Astanadaǵy bes birdeı búldirshinniń ómirin jalmaǵan órt ózegimizdi órtep, qabyrǵamyzdy qaıystyrdy. Esimizdi alyp, delsal kúıge túsirgen aqparatty áýelde jazýǵa da júreksindik. Óńeshimizge óksik tyǵyldy. Óń-túsimizdi aıyra almaı, botasynan aırylǵan baıǵus anamen birge aza tuttyq.
Albına, Alına, Sabına, Karına jáne Madına. Tún uıqysyn tútin tunshyqtyryp, ómirlerin órt jalmaǵan balapandardyń esimderi, bul. Úlkenderi 2006 jyly, eń kenjeleri 2018 jyly týǵan, úsh aılyq náreste eken.
Bul sol qyrshyn ketken sábılerdiń úıi
Mynaý Astanadaǵy aq jaǵalylarǵa tıesili turǵynjaılar
Mynaý depýtattardyń qyzmettik páteri
Astanadaǵy Saryarqa aýdanyndaǵy Kóktal-1 turǵyn úı massıvinde, bireýdiń bosaǵasynda, páter jaldap turatyn ata-ana sol túni jumysta bolǵan. Turatyn jeri 10 sharshy metr. Bastarynda 4 birdeı nesıe bar eken. Qaqpaqylda qysqan qaryzy bar, bala-shaǵanyń iship-jemi men páteraqysy taǵy bar, ata-ana baıǵus úsh aılyq balasyn da úıde qaldyryp, jumys isteýge májbúr bolǵan. Ákesi kólik jóndeý ortalyǵynda jumys jasaıdy. Sheshesi de dekrettik demalysyn erte úzip, bala-shaǵa qamymen jumysqa shyqqan. Sol túni olar túngi aýysymda bolypty. Al órt aqpannyń 3-inen 4-ine qaraǵan túni, 02:30 shamasynda bastalǵan.
Já, osy jerden toqtaıyq. Órttiń neden, qalaı bolǵany aqparat quraldarynda egjeı-tegjeıli jazyldy. Qaıtalap jatpaıyq.
Tándi titirkentip, jandy túrshiktirgen bul oqıǵa aqparatta alǵash jarııa bolysymen, jurt jappaı qazaǵa ortaqtasyp, kóńil bildirdi. Qazanyń qara shekpenin jamylǵan ata-ananyń banktik esep-shotyna qarjy jınaı bastady. Áleýmettik jelidegi aqparattarǵa sensek, qazirdiń ózinde jınalǵan jylý 13 mıllıon teńgege jýyqtaǵan. Biraq, sol 13 mıllıon bes balapannyń ornyn toltyra ma? Botasynan aırylyp bozingendeı bozdaǵan ananyń júregin emdep jaza ma? Joq árıne!
Qazaq qoǵamy qaraly shańyraqtyń qaıǵysyn bóliskenimen, quzyrly bılik qyńq etpedi. Sol týraly jazbaqpyz...
Sultanovtyń sıynary basqa, sorty bóten, salty bólek pe?
Tipti, ózi basqaratyn Bas qaladaǵy shetin oqıǵa bolǵan shańyraqqa ákim Baqyt Sultanov bas suqpaǵan da deıdi aqparat.
Kúlli jurt aza tutqan qazaǵa Sultanovtyń búıreginiń búlk etpeýi qalaı? Álde, Sultanovtyń sıynary basqa, salty bólek pe edi?
Buryn mınıstr bolǵan Sultanov 2018 jyldyń 11-qyrkúıeginde Astanaǵa ákim bolyp taǵaıyndalǵan. Bıyl Úkimette esep berip, Astanany ári qaraı qalaı basqaratynyn, ne atqaratynyn aıtyp, esep bergen. Sol jıynda keshegi qaza bolǵan Kóktem-1 yqshamaýdany birinshi kezekte gazben qamtylatynyn aıtqan. 3 yqshamaýdandy gazdandyrý úshin 286 mıllıon teńge bólingenin aıtqan. Óz josparlaryn Prezıdentke de kórsetken.
Biz materıaldy jazý barysynda Sultanov apparaty resmı habar taratty. Qaraly otbasyǵa qarjylaı kómek kórsetiletinin aıtypty.
«Osy jaǵdaıǵa dýshar bolǵan otbasyna qaıǵyra kóńil aıtamyn. Qala basshylyǵy oqıǵa ornynda boldy. Qaza tapqan balalardyń ata-anasymen psıhologtar jáne áleýmettik qyzmet mamandary jumys isteýde. Zardap shekken otbasyna qalalyq áleýmettik qorǵaý basqarmasy tarapynan materıaldyq kómek kórsetiledi. «Saryarqa» aýdany ákimine jerleý rásimin uıymdastyrýdy jáne otbasyna ýaqytsha baspana berýdi, janǵan úıdi tez arada qalpyna keltirý úshin qarajat bólýdi tapsyramyn», - dedi qala ákimi.
