«Sheteldegi qazaq balalary» jobasynyń qaıta jaryqqa shyǵýy keıbir sheneýnikterdiń jumysynan ketýine túrtki boldy. Bul týraly joba avtory Janar Baısemizova aıtty, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Qarakoz podkastyna suhbat bergen «Sheteldegi qazaq balalary» jobasy avtorynyń aıtýynsha, 90-jyldary sheteldikter asyrap alǵan balalardyń naqty tizimi eshbir jerde joq.
«Resmı statıstıka boıynsha, shetelge bala berý 1999 jyly bastalǵan. Biraq, osy joly Eýropaǵa barǵan kezde 90 -jyldardyń basynda ketken qyzben kezdestim. Ol múldem esh jerde tizimde joq. Ol kezde zań da basqa boldy. Múmkin, bizdiń azamattar asyrap almaǵan soń, tym qurymaǵanda sol balalar baqytty bolsyn. Sheteldikter bolsa da, úıde óssin dep oılǵan shyǵar. Odan keıin ony eshkim qadaǵalaǵan da joq. Bylaısha aıtqanda ol júıesiz ketken», - deıdi joba avtory.
Gaaga konvenııasy boıynsha Qazaqstan sheteldikterge basa asyraýǵa berýge mindetti.
«Gaaga konvenııasyna Qazaqstan qosylǵan. Gaaga konvenııasy boıynsha jetim bala bolmaýy kerek. Balanyń quqyǵy qorǵalady. Bala otbasynda ósýi kerek. Eger, bizde Qazaqstanda jetim bala bolmasa, Qazaqstan azamattary barlyǵy jabylyp, balalardy asyrap alatyn bolsa, shetelge biz bala bermeımiz. Biz halyqaralyq arenanyń aldyna shyǵyp, aıtamyz «mine, bizde jetim bala joq, biz shetelge bala bere almaımyz» dep. Eger, bizdiń azamattar ózderi asyrap almasa, ol balalar balalar úıinde, ınternatta ósse, halyqaralyq mindetteme boıynsha biz balalardy shetel azamatyna berýimiz kerek», - deıdi Janar Baısemizova.
Sol jyldary balalaryn ınternatqa, balalar úıine ýaqytsha qaldyryp ketken ata-analar opyq jep qalǵan kórinedi.
«Keıbireýler ýaqytsha qaldyryp ketken. Jaǵdaıy qıyn bolyp, qaıtyp alyp ketem degen. Sol ýaqytta balany shetelge berip jibergen. Ol jerde agenttikter jumys isteıdi. Ol kezde Bilim jáne ǵylym mınıstrligi bolǵan. Qazir qalaı atalady ózi. Birese qosady, birese aldy. Tek qana balalar úıi ǵana aınalyspaıdy ǵoı. Sol kezdegi BǴM qaramaǵyndaǵy Balalar quqyǵyn qorǵaý komıteti degen, sol jaýapty», - deıdi avtor.
Janar Baısemizovanyń sózinshe «Sheteldegi qazaq balalary» jobasyn qaıta túsirgen soń, keıbir sheneýnikter jumysynan ketken.
«Syrtqy ister mınıstrligi qaı kezde jaýapty. Olar barlyǵy alǵashynda kezdesip, osynyń barlyǵyn talqylaǵan ǵoı. Qazirgi ereje boıynsha, balany alyp ketpeı turyp, konsýldyq qyzmetke baryp, mindetti túrde tirkelý kerek. Balalar 18-ge tolǵansha Qazaqstan azamattary bolyp tabylady. Sondyqtan, olardyń ómirine Qazaqstan jaýapty. BǴM, sol kezdegi Balalardyń quqyǵyn qorǵaý komıteti sol jaqtan ketedi ǵoı barlyǵy. Balalar úıi soǵan qaraıdy. Buryn onyń basshysy Raısa Sher bolǵan. Sol kisi kóp nárseni bar. «Sheteldegi qazaq balalary» jobasy shyqqan soń, ol kisi qyzmetinen ketti», - deıdi Baısemizova.
Resmı málimet boıynsha, 1999-2020 jyldar aralyǵynda Qazaqstanda toǵyz jýyq bala sheteldikterge asyraýǵa berildi, onyń ishinde 6000-ǵa jýyq bala AQSh-qa ketti.
Qaraqoz podkastynyń alǵashqy qonaǵy – jýrnalıst, «Sheteldegi qazaq balalary» jobasynyń avtory Janar Beısemizova.
Janar alǵash 2009 jyly qolǵa alǵan shet eldegi qazaq balalary týraly joba, bıyl altynshy maýsymyn túsirip, «Jibek joly» arnasynda kórsetildi. Ár jyldary shyqqan baǵdarlama kórermen tarapynan qyzý talqylanady. Saıasattan bastap, áleýmettik jaǵdaı, bilim berý, jeke ındentıfıkaııa, bala tárıbesi sekildi mańyzdy aspektilerdi qamtyǵan «Sheteldegi qazaq balalary» jobasy mazmuny jaǵynan qazir otandyq tv baǵdarlamalar arasynda kósh bastap tur. Suhbatty tolyq kórip úshin siltemege ótińiz.
