Prezıdent saılaýyna kimder túsedi?
21 qazan kúni Prezıdenttike kandıdattardy tirkeý aıaqtalǵan bolatyn. Osy saılaýda 6 kandıdat tirkeldi. Odlardyń tizimi tómendegideı:
| Kandıdat | Jasy | Usynǵan qoǵamdyq birlestik |
| Ábden
Qarakat Jaqsylyqqyzy |
48 jasta | «Kásibı áleýmettik qyzmetkerlerdiń ulttyq alıansy»
respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi |
| Áýesbaev
Nurlan Satybaldyuly
|
65 jasta | «Jalpyulttyq soıal-demokratııalyq partııa»
respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi |
| Daırabaev Jıgýlı Moldahalyquly | 67 jasta | «Aýyl» Halyqtyq-demokratııalyq patrıottyq partııasy»
qoǵamdyq birlestigi |
| Qajyken Meıram Zekeshuly | 61 jasta | «Amanat» Qazaqstannyń kásipodaqtar yntymaqtastyǵy»
respýblıkalyq kásipodaqtar birlestigi |
| Toqaev
Qasym – Jomart Kemeluly |
69 jasta | Halyqtyq koalıııa |
| Tursynbekova Saltanat Parhatqyzy | 56 jasta | «Qazaq analary – dástúrge jol» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi |
Kandıdattar qandaı baǵdarlamalar usyndy?
Quqyq qorǵaýshy Tursynbekova Saltanat óz baǵdarlamasyn qoǵamnyń jáne balalarymyzdyń bolashaǵyn ózgertýi tıis reformalardy usynatynyn jarııalady. Kandıdat bul ózgerister el damýynyń jańa traektorııasynyń bastapqy núktesi bolýy kerek dep esepteıdi.
Saltanat hanymnyń baǵdarlamasy 5 negizgi tarmaqtan turady:
- Sot-quqyqtyq reforma jáne qoǵamdyq qaýipsizdik.
- Bılik ınstıtýttaryn demokratııalandyrý.
3.Azamattyq qoǵamnyń damýy.
- Otbasy ınstıtýtyn nyǵaıtý, halyqty áleýmettik qorǵaý.
- Bıznesti jáne ekonomıkalyq damýdy qoldaýdyń turaqty quqyqtyq tetikterin bekitý.
Kandıdat qoǵam qaıratkeri retinde «ádilettilik pen áleýmettik teńdikti qamtamasyz etýge, balalardy, áıelderdi, qarttardy jáne múmkindigi shekteýli adamdardy qorǵaý men qoldaýdyń tıimdi ári naqty tetigin qurýǵa baǵyttalǵan mańyzdy bastamalardy alǵa tartamyn» dep kórsetedi.
Keshe Qasym-Jomart Toqaev Prezıdenttike úmitker retinde óziniń Respýblıkalyq qoǵamdyq shtabyna baryp «Ádiletti Qazaqstan: bárimiz jáne árqaısymyz úshin. Qazir jáne árdaıym» atty saılaýaldy baǵdarlamasyn tanystyrdy. Kandıdat óz baǵdarlamasynyń basty ıdeologııasy – ádilettilik qaǵıdaty ekenin basa kórsetti. «Ádilettilik ıdeıasy bizdiń árbir sheshimimizden, áreketimizden kórinis tabady. Bizdiń basty baılyǵymyz ben básekelestik basymdyǵymyz - adam...» dep, atap ótti. «Jańa Qazaqstannyń» basty formýlasy «Adam memleket úshin emes, memleket adam úshin».
Toqaevtyń baǵdarlamasy úsh qaǵıdatqa negizdelgen:
Birinshi qaǵıda – ádiletti memleket. «Biz saıası jańǵyrýdy dáıekti túrde jalǵastyryp kelemiz. Memlekettik apparattyń tıimdiligin arttyramyz. Sot bıliginiń táýelsizdigin nyǵaıtý. Quqyq qorǵaý salasynda túbegeıli reforma júrgizip, armııamyzdyń qorǵanys qabiletin arttyramyz. Biz júrgizgen konstıtýııalyq reforma men ınstıtýıonaldyq qaıta qurýlar Qazaqstannyń damýynyń túbegeıli jańa saıası modeliniń negizin qalady,-dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Ekinshi qaǵıda – ádiletti ekonomıka. «Bul ádil ekonomıka qurýdy, halyqtyń, bıznestiń jáne memlekettiń múddelerin teń qorǵaýǵa negizdelgen resýrstardy tıimdi paıdalanýdy bildiredi», - dep atap ótti kandıdat.
Úshinshi qaǵıda - ádiletti qoǵam. Bul qaǵıdat damyǵan áleýmettik ınfraqurylymdy jáne adam áleýetin iske asyrý úshin keń múmkindikterdi qurýdy, ádil áleýmettik saıasatty júrgizýdi kózdeıdi.
Osy kezdesýde Qasym-Jomart Toqaev «Biz bárimiz halyq aldynda jaýap beremiz. Bul bizdiń erekshe múmkindigimiz. Túbegeıli ózgerister men qatań sheshimderdiń ýaqyty keldi. Basqa múmkindik bolmaıdy. Biz elimizdi damý men progrestiń baǵanaly jolyna shyǵarýǵa, ádil Qazaqstan qurýǵa mindettimiz», - dep óziniń tarıhı tańdaýyn jasaýǵa shaqyrdy. Baǵdarlamanyń keshendi jáne halyqtyń barlyq toptaryna baǵyttalǵanyn atap ótýge bolady. Q.Toqaevty qoldaıtyn koalıııa quramynda qazir 25 ke jýyq qoǵamdyq birlestik birikkenin atap ótken jón.