Sonymen qala basshylyǵy qazaly jerge barǵan. Qala basshysy she?
;feature=youtu.be
Aıtpaqshy, osy Astana ákimdiginiń baspasóz hatshysy Elvıra Júrgenbaeva keshe baspasóz jıynyn ótkizdi. Qaza bolǵan jerge baryp kelipti. Baspasóz jıynynda eńkildep jylaǵan Elvıranyń jaǵdaıyn biz jaqsy túsinemiz...
Vıe-mınıstr Ilınniń sózi: 5 balanyń ata-anasy jaýapqa tartylýy múmkin
Buryn jeke mınıstrlik bolyp, qazir Qalmuhambet Qasymov basqaratyn Ishki ister mınıstrliginiń quramyna kirgen Tótenshe jaǵdaılar departamenti jaıly jazbaqshy edik. Alaıda, Qalmuhambet Qasymovtyń orynbasary, QR IIM vıe-mınıstri Iýrıı Ilınniń málimdemesi oıymyzdy burdy.
Jańaǵy Ilınniń aıtýynsha, ata-anasynyń balalardy qaraýsyz qaldyrýy qylmystyq is retinde qarastyrylady eken. Iaǵnı, sot bolady.
«Bul jaıtty sotta qaraıdy. Balanyń qaýipsizdigine jaýapty bolmaǵany úshin qaıtys bolǵan jaǵdaıda ata-anasyn jaýapqa alý zańy bar. Al, bul jerde bir otbasynyń bes birdeı balasy qaza boldy. Sondyqtan bul másele tergeý men sotta tekseriledi», - dedi Iýrıı Ilın Astanada ótken baspasóz máslıxatynda.
Jańaózende halyqqa oq atqan, «taǵy shyqsa, taǵy atamyn» degen mınıstr Qasymovtyń orynbasary endi qazadan qan jutyp otyrǵan ata-ananyń jaǵasynan alǵanyn adamgershilik sheńberine syıǵyza almaı dal boldyq, taǵy.
Eger... Biz osy eger degen sózdi kóp qoldanatyn boldyq. «Eger solaı bolǵanda» keshegi búkil eldi búk túsirgen bes balanyń qazasy bolmas pa edi» dep ókinemiz...
Ábilqasymova otastavkaǵa ketsin!
Páteraqyny bir, qaryz nesıeni eki tóleýge, bala-shaǵanyń iship-jemi, kıim-keshegi, kúnkóris qamy dep dalada júrgen jalǵyz ata-ana emes, bular. Aqshasy kóp, áshekeılengen Astanadaǵy jaǵdaıdy kórdińizder...
Al jurt jumys izdep keletin Almatyda resmı aqpar boıynsha 600 myńǵa jýyq «kvartırant» bar. Bul derek eskirgen de bolýy múmkin. Degenmen shamamen jaǵdaı osy aýanda.
Qazirdiń ózinde 5 mıllıonnan astam qazaqstandyq ekinshi deńgeıli bankterge bereshek. Olardyń 1 mıllıonnan astamy qaryzdaryn tóleı almaı qańǵyryp júr.
Al QR Eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstri Mádına Ábilqasymova «Altyn alqa», «Kúmis alqa» alǵan analarǵa beriletin 16 myń teńgeni kópsinip júr. «Kóp balaly ata-analar memleketten birneshe mıllıon teńge járdemaqy alady, eshbir el analarǵa mundaı jasamaǵan» dep shimikrpeı sóılep, shirenip júr.
Ábilqasymova 2018 jyly Eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstri bolyp taǵaıyndalǵan. Sodan beri synnyń astynda qalyp júrgen Ábilqasymovanyń ár sózi «hıt». Ábilqasymovanyń mınıstr retinde bolmysyn ashý úshin sol «hıtterdiń» birnesheýin eske túsireıik...
1. Qazaq tilin bilmeıdi. Ábilqasymova Qazaqstannyń memlekettik tilin, qazaqtyń tilin bilmeı-aq, Qazaqstan Úkimetiniń múshesi, mınıstri bolyp júrgen adam.
2. 16 myń teńge kóp. «Kóp balaly ata-analar memleketten birneshe mıllıon teńge járdemaqy alady, eshbir el analarǵa mundaı jasamaǵan», dep sóılep, analarǵa beriletin 16 myń teńge járdemaqynyń kóp ekenin aıtty.
