Turizmdı ekonomikanyŋ negızgı draiverlerınıŋ bırı retınde damytu jäne ūlttyq bıregeilıktı nyǧaitu-Qazaqstan Respublikasynyŋ prezidentı belgılegen tapsyrma bügınde Soltüstık Qazaqstan oblysynda jarqyn körınıs tabuda. 11-17 tamyz aralyǧynda aimaq turizmge, mädenietke, bılımge jäne jastar saiasatyna arnalǧan älemdık auqymdaǧy ırı oqiǧalardy şatyrynyŋ astyna bırıktıre otyryp, naǧyz halyqaralyq destinasiiaǧa ainaldy, dep habarlaidy "Adyrna" tılşısı.
Öŋırge QR premer-ministrınıŋ orynbasary Ermek Köşerbaev, turizm jäne sport ministrlıgınıŋ, Mädeniet jäne aqparat ministrlıgınıŋ basşylyǧy, sondai-aq Halyqaralyq Türkı mädenietı men mūrasy qorynyŋ basşylyǧy keldı. Ermek Köşerbaev ekspozisiialarmen tanysyp, üş eldıŋ ǧalymdarymen, jas arheologtarmen, 12 eldıŋ suretşılerımen jäne şeteldık delegasiialardyŋ ökılderımen äŋgımelesıp, turizmdı damytu, mädeni mūrany saqtau jäne halyqaralyq yntymaqtastyq perspektivalaryn talqylady.
«Tarihi eskertkışter-bızdıŋ tarihymyzdyŋ örkeniettı bastauy jäne Qazaqstannyŋ jäne bükıl türkı älemınıŋ baǧa jetpes mūrasy. Botai Soltüstık Qazaqstanda erekşe oryn alady-adamzattyŋ erte tarihyn tüsınudıŋ jäne jylqyny qolǧa üiretudıŋ kıltı. Bügıngı taŋda Botai bükıl älemnıŋ ǧalymdary retınde tanyldy jäne mūndai nysandardy zertteu ata-baba jadyn saqtauǧa, halyqtyŋ jeke basyn nyǧaituǧa jäne bolaşaq ūrpaqty şabyttandyruǧa kömektesedı. Būl eskertkışterdı qoldau jäne damytu, ǧylymi zertteulerge, Mädeni ıs-şaralarǧa jäne turizmge jaǧdai jasau qajet. Mūnda kino tüsırılıp, arheologiialyq ekspedisiialar ötkızılıp, halyqaralyq simpoziumdar men bılım beru baǧdarlamalary ūiymdastyrylyp, mūrany ǧylym, şyǧarmaşylyq jäne demalys üşın tırı keŋıstıkke ainaldyrady»,-dep atap öttı vise-premer.
Aiyrtau audany men Petropavl qalasy bır aptaǧa ondaǧan şeteldık delegasiialar men myŋdaǧan qonaqtar üşın tartymdylyq nüktesıne ainaldy. Türkiia, Äzırbaijan, Türıkmenstan, Qyrǧyzstan, Vengriia, Moŋǧoliia, Tatarstan, Başqūrtstan, Iаkutiia, Kabardino-Balkariia jäne Resei ökılderı — ǧalymdar, suretşıler, arheologtar, etnologtar, mädeniet qairatkerlerı jäne jastar köşbasşylary — gumanitarlyq jäne turistık kün tärtıbındegı ösıp kele jatqan röldı rastai otyryp, SQO-ǧa keldı.
«Osy ıs-şarany ūiymdastyrǧandardyŋ barlyǧyna alǧysymdy bıldırgım keledı. Botai bükıl älemge körsetıluı kerek - men būl jer turaly mümkındıgınşe köp adam bılgenın qalaimyn. Soltüstık Qazaqstannyŋ tabiǧaty men üşın tuǧan jerım. Men jaqynda Petropavlda ūsynylatyn kartinany jazdym,endı men surettegenım däl osy jerde däl säikes keletının köremın», - deidı Äzerbaijannyŋ eŋbek sıŋırgen suretşısı, Ieditepe universitetınıŋ professory, Türkiia äskeri-teŋız küşterınıŋ bas suretşısı Aziz Refik bei.
