Mergen Köşerbaiūly Toqsanbai 1988 jyly 14 qaraşada būrynǧy Kökşetau oblysy, Eŋbekşılder audany, Kazgorodok (eskışe atauy Janǧūs-Toqsanbai) auylynda düniege kelgen. Ş.Ş.Uälihanov atyndaǧy Kökşetau memlekettık universitetınde, «Kökşe» akademiiasynda filologiia fakultetınde bılım alǧan. «Assalaumaǧaleiküm», «Nostalgiia», «Men bıreudı saǧynamyn...», "Antiteza" atty jyr-jinaqtardyŋ iesı.
Qazırgı taŋda "Ruh-Aldaspan" qoǧamdyq bırlestıgınıŋ töraǧasy.
EKEUMIZ
Ekeumız:
Köşede kezdespedık, kafede otyrmadyq,
Än bolyp aitylmadyq, jyr bolyp oqylmadyq.
Baqtarda qydyrmadyq, qalada qaŋǧyrmadyq,
Laulatyp keş batyrmai, atqan joq taŋ nūrlanyp.
Teppedık altybaqan, mınbedık qaiyqqa da,
Sen jaily jazǧam da joq kündelık, aiyptama!
Qolyŋnan ūstaǧam joq, süigem joq erınıŋnen,
Sen tıptı oilamaisyŋ, bılemın, menı müldem.
Sen menı kütken joqsyŋ, sen maǧan «kel» demedıŋ,
Möp-möldır mahabbatqa qūmartyp, şöldemedıŋ.
Vokzalda kütkem de joq, şyǧaryp salmadym da,
Üige de şaqyrǧam joq, oŋaşa qalǧanymda...
Armandap bolaşaqty, jospar da qūryspadyq,
Bırımız bırımızdı qyzǧanyp ūryspadyq.
Ekeumız üilenbedık, balaly bolmadyq ta,
Ol jaily körgen joqpyz oilanyp, tolǧanyp ta...
Sen menı saǧynbadyŋ, men senı aŋsamadym,
Osylai ömır sürdık qanşa jyl, qanşama kün?!
Jaiqalsyn janymyzdyŋ mäuelı bäiteregı,
Osynyŋ bärın endı özgertsek qaiter edı?!
Ekeumız!
***
Sen menı joǧaltyp almaşy...
Esıŋe al taŋda da, keşke de!
Ai - aǧyp, jyl - jyljyp ötse de!
Hattarym tym sirep ketse de,
Men jaily ösek-jel jetse de...
Senı oilap jürmın ǧoi Kökşede...
Sen basqa eşkımdı aŋsama,
Sen basqa baqytty kökseme!
Sen menı joǧaltyp almaşy!
Joldarda - şaŋdary şūbaǧan,
Saparda - şyrǧalaŋ, būralaŋ...
Qaralap jatsa da myŋ adam,
Aqtap al - jaladan, künədan!
Süieu bol - sətterde qūlaǧan...
Şaqtarda - Taǧdyrym synaǧan...
Osy bır qalpyŋnan ainyma,
Janyma janyŋmen ūnaǧan!
Men sonda, jaryǧym, senıŋ bar,
Erkelıkterıŋdı qūp alam!
Mahabbat şyŋyna köterem,
Jürektıŋ törıne şyǧaram!
Sen menı joǧaltyp almaşy!
Jaqūt qyl - qolyŋda jarqyrar,
Baqyt qyl - basyŋa parqy bar!
Senım qyl - tünderge selkeusız,
Ümıt qyl - taŋdarǧa artyp ər,
Qaptaǧan qyzdardyŋ qapsyrǧan
Qūşaqtarynan da arşyp al!
Nesı bar? Sol qyzdar tügılı,
Ajaldyŋ qolynan tartyp al!
Aqjarqyn - 2
Jel müjıgen jartastar, Kün kemırgen,
Syr aqtaryp ber ötken künderıŋnen.
Aqjarqyn kelmedı me, aityŋdarşy,
Täj kiıp ap dalanyŋ gülderınen?!
Susyldaǧan qamystar jaǧadaǧy,
Jalyqtyryp ömırı qaladaǧy,
Aqjarqyn kelgen şyǧar, kördıŋder me?
