Fotografiia salasynda qazaq tılınde kıtaptar jaryq kördı

QazŪU-dyŋ Jurnalistika fakultetınıŋ ūiymdastyruymen «Daryn» baspasy jäne «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ qoldauy negızınde universitettıŋ aǧa oqytuşylary Asylhan Äbdıraiymūly men Dosjan Balabekūlynyŋ  «Fotografiia önerı: taŋdamaly maqalalar jinaǧy», «Fotojurnalist anyqtamylyǧy» oqu anyqtamalyq sözdıgınıŋ tūsaukeserı öttı.

Qos jaŋa eŋbektıŋ tūsaukeser räsımıne elımızge belgılı ǧalymdar, fotoöner mamandary, ardager fototılşıler, qoǧam qairatkerlerı, student, magistranttar qatysty. Şara aiasynda ardager fotomaitalmandary kıtapty talqylai otyryp, şeberlık sabaǧyn ötkızdı.  Būl fotoönerıne qyzyǧatyn jastarǧa jaqsy mümkındık bolmaq.

Kıtaptyŋ tūsaukeser räsımın jurnalistika fakultetınıŋ dekany Nūrjan Quantaiūly qūttyqtau sözımen aşyp, fakultet dosentı Saǧatbek Medeubekūly jürgızıp otyrdy.

Jurnalistika fakultetınıŋ dekany Nūrjan Quantaiūly: «Bızde qazaq tılınde fotoöner turaly kıtaptar öte az. Sausaqpen sanarlyq desek bolady. Būl tarapta köp eŋbektenıp jürgen-Asylhan Äbdıraiymūly. Asekeŋnıŋ soŋǧy 10 jylda 5 fotoalbom kıtaby men 5 oqu qūraly şyqty. Bız osydan 30, 35 jyl būryn osy fakultette fotojurnalistikanyŋ kıtaptaryn orys tılınde oqitynbyz. Qazaq tılınde kıtap tapşy bolatyn. 1962 jyly qazaq tılınde bır kıtap şyqqan, onyŋ özı bız oqyǧanda qolǧa timeitın. Öte az danamen taraǧan. Amal joq orys tılınde oquǧa mäjbür boldyq. Būl 1988 jyl.  Qazır qūdaiǧa şükır, Asekeŋ fotojurnalistikanyŋ bır būryşyn köterıp kele jatyr. Qazaq fotojurnalistikasynyŋ teoriiasyn jasady. Mıne, soŋǧy eŋbegın osy ekı jinaq dep atap aituǧa bolady. Özınıŋ şäkırtı-Dosjan kömekşısı bolyp jür. Būl ǧana emes, Asekennıŋ elımızdıŋ tükpır-tükpırınde şäkırtterı, dos, ärıptesterı öte köp»,-dedı. Al jurnalistika fakultetınıŋ dosentı Saǧatbek Medeubekūly: «Qanşalyqty tehnologiia damyǧanymen, är kım de qolyndaǧy telefonymen kez kelgen sätte fotoǧa tüsıremın dep maqatanady, bıraq fotograftyŋ köŋılı, kökıregı, onyŋ sanasy müldem basqaşa qaraidy. Ol milliondardyŋ jüregıne jol salatyn sätterdı tez baiqaidy, aŋǧarady. Sondyqtan da, onyŋ önerı jalpyǧa ortaq. Jurfakta qūrylyǧan fotoklub- «Fotoöner» qoǧamdyq bırlestıgıne ainaldy. Bügınde bırlestık respublikalyq, halyqaralyq körmelerge, ǧylymi-tanymdyq konferensiialarǧa qatysty, ekspedisiialar ötkızdı», ˗ dep baǧalady.

Oqyrmanǧa jol tartqan «Fotografiia önerı: taŋdamaly maqalalar jinaǧy»  jinaǧynda sonau adamnyŋ eŋ äuelı dybystyq tılı emes, obraz­ben oilaityn grafikalyq beinelı tılı, iaǧni suret tılı şyqqany, odan fotografiianyŋ paida boluy, fotoönerınıŋ älemdık jäne otandyq da­muy men ūlttyq fotoöner tūlǧalarynyŋ maqala-sūhbattary jäne bügıngı joǧary jäne orta arnauly oqu oryndaryndaǧy qorǧalǧan magistrlık dis­sertasiia, bakalavr diplomdyq jūmystary jäne kolledj studentterınıŋ diplomdyq jobalary enıp otyr. Avtorlar jan-jaqty zertteuler men ǧalymdardyŋ tūjyrymdamalaryn toptastyru arqyly taldaudan ötkızıp, tereŋdei baiyptauǧa tyrysady.

