Qazaqstannyń Qorǵanys mınıstrligi qaıyrymdylyq jasapty. Reseıdiń basty áskerı shirkeýiniń qurylysyna qyrýar qarajat bólipti. Orys aqparaty osyny alaqaılap aıtyp jatqany.
«Tvzvezda.ru» deıtin saıt 14 mamyr kúni «Mınoborony Kazahstana sdelalo pojertvovanıe na stroıtelstvo Glavnogo hrama VS RF» atty maqala jarııalady. Pavel Nastın deıtin jýrnalısttiń shap-shaǵyn aqparaty eken.
«Basty áskerı shirkeýdiń qurylysyna qarjylaı úles qosý maqsatynda QR Qorǵanys mınıstrligi belgili bir somany aýdardy», depti Altynbaev. Biraq, naqty qansha qarajat aýdarylǵanyn ashyp aıtpapty.
Músilim Altynbaev QR Qorǵanys mınıstriniń orynbasary, general-leıtenant shenindegi adam. Laýazymdy tulǵa.
Sóıtken Altynbaevtyń aıtýynsha, 2019 jyldyń sáýir aıynda Qazaqstan Reseıge ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa qatysqan qazaqstandyqtar týraly aqparat jibergen. Sol qazaqstandyqtardyń esimi álgi Reseıdiń bas áskerı shirkeýinde saqtalatyn kórinedi.
Orys aqparatynyń jazýynsha, bul salynyp jatqan shirkeý kólemi jaǵynan Reseıdegi úshinshi úlken shirkeý bolmaq kórinedi. Ol Máskeý mańyndaǵy Kýbınka qalasynda salynbaq. 2020 jyly Jeńistiń 75 jyldyǵyna oraı ashylady dep josparlanǵan.
Qorǵanys mınıstri Nurlan Ermekbaev qaısybir jyly Qazaqstannyń Din isteri mınıstrligin basqarǵan adam ǵoı. 2016 jyly Almaty men Aqtóbede bolǵan terrorlyq aktilerden keıin osyndaı mınıstrlik qurylǵan. Sóıtip, ol kezdegi prezıdent Nursultan Nazarbaev Qaýipsizdik Keńesiniń hatshysy qyzmetinde júrgen Nurlan Ermekbaevty Din isteri mınıstrligine taǵaıyndaǵan. Ermekbaev 2 jyl mınıstrlikti basqardy. Al 2018 jyly Qorǵanys mınıstrligin tizgindedi. 2019 jyldyń naýryzynda prezıdenttiń úkimimen Nurlan Ermekbaevqa general-maıor sheni tabystaldy.
Ermekbaev saıasat ǵylymynyń kandıdaty, ondaǵan ǵylymı maqala jazǵan. «Qazaqstan jáne álem elderi» deıtin kitaptyń avtory.
Sóıtken Nurekeń endi orysqa shirkeý salyp «saýap» jınamaq kórinedi. Nurekeńniń bul qulshynysy «óz úıinde oıý oımaǵan, kisi úıinde syzý syzadynyń» keri ispetti. Ermekbaev orysqa shirkeý salý arqyly Pýtınniń dárgeıine jaqpaq pa? Áıtpese, Reseı salyp jatqan shirkeýge qaıyrymdylyq jasap, qarjy bólýdi basqasha qalaı túsinemiz?
Túptep kelgende Reseı – biz úshin qorǵanýǵa tıis obekti. Álem jurty agressor dep tanıtyn Reseı men áskerı baılanysymyz ózgelerden góri tym jaqyn. Qaısybir jyly Reseı bizge 5 birdeı S-300PS zenıtti-zymyrandyq keshenin sý tegin bere salǵany esimizde. Endi mine, Qazaqstan qaıyrymdylyq jasapty. Endi osy aqparattardy keńirek paıymdap kóreıikshi.
Reseıdiń ózge bir memleketke esh qaıtarymsyz áskerı tehnıkalyq zamanaýı qarýdy bere salýynyń, Qazaqstannyń orys armııasyna arnap shirkeý salýynyń astarynda ne jatyr? Postkeńestik terrıtorııalyq ekspansııany kúsheıtýge tyrashtanýynyń bir kórinisi emes pe bul?
Bizdiń bılik basynda otyrǵandardyń belgili bir bóligi – keshegi klandyq elıtalyq toptardyń sheńgelinde tárbıelengendigi belgili. Álemdik saıası kartada – jańa postkommýnıstik júıeni quryp, bir ortalyqtan basqarýǵa memleketter turǵyndarynyń 70 paıyzanan astamy kelispeıtini de aıǵaq. Endeshe, eski shekpennen shyqqan qos memlekettiń arasynda qorǵanys salasynda ortaqtasý, birigý, bir-birin kenet «jarylqaý» degen qanshalyqty aqylǵa qonymdy?Reseıdi agressor dep qaldyq qoı. Sol týraly jazaıyyq...
