Qazirgi tańda kóptegen áıelder jasandy kirpik pen tyrnaq jalǵaýdy ádetke aınaldyrǵan. Alaıda ıslam sharıǵatynda tyrnaq jalǵaý bylaı tursyn tyrnaqty ósirýdiń ózi kúná dep jazady Qazaqstan musylmandar dinı basqarmasynyń pátýa bólimi.
"Bizge murtty qysqartýdy, tyrnaq alýdy, qoltyq jáne áýret túkterin julýdy qyryq kúnnen asyrmaý buıyryldy", – degen sahaba Ánas ıbn Malık.
"Raddýl muhtar" kitabynda "Eń durysy apta saıyn tyrnaqty alý, murtty qysqartý, áýret túgin qyrý, denesin jýý kerek. Bolmasa, bul ister 15 kúnde jasalýy tıis. Qyryq kúnnen asyrý – kúná", – dep jazylǵan.
QMDB-nyń habarlaýynsha, bet álpeti otqa kúıip, kirpigi joıylyp, kóriksiz jaǵdaıǵa dýshar bolsa nemese aýrýǵa shaldyǵyp, kirpikteri túsip qalsa, sondaı-aq tyrnaqtary túbimen alynyp ketse, osy syndy zárýlik jaǵdaılarda jasandy kirpik jáne tyrnaq jalǵaýǵa ruqsat etiledi.
Alaıda, kirpikti nemese tyrnaqty jaı sándik maqsatynda jalǵasa, ol jaıynda ǵulamalar biraýyzdan haram degen úkim bergen. Óıtkeni ol Allanyń jaratqan jaratylysyn ózgertý bolyp sanalady.
"Alla Taǵala denege sýret salýshyny, sýret saldyrýshyny, qas terýshi jáne qas tergizýshini, ádemi kóriný maqsatynda tisteriniń arasyn ashqandardy jáne Allanyń jaratylysyn ózgertkenderdi laǵynettedi", – delingen hadıste.
QMDB-nyń málimetinshe, sondaı-aq, buǵan sharıǵatta tyıym salynǵan shash jalǵaý máselesi de jatady.
"Alla Taǵala shash jalǵaýshyny da, jalǵaǵandy da laǵynettedi", - delingen hadıste.
Bul – jasandy kirpik jáne tyrnaqtyń sharıǵattaǵy úkimi.
Onyń dáretke baılanysty úkimine kelsek, kirpik sharıǵatymyz belgilegen betti (ıaǵnı, tiginen – mańdaıdyń shetinen bastap ıektiń astyna deıin, al kóldeneńinen – oń qulaqtyń jumsaǵy men sol qulaqtyń jumsaǵyna deıingi aralyǵyn) jýýdyń aıasyna kiredi. Sonymen qatar qoldyń quramyna kiretin tyrnaqty da jýý – paryz.
Jasandy kirpik pen tyrnaqty zárýlik jaǵdaıǵa baılanysty qoıǵan bolsa ári ol sý ótkizbeıtin, sonymen qatar qaıta alynbaıtyn nársemen jasalynsa, onda sol jasandy kirpik pen tyrnaqty jýýmen shekteledi. Munymen dárettiń paryzyn oryndaǵan bolyp sanalady.
Eger jasandy kirpik pen tyrnaqty eshbir qıyndyqsyz alýǵa múmkindik bolsa, onda olardy alyp, ol jerdi sýmen jýady jáne qaıta ornyna qoıady.
ÚKIM
1. Sándik maqsatta kirpik ne tyrnaq jalǵaýǵa tyıym salynady.
2. Tyrnaqty apta saıyn alý – mustahap. 40 kúnnen asyrý – haramǵa jaqyn mákrýh.
3. Zárýlik jaǵdaıda jasandy kirpik jáne tyrnaqty qoıýǵa ruqsat etiledi.
4. Zárýlikke baılanysty qoıylǵan jasandy kirpik pen tyrnaqty alýǵa múmkindik bolmasa, dáret alǵanda ony jýýmen shekteledi. Alaıda alýdyń joly bolsa, kirpik pen tyrnaqty alyp, ornyn jýý mindet.
