Bul bizdiń ańǵaldyǵymyz ba, nadandyǵymyz ba kim bilgen... Áıteýir maǵan bizdiń qoǵamnyń el qorǵaý, jer qorǵaý, memlekettilikti qorǵaýǵa qatysty pikirleri eshqashan unaǵan emes. "Elge qytaıdan qaýip tónse, orys qorǵap beredi, orystan qaýip tónse, qytaı qorǵap beredi, tálipterden qaýip tónse, ana ekeýi qorǵap beredi". Bizde bári osyndaı "geosaıasatkerler". Biraq osy "geosaıasatkerler" qorǵap beretin kókeleri qorǵap alǵannan soń, seni memleket retinde moıyndaýdy qoıyp quramyna qosyp alatynyn túsinedi ma eken álde osylar birdemesin tegin qorǵap beredi degenge ras, múltiksiz sene me eken. Bundaı paternalıstik pikirdegi adamdar menińshe óz memleketi úshin shóp basyn syndyrǵysy kelmeıtin "halıavıkter". Memleket bolǵasyn onyń qaýipsizdigi degen bolady, onyń janjaldary, tipti soǵysy da bolady, ol úshin ólý degen de bar, soǵan halyqtyń ıdeıalyq daıyndyǵy bolý kerek degen túsinik, menińshe bizdiń adamdarda joq.
Sáıkesinshe bulardyń bireýiniń de aýyzynan "biz ózimizdi ózimiz qorǵaýymyz kerek, onyń mynandaı joldary bar" degendi estimeppin.
"Biz azbyz, beısharamyz, andaımyz" degen áńgime de bul jerde júrmeıdi. Kezinde halqynyń sany 2 - 3 mln ǵana bolatyn Izraıl ózinen júz ese kóp 300 mln arapty soǵysta tize búktirip, qazir qudiretti ásker quryp aldy. Qazir sol Izraıl - 400 mln arapqa des bermeı otyrǵan áskerı derjava. "Halyq sanynyń azdyǵy" degen áńgime - zamanaýı qarýlardy meńgerip, áskerin muzdaı qarýlandyryp, kásibı bilikti ásker quryp, onyń sapasyn joǵarǵy deńgeıge jetkizgen memleketter úshin túk emes, ol tek beısharanyń áńgimesi.
Deni durys jurt, soǵysta áskerdiń sany emes, onyń sapasy sheshýshi ról oınaıtynyn baıaǵyda túsinip, bárin soǵan salyp jatyr.
Qazir myqty daıyndyqtan ótken, muzdaı qarýlanǵan on shaqty adamnan turatyn top, bir rota bosbelbeý sarbazyńyzdan artyq, sol bir top, bir qaýym boqmuryn soldatty op - ońaı jaıratyp kete salady. AQSh tyń Aýǵanstandaǵy, basqa elderdegi operaııalary sony dáleldep keledi. Zamanaýı jaraqtar asynǵan amerıkandyq sarbazdar túngi de kúndizgi de joryqtarǵa óte beıim, jabaıy tálipterdi pytyrlatyp qoıdaı qyrdy.
Al áskerı tehnıkańyz úzdik bolsa soǵys dalasynda kimniń qojaıyn bolatynyn taǵy da sol Izraıl dáleldep berdi. Izraıl, sovettiń tot basqan qarýlarymen qarýlanǵan arap elderiniń áskerlerin ózine qaraı bir qadam attap bastyrmady.
Al endi biz sııaqty - teriskeıinde ómiri jerge toımaıtyn meshkeı orysy bar, kúngeıinde "kalashnıkov" avtomatyna súıengen kir - kir qabasaqal tálipteri bar, shyǵysynda mıllıard qytaı nópiri bar "geografııalyq qorada" otyrǵan halyqtyń óz qorǵanysyna qatysty ıdeıasy tek jaýyngerdiń ıdeıasyndaı bolýy kerek. Al ol halyqtyń ondaı nıeti, maqsaty bolmasa oǵan memleket atanyp ne kerek?
Baıaǵyda, 1939 jyly 150 mln halqy bar KSRO memleketi, 3 mln halyq sany bar Fınlıandııa memleketine soǵys ashyp at qoıǵanda, fındar oǵan asqan qaısarlyqpen toıtarys berip, óz memlekettiligin qorǵap qalǵan eken. Fındar sol kezde biraz jerinen aıyryldy árıne, biraq olar memlekettiligin qorǵap qaldy. Sonda Brıtanııa premer mınıstri - Ý. Cherchıll bul jóninde "eger memleket soǵys pen sordyń ekeýinen, sordy tańdaıtyn bolsa, ol memleket sorly da bolyp úlgeredi, alasapyran soǵysty da kóredi, fındar arly bıik halyq bop shyqty, olar ar men namysty tý etip basqa joldy tańdady" dep osy fınniń ójettigine tánti bolyp, ataly sózin aıtqan eken. Mine, sizderge ıdeıalyq daıyndyq pen qaısarlyqtyń úlgisi.
Ókinishke oraı, bizde bunyń birde bireýi joq eken:
1. "ózimizdi ózimiz qorǵaýymyz kerek" degen ıdeıa.
2. Kásibı bilikti ásker.
3. Ozyq áskerı tehnıka, tehnologııa.
4. Jerimiz úshin ólemiz, jan beremiz, soǵysamyz degen tabandylyq.
Oljas Ábil
