"Keshe anaý álgi 2 mınıstrge Toqaev sógis berdi. Olarǵa sógis bermeý kerek. Olardy qýý kerek! Baqyt Sultanov ta, Erbol Qarashókeev ta Nazarbaevtyń ornatyp ketken klany! Ózderi jumys istemeı, bıýdjettiń aqshasyn talan-tarajǵa salyp, tenderlerdi bylyqtyryp, urlap otyrǵan korrýpıonerlerdiń barlyǵyn toqtatyp, oryndaryna biletin azamattardy qoıý kerek". Bul pikirdi belgili saıasatker, qoǵam qaıratkeri Baltash Tursymbaı Adyrna.kz ulttyq portalynyń tilshisine bergen suhbatynda aıtty.
«Toqaev jınalys ótkizip, ózekti máselelerdi aıtqanmenen onyń aıtqanyn eshkim oryndamaıdy. Árıne, ol kótergen suraqtardyń bári halyqqa óte qajet. Halyq búgin qınalyp jatyr. Bir jaǵynan qymbatshylyq, ekinshi jaǵynan jumyssyzdyq, úshinshi jaǵynan mynaý korrýpııa... Mine, osy úsheýi halyqty jegideı jep júr. Ony Toqaev naqty bilmegenmen, sezip otyr», - deıdi saıasatker.
Baltash Tursymbaıdyń aıtýynsha, halyqtyń prezıdentke qatysty pikiri ekige bólinip, bir-birine qarama-qarsy pikirler týyndaýda.
«Birinshi tarap «Iá,Toqaev myrza! Sizdiki durys. Minekeı, endi túzelemiz» dese, ekinshi tarap «3 jyl boıy aıtylyp kele jatyr. Eshtene de oryndalǵan joq» deıdi. Shynymen, Toqaevtyń el prezıdenti bolǵanyna 3 jyl boldy. Ne istedi? Halyq shýlaı bergennen keıin ury, bilimi joq, saýatsyz Mamındi qyzmetten ketirdi. Al sol Mamın qazir qaıda? Ony eshkim tergep jatqan joq. Eshkim ony ashyq júrde jazalap jatqan joq. Nege deseń... Ol ury! Endi ol urynyń ornyna onyń Smaıylov degen orynbasaryn qoıdy. Ony taǵaıyndaǵan taǵy da Toqaev. Endi Smaıylovtan ne kútýge bolady?! Onyń kelgenine bir jylǵa jaqyndap qaldy. Eshteńe istegen joq!», - deıdi Baltash Tursymbaı.
Saıasatker memleket múddesin qorǵaı almaǵan mınıstrler Baqyt Sultanov pen Erbol Qarashókeevke sógis jarııalaý az deıdi...
«Men bir-aq mysal aıtaıyn. Keshe anaý álgi 2 mınıstrge Toqaev sógis berdi. Olarǵa sógis bermeý kerek. Olardy qýý kerek! Oryndaryna biletin azamattardy qoıý kerek. Anaý Premer-Mınıstr orynbasary - Saýda jáne ıntegraııa mınıstri Baqyt Sultanov ta, Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Erbol Qarashókeev ta Nazarbaevtyń ornatyp ketken klany! Solardan Toqaev qutyla almaıdy. Sógis berý degen ne olarǵa? Anaý ury shal erteń Toqaevqa: «Eı, tımeseıshi olarǵa» deıdi. Sebebi, ekeýi de óziniń klany ǵoı. Toqaev bolsa: «Endi olarǵa bir sógis berip qoıdym. Halyq osylaı qınalyp jatyr. Taǵy da kórermiz» deıdi. Sol «kórermizben» taǵy da 2-3 jyl ótedi», - deıdi saıasatker.
Baltash Tursymbaı otandyq qant óndirisine qatysty másele is júzinde qalaı sheshilý kerektigine toqtaldy.
«Qant qyzylshasy deıdi. Prezıdent Toqaev bul suraqty taǵy da kóterdi. Jeti qant zaýytynyń búginde tek tórteýi ǵana halqymyzdyń 5-aq paıyz qantpen qamtamasyz etip otyr. Al endi osyndaı shuraıly jerlerdi alyp jatqan Qazaqstan nege qant qyzylshasymen ózin-ózi qamtamasyz etpeıdi? Qazir batysta qant qyzylshasyn ósirý boıynsha úzdik tehnologııa damyǵan. Sol úzdik tehnologııany kishkene ǵana zerttep, sony Qazaqstannyń jerine qondyratyn bolsa, 3 jyldyń ishinde biz ózimizdi 100 paıyz qantpenen qamtamasyz etemiz. Al qazir onymen kim shuǵyldanyp jatyr? Ol anaý mınıstrdiń mıyna da kirip shyqpaıdy. Ondaı tehnologııa, óndiris degen... Qant zaýyty degen... Onyń ıisi murnyna da barmaıdy», - deıdi Baltash Tursymbaı.
Saıasatkerdiń aıtýynsha, eki mınıstrlik sózden naqty áreketke kóship, batyl sheshimder qabyldaýy tıis.
