«Aýylǵa Shámshi kelipti. Kenen atasyna sálem bere kelgen eken. Ol aýyldyń mádenıet úıinde jurtshylyqpen kezdesý de ótkizetin bolypty» degen sóz kópshilikke lezde taralyp, adamdar úlken demeı, kishi demeı ortalyqqa qaraı aǵyldy. Solardyń qatarynda men de ataqty kompozıtordy kórýge asyqtym. Bul 1975 jyldyń umytpasam jaz ortasy bolatyn. Úlken jolmen aýyl irgesinen ótip bara jatyp Shámshi aǵa toqsannyń birine kelip otyrǵan qart aqynǵa sálem bermeı ketýdi ábestik dep bilgen ǵoı. Áste óner dúldúlin qurmettegen adam osylaı istese kerek-ti.
Áne-mine degenshe mádenıet úıiniń úlken kórý zaly adamǵa lyq toldy. Zalda otyrǵan aýyl turǵyndaryna Almatydaǵy QazMÝ-iniń fılologııa fakýltetiniń osynda ǵylymı praktıkada júrgen stýdentteri de kelip qosyldy. Bárimiz qadirmendi qonaqty taǵatsyzdana kútip otyrmyz. Bir kezde mádenıet úıiniń úlken esigi ashylyp Shámshi Qaldaıaqov pen ózimiz turyp jatqan Kırov atyndaǵy kolhozdyń (qazir Kenen aýyly) partkom hatshysy Óken Ádımoldaev ishke kirdi. Osy sátte zalda otyrǵan jurt dýyldata qol soǵyp qurmet kórsetti. Olar sahnadaǵy oryndyqtarǵa jaıǵasyp otyrǵan soń partkom hatshysy kelgen qonaqty tanystyryp oǵan sóz berdi. Tyńdarmandarymen ashyq áńgime-dúken qurǵan kompozıtor óziniń sóz máıegin tamyza sóıleıtin sheshendik qyryn da kórsetti. Qoıylǵan suraqtarǵa utymdy jaýap berip, keıde jurtty kúldirip te otyrdy. «Óleńniń estisi bar, eseri bar» demekshi, óner týyndylarynyń sapasyna atústi qaraýǵa bolmaıdy. Óleń aıtqannyń bári ánshi emes, án shyǵarǵannyń bári Shámshi emes qoı, - dedi ol ázildeı sóılep. Óziniń aldaǵy shyǵarmashylyq josparlary týraly suraǵan stýdentke: - Bul aýylǵa Kenen atamnyń kenen óneri juǵysty bolsyn dep arnaıy keldim. Buıyrtsa keleshekte jańa ánder dúnıege kele jatar, - dedi óner sańlaǵy.
Kompozıtormen kezdesý óte áserli ótti. Odan shyqqan adamdardyń júzderinde kóterińki kóńil-kúı baıqalǵandaı boldy. Ásirese jastar jaǵy Shámshi aǵany qaýmalap, sózge tartyp, suraqtaryn qoıyp, erkin suhbattasyp jatty. Ol bizben eskertkishke sýretke túsýge de kelisti. Kásibı fotograf bolmaǵandyqtan túsken sýrettiń sapasy onshalyqty jaqsy bolmaı shyqty. Degenmen búkil elimizge «qazaq valsiniń koroli» atanǵan áıgili kompozıtormen aýyldaǵy kezdesý osy bir sarǵaıǵan fotosýret arqyly máńgilik shejire bolyp qala berdi. Ol kezde Shámshi aǵa 45 jasta edi. Qamal buzar qyryq jastyń aınalasy ǵoı bul jas. Keıin Shámshi aǵany teledıdardan kórdim, bul onyń aýyryp júrgen kezi bolýy kerek, óńi júdeý kórindi. Sol syrqattan ol 62 jasynda dúnıeden ozdy. Qazaqtyń mańdaıyna bitken erekshe daryn ıesi halqyna máńgilik eskirmeıtin, ólmeıtin tamasha ánderin muraǵa qaldyryp ketti. Ár qazaqtyń júreginen berik oryn alǵan Shámshi ánderi áli talaı urpaqty rýhanı jaǵynan qanattandyryp, ómirlerin qýanyshqa bóleı bermek.
ÁSKEN BÁTIShEV,
zeınetker
Jambyl oblysy, Qordaı aýdany, Kenen aýyly
Sýrette: aýyl jastary men almatylyq stýdentter ortasynda Shámshi Qaldaıaqov (oń jaqta) jáne Óken Ádımoldaev (sol jaqta).
