Alkogoldi ishý men temeki shegýdiń ortaq bir qasıeti - olar táýeldilik týdyrady. Adamnyń birinshi stakan sharap ishýiniń nemese birinshi temeki shegýiniń sebepteri ádette birdeı:
Jańa sezimderge qyzyǵýshylyq;
Ózgelerge ilesýge umtylý, neǵurlym jetilgen bolyp kóriný;
Tájirıbeli joldastardyń yqpaly;
Ata-ana, úlken aǵalar úlgisi.
Eshkim ádeıi maskúnem bolyp, temekimen týberkýlezge ushyramaıdy. Adamdar ádette eskertýlerdi tyńdamaıdy, olar qıynshylyq olarǵa áser etpeıtinine senimdi; olar sharshaǵan kezde ishýdi nemese temeki shegýdi qoıady. Biraq temeki men alkogoldik sýsyndarǵa táýeldilik fızıologııalyq proess, ol adamǵa baılanysty emes.
Adamdar nashaqorlyq úshin eshqandaı shyǵyndy aıamaıdy jáne alkogoldiń jańa bóligin alý jáne temeki shegý úshin astronomııalyq somalardy jumsaıdy. Tek aqshadan basqa adam densaýlyǵyn buzady, aqyryndap ózin óltiredi. Árıne, eger siz birneshe sıqyrly nıkotın taıaqshasyn tartyp, olardy júz gramm jaqsy konıakpen jýsańyz, eshkimge jaman eshteńe bolmaıtyn sııaqty kórinýi múmkin. Adamnyń mas ekeni kózge kórinbese de, dene qazirdiń ózinde kúızeliske ushyraýy múmkin. Temeki shegý men alkogol barlyq ishki organdarǵa teris áser etedi. Mysaly, aldymen júrek aýyrady. Sondyqtan kóbinese maskúnemder ınfarkttan, ınsýlttan nemese ınfarkttan óledi. Ári qaraı mynalar zardap shegedi: baýyr, búırek, as qorytý músheleri, ókpe, asqazan, mı. Nıkotın men etanol fızıkalyq jáne psıhologııalyq táýeldilikti týdyrady.
Shylym shegetin adamda ókpeniń qaterli isigi, al maskúnemde baýyr ırrozynyń damýy yqtımal. Alǵashynda adam óziniń táýeldiliginiń qanshalyqty zııandy ekenine kúmándanbaıdy, biraq ýaqyt óte kele onyń densaýlyǵy nasharlaıdy. Entigý paıda bolady, qan qysymy kóteriledi, júrek soǵysy jıileıdi. Onyń ústine temeki men ishimdikke qumarlardyń uıqysyzdyq, kóńil-kúıi qubylyp, ımmýnıteti álsireıdi.
Temekiniń zııany
Ózderińiz biletindeı, temekide nıkotın bar, biraq odan basqa kóptegen zııandy zattar bar. Mysaly, ammıak, myshıak, shaıyrlar, formaldegıd jáne t.b. Olar adam densaýlyǵyna eń jaǵymsyz áser etedi. Al eger adamdar olardyń ishinde ne bolyp jatqanyn kórmese, shylym shegetin adamdy temeki tartpaıtynnan ajyratýǵa árqashan bolady.
Temeki shekpeıtinderdiń kelbeti sergek, júris-turysy kóńildi. Shylym shegetin adamnyń óńi sur, kúńgirttenip ketedi, terisi álsireıdi. Uzaq qashyqtyqqa tez júre almaıdy, sebebi tynysy tarylady. Mundaı adamdarǵa sportpen shuǵyldanyp, salaýatty ómir saltyn ustaný qıyn. Basqa nárselermen qatar, temeki shegetin adam tynys alý problemalarynan zardap shegedi. Temeki shegýdiń uzaq tarıhymen adam kelesi aýrýlardy damytady: sozylmaly bronhıt, astma, traheıt, larıngıt, tamaq nemese ókpe isigi, pnevmonııa jáne t.b. Sondaı-aq, temeki shegetin adamnyń tisteri sarǵaıyp, nasharlaı bastaıdy, jaǵymsyz ıis paıda bolady, dám qasıetteri ózgeredi, erkekter ımpotenııaǵa ushyraıdy. Temeki shegýge qatań «joq» dep aıtý kerek.
Jaman ádetterden qalaı arylýǵa bolady?
Óz aýrýyn moıyndap, emdelýge degen umtylyspen «janyp jatqan» kóptegen táýeldi adamdar kodtaýdan úlken úmit kútedi. Táýeldilik blokatorlarynyń barlyq túrleri qorqytýdyń psıhologııalyq ádisinen basqa eshteńe emes. Alkogolızm men temeki shegýden arylýdyń eń jaqsy joly - erik-jiger. Eger adam óziniń aýrý ekenin túsinip, emdelýge nıet bildirse, bul qazirdiń ózinde óte jaqsy belgi. Endi eń bastysy - ózińdi ustap, ózińe sený. Siz ózińizge hobbı taýyp, jaman týraly oılamaı, ýly zattardyń almastyrǵyshtaryn tańdaýyńyz kerek. Múmkin, eger siz ishýdi qalasańyz, jemis kokteıli nemese energetıkalyq smýzı daıyndaǵan durys. Temekini kámpıtpen nemese jańǵaqpen aýystyryńyz. Jáne bos ýaqytyńyzdy az qaldyryńyz. Eń bastysy, temeki men alkogoldiń densaýlyǵyna tıgizetin zııanyn eshqashan umytpaý kerek. Eger siz ishýdi qalasańyz, tańerteń qanshalyqty jaman bolatynyn este saqtaý kerek, sizdiń densaýlyǵyńyz alkogoldiń kesirinen zardap shegedi jáne otbasylyq qarym-qatynas nasharlaıdy.