«Nege eki mınıstrlik osy máselege qatysty tekseris júrgizbeıdi? Nege konepııa jasamaıdy? Nege ol óndiristi ornyna qoımaıdy? Mysaly, bizde sýy bar jer qandaı? Jetisý deımiz... Jetisýdiń sýy 40 mln halyqqa qant qyzylshasyn óndirip, dúkenderge shyǵara alady. Al qazir bizde 19-aq mln halyq. Sol 19 mlnnyń 5-aq paıyzyn ǵana qant qyzylshasymen qamtamasyz etip otyrmyz. Olar osy suraqqa jaýap berýleri kerek. Al olar bir sógis aldy. Boldy. Nazarbaevtyń klany ózderiniń jumysyn ári qaraı isteı beredi. Álgi tenderlerin urlaıdy, jeıdi... Ol klannyń taǵy klany bar. Ana klan bar, myna klan bar. Bunyń barlyǵyn úzýimiz kerek qoı..»,- deıdi saıasatker.
Baltash Tursymbaı Toqaevqa halyqpen jaqyn bolyp, ult bolashaǵy úshin batyl qadamdar jasaýǵa shaqyrdy.
«Toqaevqa qorqyp, buǵyp otyrmaý kerek. Aqordanyń ishinde sypaıy kıimin kıip, sháıin iship... Halyqty shaqyrsyn. Biletin adamdardy shaqyrsyn. Usynys engizemiz, aıtamyz! Ol Nazarbaevtyń álgi ornatyp ketken júıesin dereý buzýy kerek! Klannyń barlyǵyn qýý kerek! Ne sonda Úkimetke Qazaqstannan 30 adam tabylmaı ma? Qazaq jigitteri quryp ketti me eken? Quryǵan joq. Ol jigitter syrtta júr. Óndiristi uıymdastyratyn bilimdi jigitterdi shaqyrsyn. Aqyldassyn. Aqylymyzdy aıtamyz. Biz halyqqa jaý emespiz ǵoı. Toqaev aldynda Ulttyq quryltaı ótkizdi. 117 adamdy Ulytaýǵa alyp bardy. Ol 117 adamnyń sanyn baıqańdar. Ishinde halyqqa jany ashıtyn 10 adamda joq. Qalǵanynyń bári jaǵympazdanyp, maqtap, óleń aıtyp júrgender. Keshe Nazarbaevty maqtaǵan, búgin Toqaevty maqtap otyr. Al Toqaev «Eı, meni maqtamańdar! Men halyqqa qyzmet etemin! Halyqqa jumys jasaımyn!» dep áli birde-bir ret aıtqan joq», - deıdi Baltash Tursymbaı.
Saıasatkerdiń saraptaýynsha, Toqaev eger bılikti óz qolyna alyp, buıryqtarymdy oryndatamyn dese, ultqa janı ashıtyn adamdardy qasyna jınap, tyńdaı bilýi kerek.
«Ózderi jumys istemeı, bıýdjettiń aqshasyn talan-tarajǵa salyp, tenderlerdi bylyqtyryp, urlap otyrǵan korrýpıonerlerdiń barlyǵyn toqtatý kerek! Bizdiń Toqaevqa janymyz ashıdy. Biraq, ol ózi eshqandaı qımyl jasap otqan joq. Ol ózi úshin yńǵaıly jaǵdaıdy oılamasyn. Qańtar kórsetti. Endi onyń betin aýlaq qylsyn. Qaıtadan qaıtalanbasyn. Biraq halyqtyń tózimi sheksiz emes. Erteń halyq qaıtadan kóshege shyǵyp ketýi ábden múmkin. Sondyqtan jumys isteý kerek! Nazarbaevtyń burynǵy ádisin qaıtalamasyn, onyń halyqty ótirik aldap qoıyp, qasyndaǵylarǵa «Ný nıchego ıa vas porýgal. Eto tak ný chtoby narod ne obıjalsıa. Biraq sender myqtysyńdar. Urlaı berińder, ala berińder, isteı berińder» degenin men óz qulaǵymmen estigem. Bul taptaýryn eski ádis ótip ketti. Endi Toqaev ta halyqty taǵy 30 jyl osylaı aldaımyn dese, onda ol qatelesedi. Qazir halyqpen jumys isteý kerek! Ashyq aıtý kerek! Biletin adamdardy mańaıyna jınaý kerek. Aqyldasý kerek. Bizde halyqqa jany ashıtyn durys jas jigitter bar. Solardy qyzmetke taǵaıyndaý kerek. Bizdiń halyq óte tózimdi, shydamdy. Halyq prezıdent tarapynan naqty jumys bastalǵanyn sezinip, Toqaevtyń ájepteýir jumys isteıtinine kóz jetkizse jáne «Toqaev halyqpen jumys isteıdi, urylardan qutylady» degendeı uǵym halyqtyń mıyna qonatyn bolsa, onda barlyǵyn túzeýge áli de múmkindik bar», - dep aıaqtady sózin saıasatker.
Zarına ÁShIRBEK,
"Adyrna" ulttyq portaly
