Qazaqstanda jergılıktı ataumen şyǧarylatyn tehnikalar sanauly. Olardyŋ keibırı sovet zamanynan berı ıldebailap jūmys ıstep kelse, keibırı aşyla salyp, jabylǧan. Önımnıŋ aty bar da, zaty joq. Sonyŋ keibıreulerın sanamalap kördık.
QART «BALDYRǦAN», JAS «NOMAD»
«Baldyrǧan» – balalarǧa arnalǧan üş aiaqty velosiped türı. Velosiped 2010 jyldan bastap Qaraǧandy qalasyndaǧy Metall būiymdary zauytynda jasalady. Atalǧan zauyt 1968 jyldan berı büldırşınderge arnalǧan būiymdar: balalar velosipedterın, seruen arbaşalaryn, şanalar, sondai-aq türlı jük arbaşalaryn şyǧarady. «Baldyrǧan» velosipedı Meksikada «Sapanyŋ aqyq jūldyzy» ataǧymen marapattalyp, halyqaralyq sapa sertifikatyna ie bolǧan.«Nomad» veligı – otandyq «MERIDA-KZ» kompaniiasy şyǧaratyn qos döŋgelektı velosiped. «MERIDA-KZ» kompaniiasy velosipedter öndırısın 2007 jyly bastaǧan. Qos döŋgelektı kölıkterdıŋ balalarǧa arnalǧan, qalalyq modelderınen bastap MTV-profi jäne VMH deŋgeiıne deiıngı 28-den astam modelderın şyǧarady.
NAZARBAEVTYŊ «TŪLPARY» QAIDA EKEN?
«Tūlpar» avtomobil zauyty 1996 jyly qazaqstandyq «Dostyq-İnteravto» men oŋtüstık koreialyq LG International Kia Sportage modelınıŋ qazaqstandyq ülgısı – «Tūlpar» avtokölıgın jylyna 40 myŋ danasyn şyǧaru jönınde kelısım şartqa otyrǧan. Jobaǧa salynuy tiıs 1 million AQŞ dollarynyŋ 60 paiyzyn Qazaqstan qarjylandyrady delıngen. 1997 jyly säuırde sol kezdegı prezident Nūrsūltan Nazarbaevqa alǧaşqy «Tūlpar» syiǧa tartylǧan. Prezidentke syilanǧan «Tūlpar» Almatydaǧy stanok zavodyndaǧy Qazaqstan men Oŋtüstık Koreiaǧa ortaq «Dostyq-İnteravto» bırlesken käsıpornynda, Oŋtüstık Koreiadan äkelıngen bölşekterden qūrastyrylǧan edı. Alaida 1998 jyly zauyt jabylyp qaldy. Al Nazarbaevqa syilanǧan «Tūlpardyŋ» qazır qaida ekenı aitylmaidy...«SŪŊQAR» SOTTALDY MA?
«Sūŋqar» – Qaraǧandyda «Sūŋqar» zauyty jasap şyǧaruǧa tiıstı tört oryndy ūşaq türı. Negızgı ūşu tehnikalyq mınezdemelerı: ūşaqtyŋ ūzyndyǧy – 7,15 m, qanatynyŋ örısı – 12,1 m, qanatynyŋ auqymy – 14,1 kv.m, tiımdı jüktemenıŋ salmaǧy – 500 kg, ūşu salmaǧy – 1520 kg, quaty – 250 l.s., jūmys jyldamdyǧy – 125-130 km/chas, eŋ ülken jyldamdyǧy – 200 km/chas, önımdılıgı – 120 ga/chas, ūşu ūzaqtyǧy – 1000km. «Sūŋqar» zauytynda auyl şaruaşylyǧy qajettılıgı üşın «Fermer» ūşaǧy da öndırıluı kerek bolǧan. Alaida 2011 jyly aşylǧan «Sūŋqar» zauytynyŋ keiıngı taǧdyry belgısız. Tek zauyt aşylǧannan keiın ekı jyldan soŋ «Fermer» ūşaǧynyŋ qaŋqasy ǧana jasalǧany mälım. Eger būl zauyt äuelde habarlanǧandai, jylyna ondaǧan şyǧaryp jatatyn bolsa, osy künge deiın maqtanyş kernep, ükımet jiynynda aitylyp jatar ma edı, kım bılsın?! Soǧan qaraǧanda, būl «Sūŋqarlar» samǧai almai, «Fermerler» jer şūqyp qalǧan siiaqty. Bır qyzyǧy oǧan jūmsalǧan qarjynyŋ sūrauy, soty turaly da äzırge belgısız qalyp otyr.«QOMAǦAI» JEMEIDI – BEREDI