Bır kezdespei qoidy, ätteŋ, maǧan älı...
Ei, qiyrşyq qūm, tastar! Janarynan
Kün külıp, taŋ şyǧyp qabaǧynan.
Aqjarqyn kelgen şyǧar? Kelgen bolsa,
Süidıŋder me, ülgerıp tabanynan?!
O, Sıletı, qart özen jatqan aǧyp,
Ne aitasyŋ sen maǧan maqtanarlyq?!
Aqjarqyn - aqqu kelıp şomyldy ma?
Qanatyn kün batatyn şaqqa malyp.
Osyndai sūlulyqty körseŋızder,
Aityŋdarşy!
Keteiın jüregımmen jattap alyp!
APATİIаLYQ ANTİTEZA
Ökpe artyp osy ömırge,
Janam ba, öşemın be?!
Mūŋaimai jüremın dep
Uəde etkem keşe kımge?!
Dumany tarqaǧan-au,
Kafenıŋ, köşenıŋ de...
Sözı ötpei, qoly batpai,
Əkenıŋ, şeşenıŋ de,
Otyrǧan türım mynau -
Şaşylyp kıtaptarym,
Jinalmai tösegım de...
Öŋım - jas, köŋıl - kärı,
Ölım be ömır mänı?!
Jürekte şahar emes -
Mahabbat qorymdary...
Jerım - bai, elım - kedei...
Baqytym, sorym daǧy!
Aşy eken qūrǧyr ömır,
Tättı me ölım dämı?!
JAUAP
«Jūmataiym Sız menıŋ...»
Onyŋ hatynan.
Bılemın bərın, jaryǧym,
Sezemın bərın…
Menıŋ de bügın janym – mūŋ,
Özegım – jalyn.
Terezemde mūz qatyp tūr,
Jasymdai bolyp,
Özıŋsız ötken uaqyt būl –
Ǧasyrdai bolyp.
Kötertpei qoidy eŋsenı
Qalyŋ tūman – mūŋ…
Saǧynyp qaldym men senı,
Saǧyndym, janym!
Aitqym kep saǧan… sözım köp,
Aita almai jürgen.
Özıŋ ketkelı közımde ot,
Baiqalmai müldem…
Janymnyŋ jailau törı anau –
Yzǧar öpkendei.
Köŋlımnıŋ aidyn kölı anau –
Qūstar ketkendei.
Eske alyp sol bır möp-möldır
Tüstei şaqtardy.
Qaita oqyp tünım öttı ərbır
Hūsnihattardy.
Janyma saia joq sensız,
Dauyl ər künım.
Jüregım qalyp köktemsız,
Auyrar bügın.
Oiyma qanşa oralyp,
Erkeletkenım…
Ökınttı qanşa – ol anyq,
Ökpeletkenım…
Bır jürgen kezdıŋ kuəsı,
Fotolardy özım,
Jüz ret kördım rasy,
Botalap közım.
Bıltelı şamdai ümıttı,
Öşırgım kelmei.
Qap-qara qapas küdıktı,
Keşırdım tündei.
Alaǧaily şaq ötkerıp,
Būlaǧaily şaq.
Ləiləsız jürmın otqa enıp,
Jūmatai qūsap.
ESKI ƏN OIǦA ORALYP...
Ertegıdei estıler būl künderı,
Köktem gülge toltyryp künde ırgenı,
Jaŋa pısıp jastyqtyŋ büldırgenı,
Tappaǧan kez ol əlı mūŋnyŋ menı.
Men de Öleŋmen tanysqam, esım ketıp,
Esımı onyŋ kım edı? Gülnūr ma edı?!
Ol - baqyt qoi! Ūşqanyn keş bılesıŋ.
Sol şaqty qaita qalai keştıresıŋ?!
Eserleusıŋ. Qai jöndı es bılesıŋ?
Üiıŋnen erte şyǧyp, keş kıresıŋ.
Dombyraŋ bar qolyŋda - jaryq şanaq,
Quanyş bar qasyŋda - eskı dosyŋ.
(Nūrǧa bölep tūrǧanda kögıŋdı kün,
Kürdelı dep oilaidy ömırdı kım?)
