QR Prezıdenti Q.K. Toqaev myrzaǵa
Qazaq zııalylary ótken qańtarda «Jańa Qazaqstan» jobasyn usynǵanda, ol aldymen jańa memlekettiń jas urpaǵyn tárbıeleýge baǵyttalady dep eseptelgen edi. Ókinishke oraı, eldegi úlesi 82-85% quraıtyn 6-7 jasqa deıingi qazaq balalarynyń barlyǵynyń tilderi orys tilinde shyǵýda. Memlekettik tildi damytýda Aqorda bastaǵan memlekettik organdar eshqandaı naqty isti sheshýge jigersiz, saýatsyz jáne qaýqarsyz ekendikterin ıaǵnı ol debılızmniń ortasyna aınalǵanyn kórsetýde. Osyndaı qadamdarymen Siz bastaǵan memlekettik organdar qazaqty denaıfıkaııalaý saıasatyn júrgizýde. Qazaqqa ult retinde joıylý úshin syrttan jaýdyń keregi joq, qazirgi bılik jetkilikti.
«Ana tiliń men dástúrińnen aıyrylsań, shegarany asha ber. Basqa qorǵaıtyn eshteńe joq...» degen Nelson Mandella. Bul eldiń ıesi, kıesi jáne máńgi tuǵyry, - ol Maǵjan aqynnyń, «Tarap ketken balalaryńdy baýyryńa, alaqanyńmen tarata alarsyń, sen tilim...» deıtin qudiret, - Qazaq tili.
Táýelsizdik jyldary máńgúrt bılik Qazaq tilin damytýdyń ornyna, onymen ıaǵnı Qazaq memleketimen kúresýmen boldy. Oǵan memlekettilikten góri, korrýpııa, el múddesinen góri memlekettiń kenoryndary, kásiporyndaryn ıaǵnı ekonomıkalyq negizin qurtyp satý maqsat boldy. Dıktatorlyq bılik halyqpen, memlekettik ınstıtýtpen kúresýdi óz maqsaty etip qoıdy.
Qańtarda ortaq qorǵa jınaǵan qarjyny aınalańyzdaǵy urylarǵa talan-tarajