«Auylǧa Şämşı kelıptı. Kenen atasyna sälem bere kelgen eken. Ol auyldyŋ mädeniet üiınde jūrtşylyqpen kezdesu de ötkızetın bolypty» degen söz köpşılıkke lezde taralyp, adamdar ülken demei, kışı demei ortalyqqa qarai aǧyldy. Solardyŋ qatarynda men de ataqty kompozitordy köruge asyqtym. Būl 1975 jyldyŋ ūmytpasam jaz ortasy bolatyn. Ülken jolmen auyl ırgesınen ötıp bara jatyp Şämşı aǧa toqsannyŋ bırıne kelıp otyrǧan qart aqynǧa sälem bermei ketudı äbestık dep bılgen ǧoi. Äste öner düldülın qūrmettegen adam osylai ıstese kerek-tı.
Äne-mıne degenşe mädeniet üiınıŋ ülken köru zaly adamǧa lyq toldy. Zalda otyrǧan auyl tūrǧyndaryna Almatydaǧy QazMU-ınıŋ filologiia fakultetınıŋ osynda ǧylymi praktikada jürgen studentterı de kelıp qosyldy. Bärımız qadırmendı qonaqty taǧatsyzdana kütıp otyrmyz. Bır kezde mädeniet üiınıŋ ülken esıgı aşylyp Şämşı Qaldaiaqov pen özımız tūryp jatqan Kirov atyndaǧy kolhozdyŋ (qazır Kenen auyly) partkom hatşysy Öken Ädimoldaev ışke kırdı. Osy sätte zalda otyrǧan jūrt duyldata qol soǧyp qūrmet körsettı. Olar sahnadaǧy oryndyqtarǧa jaiǧasyp otyrǧan soŋ partkom hatşysy kelgen qonaqty tanystyryp oǧan söz berdı. Tyŋdarmandarymen aşyq äŋgıme-düken qūrǧan kompozitor özınıŋ söz mäiegın tamyza söileitın şeşendık qyryn da körsettı. Qoiylǧan sūraqtarǧa ūtymdy jauap berıp, keide jūrtty küldırıp te otyrdy. «Öleŋnıŋ estısı bar, eserı bar» demekşı, öner tuyndylarynyŋ sapasyna atüstı qarauǧa bolmaidy. Öleŋ aitqannyŋ bärı änşı emes, än şyǧarǧannyŋ bärı Şämşı emes qoi, - dedı ol äzıldei söilep. Özınıŋ aldaǧy şyǧarmaşylyq josparlary turaly sūraǧan studentke: - Būl auylǧa Kenen atamnyŋ kenen önerı jūǧysty bolsyn dep arnaiy keldım. Būiyrtsa keleşekte jaŋa änder düniege kele jatar, - dedı öner saŋlaǧy.
Kompozitormen kezdesu öte äserlı öttı. Odan şyqqan adamdardyŋ jüzderınde köterıŋkı köŋıl-küi baiqalǧandai boldy. Äsırese jastar jaǧy Şämşı aǧany qaumalap, sözge tartyp, sūraqtaryn qoiyp, erkın sūhbattasyp jatty. Ol bızben eskertkışke suretke tüsuge de kelıstı. Käsıbi fotograf bolmaǧandyqtan tüsken surettıŋ sapasy onşalyqty jaqsy bolmai şyqty. Degenmen bükıl elımızge «qazaq valsınıŋ korolı» atanǧan äigılı kompozitormen auyldaǧy kezdesu osy bır sarǧaiǧan fotosuret arqyly mäŋgılık şejıre bolyp qala berdı. Ol kezde Şämşı aǧa 45 jasta edı. Qamal būzar qyryq jastyŋ ainalasy ǧoi būl jas. Keiın Şämşı aǧany teledidardan kördım, būl onyŋ auyryp jürgen kezı boluy kerek, öŋı jüdeu körındı. Sol syrqattan ol 62 jasynda dünieden ozdy. Qazaqtyŋ maŋdaiyna bıtken erekşe daryn iesı halqyna mäŋgılık eskırmeitın, ölmeitın tamaşa änderın mūraǧa qaldyryp kettı. Är qazaqtyŋ jüregınen berık oryn alǧan Şämşı änderı älı talai ūrpaqty ruhani jaǧynan qanattandyryp, ömırlerın quanyşqa bölei bermek.
ÄSKEN BÄTIŞEV,
zeinetker
Jambyl oblysy, Qordai audany, Kenen auyly
Surette: auyl jastary men almatylyq studentter ortasynda Şämşı Qaldaiaqov (oŋ jaqta) jäne Öken Ädimoldaev (sol jaqta).
