Tuǵyndar úshin turmysqa qajettiniń barlyǵy mańyzdy. Kúndelikti qam-qareketimizde jylýda, elektr eenergııasy da, aýyz sýdyń aǵyny da qajet. Onysyz tirshiliktiń ketigi jamalmaıdy.
Áńgimeniń basyn, turmystyq qaldyqtardy suryptaýdan bastaıyq. Óıtkeni, qatty turmystyq qaldyqtar qorshaǵan ortaǵa eleýli áser etetin faktor. Ár jerde ony jınaýǵa arnalǵan arnaıy oryndar bar. Almaty oblysynda onyń sany 7-eý. Bunyń syrtynda qaldyqtardy ýaqytsha jınaıtyn 131 oryn jáne bar. Barlyǵy oblys aýmaǵyn kúl-qoqystan tazartý maqsatynda iske qosylǵan.
Resmı derekterge súıensek, jylyna jýyqtap alǵanda 430 myń tonna qaldyq jınalady, onyń 112 myń tonnasy qaı óńdeýden ótedi. Búginde oblysta qaldyqtardy jınaý men shyǵarýdy 77 uıym qamtamasyz etedi.
Taıaý bolashaqta, Qonaev qalasyn damytýdyń keshendi josparyna sáıkes, qaldyqtardy suryptaý jelisi bar jańa qatty turmystyq qaldyqtar (QTQ) polıgony salynbaq. Joba 2026 jyldyń sońyna deıin iske asyrylady dep kútilýde. Budan bólek, Eńbekshiqazaq aýdanynda buryn ázirlengen jobalaý-smetalyq qujattamaǵa sáıkes qýattylyǵy jylyna 90 myń tonna suryptaý jelisi bar QTQ polıgonyn salý josparlanýda. Sonymen qatar, Almaty oblysy Ile aýdanynyń QTQ polıgonyn senimgerlik basqarýshy «ADC Taza Alem» JShS-gi INEVA túrik kompanııasymen birlesip polıgon aýmaǵynda jobalyq qýaty jylyna 350 myń tonnany, suryptaý jelisi jylyna 240 myń tonnany, onyń ishinde iri-kólemdegi qurylys qaldyqtaryn suryptaý 120 myń tonnany, qaıtalama shıkizatty qaıta óńdeý jylyna 80 myń tonnany, elektr energııasyn óndirý saǵatyna 16 mVt, jobanyń jalpy quny 26 mlrd. teńgeni quraıtyn zaýyt sal kózdelgen. Qurylys bastalýyna daıyndyq jumystary júrgizilýde, aıaqtalý merzimi 2025 jyldyń sońyna deıin ep kórsetilgen. Atalǵan jumystar retimen júzege assa, oblystyń ekologııalıaq áleýeti jaqsarady degen senim mol.
Turǵyndar úshin qajetti ınfraqurylymnyń biri aýyz sý júıesi. Almaty oblysynda «Árbir eldi mekende taza aýyz sý» ulttyq jobasy boıynsha 90 joba engizilgen edi. Ulttyq joba sheńberinde 2 qala jáne 79 aýyldy eldi mekende jelilerdi qaıta jańartý, sondaı-aq 6 aýylda jańa qurylys jumystaryn júrgizý josparlanýda. Barlyq jobalar aıaqtalǵannan keıin 498 km jeli salynyp, qaıta jańartylatyn bolady. Nátıjesinde sýmen jabdyqtaý jelileriniń tozýy 47%-ǵa deıin tómendeıdi. 2024 jyly óńirde aýyldyq eldi mekenderdi ortalyqtandyrylǵan aýyz sý júıesimen qamtý deńgeıi 95% -ǵa jetedi dep kútilýde. Jalpy, Almaty oblysynda 2 oblystyq jáne 3 aýdandyq mańyzy bar qalanyń 99,8% ortalyqtandyrylǵan sýmen qamtamasyz etilgen. Jaýaptylardyń sózine súıensek, 368 aýyldy eldi mekenniń 343-i ortalyqtandyrylǵan sýmen qamtamasyz etilgen.