Atalmyş eŋbek, fotografiia salasy boiynşa tüŋǧyş memlekettık tılde jaryq körıp otyrǧan jalpy-jinaq, jalpy fotoönerge qyzyǧuşylyq bıldıretın qalyŋ oqyrman qauymǧa arnalǧan. Eŋbektı jurnalistika fakultetınıŋ aǧa oqytuşysy Asylhan Äbdıraiymūly men filosofiia jäne saiasattanu fakultetınıŋ aǧa oqytuşysy Dosjan Balabekūly bırlesıp äzırlegen.

Sonymen qatar osy künı qazaq fotojurnalistikasynda alǧaş ret Asylhan Äbdıraiymūlynyŋ avtorlyǧymen «Fotojurnalist anyqtamylyǧy» oqu anyqtamalyq sözdıgınıŋ tūsauy da kesıldı. Būl anyqtamalyq fotojurnalisterge arnalǧan prakti­kalyq nūsqaulyq. Mūndaǧy taqyryptar belgılı bır jüie boi­ynşa tüzılgen, fotografiia turaly anyqtama mälımetterdı, onyŋ negızgı qaǧidattary men ädısterın qamtidy, fotopublisistikanyŋ BAQ-taǧy jūmys tehnologiiasyna basa nazar audarady. Sonymen qatar būl anyqtamalyqta otandyq jäne älemdık fotojurnalistika turaly maŋyzdy mälımetterı kel­tırılgen.

Kıtap avtorynyŋ bırı, QazŪU-dyŋ filosofiia kafedrasynyŋ aǧa oqytuşysy, PhD doktory Balabekūly Dosjan: «Qazır üşınşı mamandyǧym boiynşa eŋbek etıp jürmın. Bıraq, ūstazym Asylhan Äbdıraiymūly fotojurnalistikadan  müldem ketpeuge, qatar alyp jüru kerek ekenın ünemı aityp otyrady. Fotojurnalistikanyŋ praktikasynan bastap, teoriiasyn jazuǧa şaqyrdy. Jinaq şyǧarudy osy jyly qolǧa aldyq. Aǧanyŋ osy salada bai täjıribesı bar. Mūraǧatynyŋ özı tom-tom eŋbek bolatyny sözsız. Fotoönerde şäkırt tärbieleude eŋbegı de orasan. Bügın mıne, «Daryn» baspasynan 500 danamen aǧamen bırge ızdengen eŋbegımız jaryqqa şyqty. Būl da bır ülken jetıstık», ˗ dep pıkırımen bölıstı.

Şara aiasynda  ǧūmyrynyŋ 50 jylyn fotojurnalistikaǧa arnaǧan, ardager fotojurnalist Qaliǧūmar Qabdeşevke Qazaqstan fotojurnalistikasyna sıŋırgen eŋbegı üşın «Fotoöner qairatkerı» medalı, sonymen qatar, QHR-nan kelgen, «Altai qazaq etnofotografiia qoǧamynyŋ» töraǧasy Serık Mūqyşūlyna Qazaqstan fotoönerıne sıŋırgen eŋbegı üşın «Fotoöner qairatkerı» medalı tabystalyp, marapattaldy.

Jiyn soŋynda Asylhan Äbdıraiymūly barlyq qatysuşylarǧa alǧysyn bıldırıp, aldaǧy bır ai kölemınde «Adyrna» ūlttyq-etnografiialyq bırlestıgı» qoǧamdyq qorymen student jastarǧa arnalǧan şeberlık saǧaty ötetındıgın habarlady. Fakultet professory Käken Qamzin oqulyq avtorlaryna ızgı tılegın bıldırıp, batasyn berdı.

Fotolardy tüsırgen: Oljas Jaqypbekov