«Qomaǧai» – mal şaruaşylyǧyna qajet jem-şöp turaityn qūral. Qūraldy Almaty qalasy auylşaruaşylyq jabdyqtaryn şyǧaratyn «Qomaǧai» kompaniiasy öndıredı. «Qomaǧai» 220V – 380V aralyǧynda jem, şöp, arpa-bidai turaidy. Atalǧan kompaniia 2009 jyldan berı naryqta jür. Būl kompaniianyŋ önım assortimentı 200 bırlıkten asady. Negızgı önımderı – Qazaqstan jäne odan tys jerlerde mal şaruaşylyǧymen ainalysatyn şarulardyŋ barlyǧyna qajettı ämbebap şöp, saban turaǧyştar, dändı-daqyldardy ūsatqyştar, sauyn apparattary, elektrlık qorşaular.ÜŞTÖBEGE KELGEN «ARLAN», KEREKUDEN KETKEN «QAZAQSTAN»
«Arlan» traktory – Almaty oblysynyŋ Qaratal audanyndaǧy Üştöbe qalasynda «QaratalAgroTeh» auylşaruaşylyǧy salasyna arnalǧan traktor qūrastyratyn zauytta jasalady. Zauytta 20-40 at küşı bar «Arlan-200», «Arlan-254» jäne «Arlan-404» şaǧyn kölemdı traktorlar qūrastyrylady. Būdan bölek aspaly jäne tırkeme jabdyqtardyŋ keŋ kölemdı türlerın şyǧarumen ainalysady. Almaty oblysynyŋ taǧy bır önımı «Barys» akkumoliatoryn – «Qainar» otandyq akkumuliator batareialaryn öndıruşı kompaniiasy şyǧarady. Bügıngı künı «Qainar AKB» JŞS – akkumuliatorlardy tolyq şyǧaratyn Qazaqstan käsıporny. «Qazaqstan» DT-75M – Pavlodar traktor zauytynda 1968-1986 jyldary şyǧarylǧan. Şynjyr tabandy. Auylşaruaşylyǧy men jol jūmystaryna paidalanuǧa arnalǧan. Jūmys salmaǧy – 6,36 tonna, maksimaldy jyldamdyǧy – 11,2/4,54 km/saǧ. Qazır Qazaqstanda qūrastyrylyp jatqan traktorlardan «Qazaqstan» atalǧany joq. «Qazaqstan» traktory tek ötken künı kelesı bolyp qalǧan.BÜGINGINIŊ BES QARUY
«Arlan» – «Kazakhstan Paramount Engineering» kompaniiasy şyǧaratyn äskeri kölık türı. Būl ıstı bızdıŋ äskeri ǧalymdar men äzırleuşıler 2014 jyly qolǧa alǧan. 2016 jyly Qazaqstan qaruly küşterıne otandyq töl bronevikterdıŋ bırınşı partiiasy jetken. Qazır olardyŋ barlyǧy «Arlan» dep atalady. Kölık saǧatyna 100 kilometr jyldamdyqpen jüre alady, ballistikalyq şabuyldan saqtap, minaǧa tötep beru üşın ekı ret qūryşpen qaptalǧan. «Arlan» jaryqşaqtarǧa tözımdı ärı jarylys küşın beitaraptandyrady. Brondy maşinamen -50°C aiazda da, +50° ystyqta da jüruge bolady. Ärı biologiialyq jäne himiialyq qaruǧa qarsy qorǧanys jüiesı ornatylǧan. Alaida «Arlan» kölıkterınıŋ synaqtan ötken-ötpegenı jaiynda soŋǧy kezde qaişylyqty mälımetter tarai bastady. «Naiza» - "Israel Military Industries" kompaniiasymen bırlese otyryp şyǧarylǧan zymyran keşenı. 2008 jyldan berı qoldanysta ekenı aitylady. Būl zymyran keşenı 80 şaqyrymdaǧy nysanany joiyp jıberuge qauqarly. «Semser» - özdıgınen jüretın artilleriialyq qondyrǧysy. 2007 jyly İzraildıŋ "Soltam" kompaniiasymen bırlesıp jasaǧan otandyq önım. Minutyna 6 märte soqqy beredı. 16 şaqyrymdaǧy nysanany joia alady.. «Barys» - brondy äskeri tehnikasy. 2A42 30-mm avtomatty atu zeŋbıregı ornalasqan. Syrtqy brondyq qorǧanysy berık, ışı ūrys jürgızuge yŋǧaily etıp jasalǧan. «Barys» – "Kazakhstan Paramount Engineering" kompaniiasynyŋ önımı.Dinara Boranbai «Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
