Oŋtüstık Koreianyŋ qūqyq qorǧau organdary prezident Iýn Sok Iolge qatysty memlekettık satqyndyq aiybymen tergeudı bastady. Būl aiyptaular 3 jeltoqsanda elde jariialanǧan äskeri jaǧdaimen bailanysty, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Yonhap aqparat agenttıgıne sıltep.
Tergeudı bastauǧa ekı şaǧym sebep bolǧan. Bırınşısı oppozisiialyq «Koreianyŋ qaita örleuı» partiiasynan tüstı. Al ekınşısı — 59 azamattyq belsendıden qūralǧan toptyŋ aryzy.
Şaǧym beruşıler el prezidentınen bölek, bırqatar joǧary lauazymdy tūlǧalardy da memlekettık satqyndyqqa qatysy bar dep aiyptady. Olar - būrynǧy qorǧanys ministrı Kim Ion Hen, armiia ştabynyŋ basşysy, general Pak An Su jäne ışkı ıster ministrı Li San Min bar.
Būrynǧy qorǧanys ministrı Kim Ion Henge taǧylǧan aiyptarǧa bailanysty elden şyǧuǧa tyiym salyndy. Prokuratura ony memleketke opasyzdyq jasaǧany jäne bülık ūiymdastyruǧa ärekettengenı üşın tergeu aiasynda baqylauǧa aldy.
3 jeltoqsanda prezident Iýn Sok Iol eldegı saiasi şielenıstı negızge ala otyryp, äskeri jaǧdai jariialady. Ol oppozisiialyq toptardy «memleketke qarsy äreketterge» qatysqan dep aiyptady.
Äskeri jaǧdaidyŋ jariialanuymen bırge Qorǧanys ministrlıgı eldıŋ äskeri basşylyǧyna arnaiy nūsqaulyq berıp, joǧary daiyndyq rejimınde boluǧa şaqyrdy. Äskeri bölımşelerdıŋ keibırı Ūlttyq assambleia ǧimaratyna kırgızılgen.
Äskeri jaǧdaidy jariialau parlamentte ülken qarsylyq tudyrdy. Ūlttyq assambleianyŋ kezekten tys otyrysynda deputattardyŋ köpşılıgı äskeri jaǧdaidy toqtatuǧa dauys berdı. 190 deputat prezidenttıŋ şeşımıne qarsy dauys berıp, äskeri jaǧdaidy jaramsyz dep tanydy.
Parlament ökılderı äskeri jaǧdai turaly şeşım qabyldanǧannan keiın onyŋ zaŋdy küşı joiylǧanyn mälımdedı.
Parlamenttegı qarsylyqtan keiın prezident Iýn Sok Iol şeşımın qaita qarap, şūǧyl ükımet otyrysyn şaqyrdy. Ministrler kabinetınıŋ maqūldauymen ol äskeri jaǧdaidy resmi türde toqtatqanyn jariialady.
Äskeri jaǧdai jariialanuy el ışınde ülken tolqular men narazylyqtarǧa sebep boldy. Oppozisiialyq partiialar men azamattyq qoǧam ökılderı būl ärekettı demokratiialyq qaǧidalarǧa qaişy dep synǧa aldy.
Oŋtüstık Koreiada bolyp jatqan būl oqiǧalar eldegı demokratiia men saiasi tūraqtylyq üşın ülken synaq bolmaq. Prezidentke qatysty tergeu jäne äskeri jaǧdaidyŋ uaqytşa jariialanuy eldegı saiasi landşafttyŋ özgeru mümkındıgın körsetedı. Qazırgı jaǧdai prezident Iýn Sok Ioldıŋ ärı qaraiǧy saiasi mansaby men eldegı bilık qūrylymyna eleulı äser etuı mümkın.
Eske sala ketsek, Oŋtüstık Koreia - prezidentterı köp sottalǧan eldıŋ bırı. Soŋǧy 60 jylda Oŋtüstık Koreiada sottalmaǧan, basy saiasi dauǧa ılıkpegen prezident retınde eldı 2017 -2022 jyldary basqarǧan Mun Chje İnnıŋ ǧana aty atalady.
Ūqsas jaŋalyqtar