Meıram Qajykenniń baǵdarlamasynyń basty baǵyty – adam. Baǵdarlamanyń ataýy «Órkendeýdiń negizi birlikte» dep atalady. Adam onyń túsiniginde ár túrli qasıetter men mártebeler: náresteden bastap egde jasqa deıin, áıel nemese er adam bolsyn; senýshi, agnostık nemese ateıst; jumyspen qamtylǵan nemese jumyssyz, erekshe qajettilikteri bar adamdar nemese zeınetker; jaldamaly jumysshy nemese kásipker. Baǵdarlama qabiletterdi damytý jáne olardy ómirde júzege asyrý úshin barlyq múmkindikterge teń qol jetimdilikti qurýǵa baǵyttalǵan. Meıram myrza jastarǵa erekshe nazar aýdarady – basty qundylyqtary adamnyń bostandyǵy, qadir-qasıeti men ál-aýqaty bolyp tabylatyn qazirgi qoǵamdy kim qurýshy dep qaraıdy. Jalpy kandıdattyń baǵdarlamasy birshama jan-jaqty ekenin aıta ketken jón.
«Aýyldan shyqqan jigit» Jıgýlı Daırabaevtyń baǵdarlamasy dala demokratııasynyń prınıpteri, joǵary rýhanı-adamı mádenıet, qýatty agrarlyq sala jáne baqýatty óńirler tárizdi bizdiń basty ulttyq artyqshylyqtardy barynsha iske asyrýǵa negizdelgen jańa Qazaqstandy qurýǵa baǵyttalǵan. Jıgýlı myrza babalar jolyn dala demokratııasyn damytý dep túsinedi. «Ol memleket basshysynyń pragmatızmi, ony qorshaǵan ortanyń danalyǵy, azamattyq qoǵamdaǵy ádilettilik ústemdigi saqtalýyn, eń bastysy olardyń saýatty úılesiminiń qamtylýy tárizdi úsh qarapaıym qaǵıdadan» turady dep kórsetken eken. Daırabaevtyń baǵdarlamasy «Aýyl» partııasynyń saıası platformasyna sáıkes keletinin aıtqan jón.
Ózin oppozıııa dep sanaıtyn «Jalpyulttyq soıal-demokratııalyq partııa» atynan saılaýǵa túsken Nurlan Áýesbaev feısbýktaǵy áleýmettik paraqshasynda óziniń saılaýaldy shtabynyń jumysty bastaǵanyn jarııalady. Kandıdat eldi birlesýge shaqyra otyryp, naqty ózgeristerge qol jetkizýge bolatynyn bildirdi. «Qurǵaq sózben emes, naqty ispen dáleldeımiz. Jemqorlyqtyń deńgeıin tómendetý, jekelegen olıgarhtardyń emes qatardaǵy qazaqstandyqtardyń ál-aýqatyn kóterý, qaraýsyz qalǵan aýyldarǵa qoldaý kórsetý, damytý basty nazarymyzda» dep jazady oppozıııalyq kandıdat. JSDP ózin oppozııalyq dep ataǵanymen ol barlyq oppozııalyq kúshterdi bildirmeıtinin atap ótken jón. Qalǵan oppozıııa ókilderi bastary birikpedi nemese óz ortalarynan laıyqty kandıdat usyna almady. Bul da qazirgi oppozıııanyń jaǵdaıy osy. Biraq, bizge balamaly ıdeıalar usyna alatyn oppozıııa ınstıtýty qajet.
Kandıdat Qaraqat Ábdenniń saılaýaldy baǵdarlamasyn https://abden.kz/ resýrsynda ornalastyrǵan. Qaraqat hanym osy saılaýdaǵy negizgi ustanymyn «Otbasyǵa, Qoǵamǵa, Otanyma ne keregin men bilemin!» dep jarııalaǵan eken. Kandıdattyń baǵdarlamasy áleýmettik sıpatta bolǵandyqtan otbasy, balalar, jastar men qarııalarǵa baǵyttalǵan. «Ádemi qartaıý» — qazaq qarııasynyń armany. «Jasym kelgende saqalymdy saýdaǵa salmasam, aqylshy bola alsam, eshkimnen tilenbesem» deıdi. «Qazyna qarııalarymyzdyń osy armanynyń ishinde qanshama áleýmettik másele jatyr» dep, Qaraqat Ábden qarttarǵa jaǵdaı jasamaqshy.
Kúzdiń osy sýyq kúnderi, kandıdattarǵa ystyq bolatyn sııaqty. Kandıdattar men olardyń jaqtastaryna saılaýshylardy olarǵa daýys berýge ǵana emes, eń aldymen osy saılaýǵa qatysýǵa úgitteýi kerek. Ol úshin elektoratqa qolaıly sózderdi jáne olardy halyqqa jetkizýdiń tıimdi ádisteri men tetikterin tańdaý mańyzdy.
Al meniń oıymsha, elektorattyń eń basty suranysy – ádilettilik. Áleýmettik ómirde, ekonomıkada jáne saıasatta. Onyń qamtamasyz ete alǵan kúshke qoǵam senetini belgili.
Eldos JUMAǴULOV, saıasattanýshy