Birinshiden, soltústiktegi kórshilerimizdiń onsyz da orysy mol aýmaqtarǵa kózin alartyp otyrǵany belgili. Erteń alaǵaı da bulaǵaı kezeń týa qalsa, Pýtınniń pıǵyly aýysyp, orystildi turǵyndardyń quqyǵy degendi jeleý etip, basyp kirýi de ǵajap emes. Ol týraly orys teleefıriniń tósektegi teoretıkteri ashyq aıtyp ta júr.
Ekinshiden, Qazaqstan aýmaǵyndaǵy Reseıge jalǵa berilgen aımaqtardyń máselesi tur. Baıqońyrdan ózge Qazaqstanda 11 mıllıon gektar jer Reseıdiń áskerı polıgonyna aınalyp otyr. Ol úshin tólenýi tıis 27 mıllıon dollar qumǵa sińgen aırandaı joq boldy. Osy polıgondardy jabý máselesine kelgende bılik basyndaǵy bıshikter beıtaraptyq tanytyp otyrǵany týraly osyǵan deıin de jazdyq.
Úshinshiden, Reseı zymyrandarynyń zardaby týraly osyǵan deıin júzdegen maqala jazyldy. Reseı «Baıqońyrdy» jalǵa aldy. Alaıda ekijaqty kelisilgen somany bólip-jaryp tólegisi joq. Qazaq dalasyna Reseıdiń 32 zymyrany qulady. «Protonnyń» apatynan 600 tonna geptıl tógildi. Ol az degendeı 2016 jyly Qostanaı men Aqtóbe oblysynan taǵy 63 myń gektar jer berdik. Apatqa ushyraǵan zymyrandardan taraıtyn ý qazaq dalasyn ýlap jatqany, sonyń saldaryna neshe túrli aýrý-syrqaýdyń qaptaǵany týraly talaı ret jazyldy.
Besinshiden, ózimizdiń «Baıqońyrdan» ǵaryshqa adam ushyrý úshin Reseıge 20 mıllıard aqsha tóledik.
Altynshydan, Qazaqstannyń Qorǵanys mınıstrligi Reseıden áskerı jabtyqtar alýdy ádetke aınaldyrdy. 2012 jyly Reseı jasaǵan AN-72 ushaǵy apatqa ushyrady. 27 áskerimiz qaza tapty. Árıne sebep bireý – Reseıden satyp alǵan tehnıka sapasyz. Biz bir ǵana shetin oqıǵany aıtyp otyrmyz. Bul shyndap kelgende reseılik ushaqtar men tikushaqtardyń jalǵyz apaty emes.
Túıindeıik. Ermekbaev osy máselelerdi sheshýdiń ornyna, qaıǵyly qazalardy boldyrmaýdyń qamyna kiriskenniń ornyna shirkeýge qaıyrymdylyq jasapty.
Birinshiden, soǵysqa qatysqan qazaq jaýyngerleriniń esimi Reseı shirkeýinde máńgilikke saqtalady degen qanshalyqty abyroıly is? Esterińizge sala keteıik, Pýtın bıyl sáýir aıynda Qazaqstanǵa AES salý týraly keńes berdi. Ol úshin Almaty oblysynan jer de qarastyrylyp qoıǵan eken. Orystyń AES-iniń soryn Chernobylde kórdik. Erteń Qazaqstanda salatyn AES alda-jalda apatqa ushyrasa, Ermekbaev sol azamattardyń da esimin álgi shirkeýge jazyp qoımaq pa?
Ekinshiden, Reseı Ekinshi dúnıejúzilik soǵys jeńisin óz ıdeologııasyna paıdalanyp otyr. Jyl saıyn Máskeýde ótetin áskerı parad – sum soǵystyń ardagerlerin emes, Pýtınniń áskerı áleýetin ulyqtaıtyn meıramǵa aınalǵan.
Joǵarydaǵy máselelerdi buǵan deıin de aıttyq. «Aıta, aıta Altaıdy, Jamal apaı qartaıdy» demekshi, estıtin qulaq bolsa, káne?..«Orystan dosyń bolsa, aıbaltań qasyńda bolsyn» degen halyq támsilim bilmeıtin Ermekbaev endi sol orysqa shirkeý salyp bermekshi.
«Adyrna» ulttyq portaly
