqa shyǵyp jatyr. Bıshilerimiz týraly eńbekter jazýdy ári qaraı jalǵastyrǵym keledi. "Gúlder" ansambliniń 55 jyldyǵyna oraı 1 naýryzda úlken konert ótedi. Sondaı-aq, "Turan" ansamblimen "Tamyr" jobasyna qatystyq. Aldaǵy ýaqytta taǵy bir talantty qyzymyzdyń jeke konertin uıymdastyrý josparlanýda. Sonymen qatar, halyqaralyq baıqaýlarǵa ótinimder berdik. Qazaq bı ónerin damytý baǵytynda kóptegen jobalar kútip tur.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