Sý qubyry jelileriniń uzyndyǵy 5128 shaqyrymdy quraıdy, olardyń 53,5% -y jóndeýdi talap etedi. Iaǵnı, 2743 shaqyrym sý jelilerin qaıta jańǵyrtý qajet. Aımaq halqyn sýmen tolyq qamtamasyz etý úshin 2023 jyly 44 jobany jáne sý burý boıynsha 15 jobany iske asyrýǵa 31,0 mlrd. teńge bólingen. 2024 jylǵa aýyz sýmen qamtamasyz etý boıynsha 48 jobany jáne sý burý boıynsha 18 jobany iske asyrýǵa bıýdjetten 28,1 mlrd.teńge bólindi. Búgingi kúnge 2 nysan aıaqtaldy. Qazirgi tańda sýmen jabdyqtaý jáne sý burý júıelerin qaıta jańǵyrtý jáne salý úshin 72 jobalyq-smetalyq qujat ázirlenýde. Almaty oblysynda oblystyń barlyq eldi mekenderin ortalyqtandyrylǵan sýmen qamtamasyz etý basty nazarda. Bıyl sýmen jabdyqtaý júıelerin qaıta qurý jáne salý boıynsha 48 jobany, sondaı-aq sý burý boıynsha 18 jobany iske asyrýǵa bıýdjetten 27,9 mlrd teńge bólindi. Aýqymdy jumys jańa aýdandardy ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý júıesine qosýǵa jáne burynnan bar abonentter úshin qyzmet kórsetý sapasyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan. Aǵymdaǵy jobalardan basqa oblysta perspektıvalyq josparlar ázirlenýde. Qazirgi ýaqytta sýmen jabdyqtaý jáne sý burý júıelerin salý jáne rekonstrýkııalaý boıynsha 72 jobalaý-smetalyq qujattamamen (JSQ) jumys júrgizilýde. «Árbir eldi mekende taza aýyz sý» ulttyq jobasyna erekshe nazar aýdarylady. Osy joba aıasynda 2024-2025 jyldary oblystyń 81 eldi mekeninde jelilerdi qaıta jańartý, sondaı-aq alty aýylda jańa júıeler salý josparlanýda. Sý resýrstaryn basqarýdy ońtaılandyrý úshin biryńǵaı operator – «Alataý qoǵamdyq Ýtılıtes» JShS quryldy. Bul sheshim aktıvterdi shoǵyrlandyrýǵa, qarjylandyrýdy ortalyqtandyrýǵa, tarıfterdi tómendetýge jáne kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn arttyrýǵa múmkindik beredi. Bir operatordaǵy kúsh-jigerdi biriktirý úılestirýdi jaqsartýǵa jáne resýrstardy tıimdirek bólýge baǵyttalǵan. Jumystyń mańyzdy baǵyttarynyń biri-sý resýrstaryn maqsatsyz paıdalanýmen kúres. Olardy sanıtarlyq normalarǵa sáıkes keltire otyryp, jeke jelilerdi jańǵyrtý, sondaı-aq olardyń ıeleriniń jaýapkershiligin arttyrý josparlanýda. Sonymen qatar, halyq arasynda sýdy utymdy tutyný mádenıetin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan aqparattyq naýqan júrgizilýde. Bul sharalar shyǵyndardy azaıtýǵa jáne bolashaq urpaq úshin sý resýrstaryn únemdeýge kómektesedi. TÚKSh-tyń basqarýyna enetin aǵy bir baǵyt ındýstrıaldy aımaq. Jalpy Almaty oblysynda dál osyndaı 6 aımaq bar. Búgingi kúni «Qaırat» jáne «Bereke» ındýstrıaldy aımaǵy paıdalanýǵa berildi.
«Qaırat» ındýstrıaldy aımaǵy ótken jyly atalmysh aımaqtyń alańishilik jelileri men kólik ınfraqurylymyn salýǵa «DAURcapital» JShS-men 10,8 mlrd. teńge somasyna memlekettik-jekeshelik áriptestik sharty jasaldy. Qazirgi ýaqytta «DAURcapital» JShS QMJ 97% -ǵa aıaqtady. Almaty oblysyn perspektıvaly damytý maqsatynda ýákiletti organmen «Qaırat» ıandýstrıaldy aımaǵyn 177 gektarǵa keńeıtý týraly sheshim qabyldady. Atalǵan jobany iske asyrý óńir ekonomıkasyna ınvestıııalar tartý, ozyq tehnologııalardy engizý, myńdaǵan jańa joǵary bilikti jumys oryndaryn qurý boıynsha keń múmkindikter ashady. Bul óz kezeginde halyqtyń ómir súrý deńgeıin arttyryp, ınvestıııalyq ahýaldy jaqsartady. Al, «Qazbek Bek» ındýstrıaldy aımaǵyna keler bolsaq, onyń aýmaǵy 900 ga jerdi alyp jatyr. 2023 jyly ınjenerlik jelilerdiń, órt sóndirý deposynyń, ákimshilik ǵımarattyń jáne júk aýlasynyń JSQ ázirleýge jalpy somasy 1,02 mlrd teńgege 13 shart jasaldy. Jobalaýdy aıaqtaý jáne memlekettik saraptamanyń oń qorytyndysyn alý 2024 jylǵy jeltoqsan aıyna josparlanǵan. Qazirgi tańda «Shelek», «Qazbek Bek» ındýstrıaldy aımaǵy boıynsha jobalaý-smetalyq qujattama ázirlenýde. Sonymen qatar «Suńqar», «Tasqarasý» ındýstrıaldy aımaǵy úshin jer ýchaskeleri resimdelýde. Joǵaryda kórsetilgen ındýstrıaldy aımaqtardy basqarýdy jáne úılestirýdi «Indýstrııalyq aımaq basqarýshy kompanııasy» JShS júzege asyrady.