Jaryq şanaq dombyra - ol da būlbūl,
Jürek - sap-sau bolǧasyn, köŋıl - bütın!
Ülgermei-aq sol qyzǧa gül de berıp,
Jaulap alǧam jüregın bırdeŋe ǧyp...
Əlde, menı ūnatyp qaldy ma ol qyz,
Jəi, ənşeiın jürgen soŋ künde körıp?!
Segız jarym jyl öttı sodan berı,
Kördık bız köp maşahat, köp əurenı.
Taǧdyr dei me? Ne deuşı edı? Sol əiteuır,
Adastyrdy menı - odan, odan - menı.
Estelıkter janyŋdy nūrǧa malar...
Sol köşeler... közge ystyq jylda barar.
Dombyram bar jap-jaŋa... qaitem, bıraq,
Quanyş joq qasymda, mūŋ ǧana bar...
Joldar, joldar jür menı qaida aparmai?
Jan jolyqpai janymdy jainatardai.
Öleŋ ızdep qaŋǧyrdym ər qalada,
Jaryq şanaq köŋıldı sairata almai.
Eskı ən oiǧa oralyp būl künderı,
Sezım deitın qaiteiın qūrǧyrdy endı?
Qyryq jamau jüregım qaita tülep,
Jaryq şanaq köŋılım kümbırledı!
...Keşe keşke qalaǧa Gülnūr keldı...
LIа-MİNOR
«Aihai, dünie – jalǧan,
Öter me arman?!»
Aqan serı. Şyrmauyq.
Men əu basta mynau əppaq əlemdı,
Qasiet qonǧan qairan qara öleŋdı,
Jainamazdai taza ūstaǧym kelıp edı,
Al, endı?!.
Bıreu kelıp taptap kettı törımdı,
Bıreu kelıp lailap kettı kölımdı,
Dostan, qyzdan qalǧan mynau, qaiteiın,
...köŋıldı?!
Men əu basta ızdep adal keiıpker,
Köp aldandym keşıp kıleŋ küiık, şer.
Sodan keiın anau dosqa senıp kör,
Myna qyzdy süiıp kör?!.
Bərı aldamşy, bərı, bərı ötırık,
Ölerdegı sözın aityp otyryp,
Satyp ketse, aq jüregıŋ – qaraiyp,
Aq köŋılıŋ – totyǧyp…
«Dünie – jalǧan…» – dep salarsyŋ bır ənge,
Sengenıŋe ökınıp!
Men əu basta manau jaryq jalǧannyŋ
Alyp-ūşqan aqqu qanat armannyŋ,
Perıştedei beikünə bop körıngen
Jandardyŋ,
Qara tünge, qara qūsqa, saitanǧa,
Ainalaryn bılgen joqpyn… aitarǧa
Sözım bolmai otyramyn jol ızdep
Qaitarǧa…
Bala kezge, aŋǧal şaqqa, ötkenge,
Tūŋǧyş ret ǧaşyq bolǧan köktemge,
Oralsam ǧoi, oralsam ǧoi, şırkın-ai,
Basqa tılek joq mende!
Men būl künı bastan keştım taǧdyr qai?!
Jaǧalauǧa şyǧyp qalǧan baldyrdai…
Söz boraidy jan-jaǧymnan sūp-suyq,
Qar aralas jaŋbyrdai.
Būl kez de öter! Qaitem sözdı şyǧyndap?!
Mūŋymdy kım ūǧynbaq?!
«Dünie – jalǧan» dep otyrmyn taǧy da,
Oŋaşa yŋyldap…
***
Saǧan degen öleŋder bar jazbaǧan...
Ökpem de bar azdaǧan...
Sezımder bar – jandy jemei jai tūrmas,
Sözderım bar – aitylmas!
Hattarym bar – tün ışınde joldamas,
Ökınış bar – ol da ras.
Jalǧyzdyq bar – jauǧa bermes joldasym,
Jalyqtyrdy ol da şyn.
Qūmarlyq bar – erınıŋe şöldegen,
Qūştarlyq bar – ölmegen.
Saǧynyş bar – jüregımdı örtegen,
Onyŋ özı erke öleŋ!
Meiırım bar – saǧan qūşaq jaidy ras,
Mahabbat bar – ainymas!
