Qyrküiek aiynan bastap reseilık joǧary synyp oquşylary jaŋa közqaraspen jazylǧan tarih kıtabyn oqudy bastaidy. Resei bilıgı Keŋes-German soǧysynan keiıngı kezeŋdı qaita jazyp şyqty. Kıtapta Ukraina soǧysyna qatysty ülken tarau bar, ony «Arnaiy operasiia» dep ataǧan. Tarih kıtabyn jazyp şyǧuǧa mūryndyq bolǧan Resei prezidentınıŋ kömekşısı Vladimir Medinskii men MGİMO rektory Anatolii Torkunov.
Ekı kün būryn jaŋa közqaraspen, anyǧy būrmalanǧan közqaraspen jazylǧan tarih kıtabyn Vladimir Medinskii men Reseidıŋ oqu-aǧartu ministrı Sergei Kravsov BAQ aldynda tanystyrdy.
Medinskii jaŋa közqaraspen jazylǧan kıtapta Reseidıŋ 1950-jyldardan bergı tarihy qaita qaralyp, qaita jazylǧanyn aitty. Ol «būl kıtap tarihi faktıler men şyndyqqa süienıp jazylǧanyn, al tılı oquşylarǧa jeŋıl ekenın» jetkızdı.
Mysaly kıtapta 1960-jyldardy «Äleumettık qolailylyq revoliusiiasy» deptı. Mihail Gorbachevtı kıtapta el basqaru ısın bılmeitın bılıksız basşy retınde körsetken. Onyŋ tūlǧasyn sipattau barysynda Putinnıŋ «Keŋes Odaǧynyŋ qūlauy HH ǧasyrdaǧy geosaiasi apat boldy» degen sözın qoldanǧan. Avtorlar Gorbachev ekonomikany tüsınbeitın, öndırıs salasyn ūqpaityn, äskeri saladan habary joq tūlǧa boldy dep jazǧan.
Kıtapta ärine Reseidıŋ Batyspen qarym-qatynasy jaily, Ukraina men Resei qaqtyǧysy jaily keŋınen aitylady. Resei Ukrainamen soǧysty «arnaiy operasiia» dep körsetıptı. Kıtapta Batys Reseidıŋ ışkı saiasatyna nūqsan keltıruge tyrysyp, tūraqsyzdyq oşaqtaryn arttyru äreketterın jasaǧany aitylady. «Ukrainada neonasizm bas köterıp, 2014 jyly qandy äskeri töŋkerıs boldy» deidı. Būl jyldar boiy reseilık propaganda aityp kelgen sözderdıŋ köşırmesı desek te bolady.
Kıtapta NATO-nyŋ şyǧysqa jyljuy asa qauıptı ekenı aitylady. Mysaly 2023 jyly Finliandiianyŋ NATO-ǧa kıruın Batys elderınıŋ Reseige jau közqarasta ekenınıŋ dälelı deidı. Alaida Finliandiia NATO-ǧa Resei Ukrainaǧa basyp kırgen soŋ kıruge mäjbür bolǧany jaily tıs jarmaidy.
«Donbass halqyn Kiev rejimı orys bolyp qalǧysy kelgenı üşın laŋkester dep atady», —deidı kıtapta. Kıtapta tıptı joǧary synyp oquşylaryn iadrolyq soǧyspen qorqytatyn tūstary da bar. «Eger Ukraina NATO-ǧa müşe bolyp, Qyrym men Donbassta qaruly qaqtyǧys bastasa, onda NATO jarǧysyna sai Resei alianstyŋ barlyq elıne qarsy jau bolyp şyǧar edı. Būl adamzat örkenietınıŋ soŋy bolar edı. Ärine, Resei oǧan jol bermeitın amaldy ızdestırdı» deidı. Al «Arnaiy operasiia» degen bölımde qandai da bır tarihi fakt, qūjat emes Resei prezidentı Putinnıŋ türlı jiynda söilegen sözderın keltırgen.
Tıkelei ūrys qimyldaryna qatysty öte az jazylǧan. Jartylai mobilizasiia men okkupasiiadaǧy aimaqtar jaily az ǧana qamtylǧan. «Esesıne kıtapta AQŞ eŋ soŋǧy ukrain bıtkenşe soǧysuǧa daiyn» deidı. Tıptı «Ukraina äskerı nasistık Germaniia kezındegı simvolikaǧa äues» degendı de kıtapqa qosypty.
Būl Vladimir Medinskiidıŋ Resei tarihyn būrmalaǧan alǧaşqy kıtaby emes. Ol «Resei jaily jalǧan aŋyzdar» degen eŋbek jazǧan bolatyn. Onda ol «Resei halqy ışımdık ışedı, jalqau degen ötırık, al Resei halyqtar türmesı emes, baqyt şaŋyraǧy» dep suretteidı. Keiın tarihşylar onyŋ kıtabyn qataŋ synap, käsıbi emes dep ataǧan bolatyn.
Myna kıtapty oqyp ösken ūrpaqtyŋ maŋaiyndaǧy elderge, halyqtarǧa qandai közqarasta bolatynyn bılıp otyrsyz ǧoi...
Ūqsas jaŋalyqtar