3. 38 aýyl joıylady. Ábilqasymova soltústik óńirlerge jumys saparymen baryp, 38 aýyldy joıylatynyn habarlaǵan.
4-aqpan kúni Astana qalasy Saryarqa aýdany Kóktal yqsham aýdanyndaǵy «vremıankadan» órt shyǵyp, bir úıdegi bes búldirshinniń ómiri qıyldy. Dál osy kúni Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Madına Ábilqasymova «Forbes» jýrnalynyń muqabasyna shyǵyp, qyzmet jolyndaǵy «tájirıbesimen» bólisti.
Qazir áleýmettik jeli qoldanýshylary jappaı dál osy mınıstr Ábilqasymovanyń otstavkaǵa ketýin talap etýde. Mınıstr bolyp kelgeli estigen «bárekeldisi» joq. Senatorlar da shúılikti. Depýtattar onyń zańyn túsingen de joq. Nyǵmatýlınnen de taıaq jedi, sóz estidi. Májilis onyń halyqty jumyspen qamtý jáne kóshi-qon máseleleri týraly zań jobasyn jyltyr esep dep baǵalady. Qysqartyp aıtqanda shata tildi shala mınıstr. Endi oǵan ornyn bosatpaǵanda ne qaldy?
Kosarevtiń kúpirligi
Astanadaǵy aýyr qaıǵyǵa qatysty asylyq sóz aıtyp, aljyp sóılegenniń bireýi – depýtat Vladıslav Kosarev. 82 jastaǵy kárisúıek kijireıgen kommýnıst Qudaıǵa kúpirlik qylǵandaı boldy.
«Úsh aılyq balasyn tastap, nege jumysqa shyǵyp júr, ol ana» dedi ol.
Sony aıtamyz-aý, aılyq aqshasy mıllıonǵa jýyqtaıtyn Parlamenttiń dardaı depýtattary men Úkimettiń mıllıoner músheleri baqandaı 16 myń teńge berip turǵanda, «qanaǵatsyz» qazaqqa tún uıqysyn bólip, jumys qýalaıtyndaı ne kún týypty, basyna? Bálkim, Kosarev solaı oılaıtyn da shyǵar...
Májilistegi eń egde depýtat Vladıslav Kosarev eken. Kári súıek kommýnıst saılaýdyń sanyn kórgen. Qaısybir jyly túlen túrtti me, joq túsinde kórip, shoshyp oıandy ma, áıteýir eshkim kerek qylmaǵan kósemniń qańqa súıegin qazaq jerine ákelý týraly usynys aıtqan. Qazan tóńkerisiniń 100 jyldyǵynda. Máskeýdiń Kremlinde jatqan proletarıat kósemi Lenınniń múrdesin ákeleıik degendi osy Vlad Májiliste kótergen. Dál sol jyly Dýma daýryǵyp, «Kremlde jatqan qańqanyń kózin qurtaıyq» dep bastama kótergende, «senderge kerek bolmasa, bizge kerek» dep ózeýregen. Keıin Máskeý Lenındi Kremlde qaldyrdy.
Qazaq Hany Keńesarynyń bas súıegin elge qaıtarý máselesinde «lám-mım» demegen, keshegi Keıki batyrdyń basyn elge jetkizerde jaq ashpaǵan Kosarev edi ǵoı bul.
Otstavkaǵa ketýi tıis adamdardyń kóshin bastaıtyn da osy Kosarev.
Túıin. Álemge aıshyqtap aıtyp júrgen áshekeılengen Astanadaǵy aýyr qazanyń kóp oıǵa jeteledi bizdi. Biz asqaq pafospen halyqaraǵa qaraımyz. Álemde joq Astana saldyq dep keýdemizdi kókke uramyz.
Biz «EKSPO» ótkizý úshin bes jyl boıy shabylyp, bıýdjetten 565 mıllıard teńge jumsaımyz. Bul dollarmen eseptesek, 2,1 mıllıard bolady eken. Sol 2,1 mıllıardttyń 1,58 mıllıardy Astananyń bıýdjetin alynǵan aqsha eken, taǵy.
Astananyń 20 jyldyǵyn toılaý úshin qala bıýdjetinen taǵy 19 mıllıard teńge bólemiz.
Bir ǵana Jastar jylynyń ashylý saltanatyna 250 mıllıon teńge shyǵyndaımyz. 1,5 saǵat maqtaımyz, maqtanamyz.
Biz myqtymyz ǵoı. Al qıraýyq tamnyń topyraǵymen bes balany jerlegen jurttyń háli anaý... Sonda barlyǵy kim úshin? Pafos. Illıýzııa!
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
Abai.kz