Ūiqy bermes auyr-auyr oilar bar,
Sensız ötken toilar bar.
Qyzǧanyş bar – janartaudai myzǧyǧan,
Şarasyzbyz bız būǧan.
Estelıkter... olar da bar miymda...
Ony ūmytu qiyn da!
Bärı de bar. Tek sen joqsyŋ, jaryǧym.
Keregı ne bärınıŋ?
***
Men keşe auylǧa bardym...
Qap-qara nöser jauynda qaldym,
Qap-qara dülei dauylda qaldym!
Qanatym osy auyl emes pe edı?!
Qanattyŋ sezdım auyrlaǧanyn.
Samǧai almadym... sairai almadym,
Tūtyldy nege aidai armanym?!
Qara nöserdei köz jasyn - toqtata almadym!
Qara dauyldai aşuyn - qaitara almadym...
Alpysqa kelgen aǧamdy kördım!
Aǧamdy kördım -
Tozyp, tütılgen jaǧamdy kördım.
Tılım de tılım kezergen erınderınen,
Jalǧa berılgen dalamdy kördım...
Alşaŋ da alşaŋ basyp jüretın,
Emen de jarqyn tasyp-kületın,
Äkım-qaralar aşulandyrsa,
Qalaǧa atpen basyp kıretın!
Ölermen, öjet aǧam būl menıŋ!
Ökpelı nege, ei, maǧan? Bılmedım...
Qaitaryp ber dep talap ettı me,
Dalamnyŋ kegın?!
Auylǧa bardym....
Iregısınıŋ körsem de sögılgenın köp,
Iştei müjıldım. Egılgenım joq!
Būl jaqta tük te özgermeptı älı,
Än ūranymnyŋ qaiyrmasy da sol -
"Menıŋ Elım, Menıŋ jerım!",- dep!
Auyldan keldım...
Jüregım tögıp qara nöserın,
Işımde soǧyp qap-qara dauyl!
Ūiqym būzyldy... Qala. Köşe. Tün.
Oiymnan şyqpai qoidy tek nege?
Baqytyn tappaǧan auyl...
***
Saiasattan aulaq salyp ırgenı,
Baiaǧyda... aqyn bolǧan künderı -
Körkemımnıŋ köktem edı külgenı,
Köktemımnıŋ körkem edı gülderı...
Saiasattan şalǧai köşıp-qonǧanda,
Baiaǧyda... jürek - aqyn bolǧanda.
Öleŋ - aǧyn bolǧanda,
Ruhym - jasyn bolǧanda!
Qiial sairap, oi qonaqtap ordamda,
Baiaǧyda... aqyn bolǧan ailary,
Bılmegende paidany häm ailany.
Öleŋımdı saǧynyşqa boiaǧan,
Qaitqan qūstyŋ qaida änı?!
Saiasatpen ulanbaǧan aialy
Şaqtar qaşan qaita qūşaq jaiady?!
Tänım şarşap, janym aŋsap otyrmyn,
Aqyn bolǧan künderımdı baiaǧy...
MEN-2
Ūmytqan adamdai şükır men Qūdaidy.
Näp-näzık gülderdıŋ betıne tükırgen ūnaidy!
Ūnaidy! Jūbymen samǧaǧan qūstarǧa oq atu!
Adamnyŋ senımın joǧaltu.
Qaraŋǧy bölmege qamalyp, jyndardy şaqyryp keŋeske!
Tünımen jyr oqyp otyru - ǧanibet emes pe?!
Ä, sosyn, qyzdardyŋ jasyna ǧaşyqpyn,
Sol üşın olardy qinauǧa asyqtym!
Bıreudıŋ bäige atyn tılımnıŋ uymen, közımnıŋ sūǧymen,
Qūlatqan ūnaidy! (Oŋbaityn şyǧarmyn tübı men?!)
Men ylǧi bırdeŋe büldıre qoiudyŋ tabamyn amalyn!
Bolmasa, beiuaqta ūiyqtai salamyn.
Aitpaqşy, ötırık uädemen aldaǧan ūnaidy,
Bıreudı oŋdyrmai qarǧaǧan ūnaidy!
...Esıme salatyn jan bar ma, Qūdaidy?!
"Adyrna" ūlttyq portaly
