QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgıne aşyq hat!
Damyǧan Memleketter sanatyna qosylyp kele jatqandyqtan bakalavrdyŋ bılımı qazırgı taŋda jūmysqa tūru üşın jetkılıksız bop qaldy. Sebebı kez kelgen jūmysqa tüiındemeŋdı köterıp jügırıp barsaŋ, “magistraturadan alǧan bılımıŋız bar ma?” dep betıŋe bajyraia qaraidy. Al odan keiın qoǧamnyŋ sūranysyn oryndau maqsatynda magistraturaǧa daiyndala bastaisyŋ. Äuelı 5-6 myŋǧa qūjattar äzırlenedı. Sosyn “Halyq banktyŋ” kassasyna baryp, ne üşın tölep jatqanyŋnan habarsyz bolsaŋ da, 8 myŋ 200 teŋgeŋdı ūstatyp ketesıŋ. Endı myna qyzyqty qaraŋyz, qūjatqa ketken 15 myŋyŋdy būldap, qalt-qūlt etıp äreŋ kün keşıp jürgende, janyŋdaǧylardyŋ magistraturany 3-4 myŋ dollarǧa satyp alǧanyn estisıŋ, estisıŋ de jaǧaŋdy ūstaǧannan özge äreket jasauǧa qauqaryŋ jetpeidı. Sebebı atarǧa oǧyŋnyŋ bolmaǧany sekıldı, magistraturany satyp aluǧa qaltaŋda baqyr tiynyŋ bolmaidy. “Äi, qoişy solardy” dep qolyŋdy bır sılteisıŋ de, baiaǧyşa testke daiyndaluyndy jalǧastyra beresıŋ. Aǧylşyn kursyna da “pälenbai myŋyŋdy” sarqyp beresıŋ.
Sodan ne kerek, közdı aşyp jūmǧanşa test tapsyrar künde kelıp jetedı. Täŋırge täuekel etıp, “borjomi” markaly suyŋdy qūşaqtap jetıp barasyŋ. Nege “borjomi” deisız be? Demeseŋız de aitaiyn, sebebı byltyrǧy aqşa berıp, magistraturaǧa tüsıp ketkenderden “osy sudy ūstap bardym, sol üşın maǧan sūraqtardyŋ jauabyn äkelıp berdı” degen ertegılerıne äbden qanyq bolǧansyŋ. Köŋılde, bälkım maǧan da äkep berer degen kömeskı ümıt te joq emes. Ättegen-ai, söitseŋ är jyly, tıpten är lek saiyn sudyŋ türı de auysyp tūrady eken. Ol, ol ma? Daiyndalǧannan müldem özgeşe bolyp kelgen sūraqtardy körıp, közıŋ şarasynan şyǧa jazdap otyrǧanda, qolynda “siqyrly” suy bar auditoriianyŋ 70%-80%-y telefondy emın-erkın qoldanyp otyrady. Olarǧa äi deitın äje, qoi deitın qoja tabylmaidy. Jä, būny da qoişy. Būdan da özektı mäselege köşeiın. Alar balyŋdy alyp, basqasynyŋ bärıne renjıseŋ de, şektık balǧa ıştei köŋılıŋ tolyp, tym bolmaǧanda bılım salasy sapaly bolady dep otyrǧanda, ükımet taǧy tas töbeŋnen suyq sudy qūiyp kep jıbergendei etedı. “25-15-15-20” şektık balyn “25-7-7-7” etıp bır-aq tüsıredı. Osylaişa Qazaqstannyŋ bılım deŋgeiı köz aldyŋda bırneşe ese qūldyraidy. Säikesınşe magistratura degen ataǧy dardai at ta «ūstaǧannyŋ qolynda, tıstegennıŋ auzynda» kete beredı. Özge elderdegıdei qol jetpes şyŋǧa baǧalanbaidy.
Şektık baldyŋ kürt tömendetıluı jönınde elımızge belgılı ūstaz Aiatjan Ahmetjanūly “Eşqandai ǧylymda şek joq. Ǧylymnyŋ bärı san-sapaly. Sapasyz mamandar daiyndalǧanşa granttyŋ memleketke qaitqany dūrys” dep pıkır bıldırgen. Rasymen bügıngı taŋda sapasyz mamandardyŋ sapasyz tırlıkterıne qanyq bolyp jürmız. Osy oraida memlekettıŋ qaita-qaita zaŋ qabyldauǧa şamasy jetpeitın şyǧar, äitkenmen kelesı jyldan bastap magistraturany tek bılımnıŋ şyrqau şyŋyna jetkender ǧana oqi alatyndai därejege jetkızu kerek. Būl barlyq qazaq jastarynyŋ bırınşı ūsynysy. Ekınşıden, magistraturanyŋ bılımın aqşaǧa satudy qysqartu qajet. “Qoldyŋ kırımen” bylǧanǧan dünie eşqaşan bereke äkelmesı anyq! Üşınşıden, testke kırgızu qaǧazy da (propusk), test erejelerın aitatyn dybystauşy da, qaita qarau qūjaty da (apelliasiia) tügelımen qazaqşalansyn! Sebebı öz elımızde, öz tılımızde synaq tapsyryp tūryp, köp dünienıŋ orys tılınde bolǧany özektı örtep jıberedı eken. Sondyqtan, joǧaryda atalǧan mäselelerdı QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgı nazaryna alady dep senemız.
İä, jastardyŋ oquy jolyndaǧy tüitkıldı mäselelerdıŋ basy aşylsa, elımızdıŋ bolaşaǧy jarqyn bolary haq. Sebebı Elbasymyz aitpaqşy “tereŋ bılım täuelsızdıgımızdıŋ tıregı, aqyl-oi azattyǧymyzdyŋ aldaspany”.
Aqgül AIDARBEKOVA
"Adyrna" ūlttyq portaly