Aptanyŋ basty oqiǧasy «Botai – ūly dala mädenietı» III Halyqaralyq suretşıler simpoziumy boldy, ol dästürge ainaldy jäne jyl saiyn halyqaralyq arenada özınıŋ märtebesın nyǧaituda. Ötkızu orny kezdeisoq taŋdalmady-däl osy jerde Aiyrtau audanynda 40 jyl būryn arheolog Viktor Zaibert älemdık maŋyzy bar jaŋalyqty aşty: qazırgı Qazaqstan aumaǧynda jylqyny qolǧa üiretudıŋ alǧaşqy däleldı dälelı. Būl sensasiialyq ǧylymi oqiǧa SQO-ny älemdık örkeniet tarihyna engızıp, ony eldıŋ mädeni-tarihi brendıne ainaldyrdy.
«Viktor Zaibert ekeumız mūnda bırneşe adamdy jıberdık, olar tolyq tabylǧan zattarmen oraldy. Mūnda bız jebe ūştaryn, köptegen qyrǧyştardy jäne «ütıkter» dep atalatyn tas diskılerdı taptyq. Eger basqa qazbalarda kem degende bırneşe osyndai zattar tabylsa, būl qazırdıŋ özınde sensasiia, al bızde jüzdegen, tıptı myŋdaǧan zattar boldy. Botai-älemdık maŋyzy bar bıregei eskertkış, öitkenı däl osy jerde jylqy alǧaş ret qolǧa üiretılgen. Eger olai bolmasa, tarihtyŋ barysy müldem basqaşa boluy mümkın», - dep eske alady arheolog Anatolii Pleşakov.
Simpozium baǧdarlamasyn etnograftar, tarihşylar, qolönerşıler, suretşıler men jastardy bırıktırgen "Botai-türkı älemınıŋ negızderı" halyqaralyq seminar – timbildingı tolyqtyrdy. Qatysuşylar därısterdı tyŋdap qana qoimai, jauyngerlık räsımderdı, şeberlık synyptaryn jäne arheologiialyq marşruttardy qaita qūru arqyly ejelgı dala atmosferasyna enıp kettı.
«Bügınde Botai mädenietı älem tarihynda erekşe oryn alady, Botai turaly älemnıŋ jetekşı ǧylymi ortalyqtarynda belgılı. Būl Mädeniet mektep jäne universitet oqulyqtaryna engızılgen. Bız mūny maqtan tūtamyz. Bügıngı siiaqty barlyq ıs — şaralar-seminarlar, simpoziumdar, körmeler maŋyzdy jäne qajet dep sanaimyz. Mūnyŋ bärı bızdıŋ tarihymyz ben mädeni mūramyzdy saqtauǧa jäne nasihattauǧa yqpal etedı»,-deidı tarih ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Nemıs Arheologiia institutynyŋ korrespondent-müşesı Zeinolla Samaşev.
11-17 tamyz aralyǧynda İmantau-Şalqar kurorttyq aimaǧy men Petropavlda suretşılerdıŋ halyqaralyq plenerı ötude. Final "Botai" art-galereiasyndaǧy körme bolady, onda är türlı elderdıŋ şeberlerı aimaqtyŋ bai mädeni-tarihi ortasy turaly öz közqarastaryn ūsynady.
Osynyŋ jalǧasynda Petropavlda «Botai-türkı älemınıŋ negızderı» atty Halyqaralyq ǧylymi-praktikalyq konferensiia ötedı. Būl aptanyŋ ziiatkerlık qorytyndysy bolady, jetekşı ǧalymdardy bırıktırıp, jalpy türkı bolmysyn qalyptastyrudaǧy Botai mädenietınıŋ rölın talqylaidy.
«Men osynda bolǧanyma öte quanyştymyn. Būl menıŋ ekınşı saparym — men soŋǧy ret 25 jyl būryn Viktor Zaibertpen bırge boldym. Bügıngı taŋda halyqaralyq turizmnıŋ qalai damyp jatqanyn köru öte jaqsy. Viktor Fedorovich būǧan öte quanyşty bolatynyna senımdımın»,-deidı Arheolog, Bioantropolog, Ortalyq Aziianyŋ ejelgı halqyn zertteu jönındegı maman Bendezu-Sarmiento Hulio.
Būl oqiǧalardyŋ barlyǧy jeke bastamalar emes, memleket basşysy belgılegen strategiialyq baǧytty ıske asyru jönındegı jüielı jūmystyŋ nätijesı. Soltüstık Qazaqstan oblysy tarih, mädeniet jäne turizm eldıŋ bolaşaǧy üşın jūmys ısteitın halyqaralyq tartymdylyq orny märtebesın özıne senımdı bekıtedı.
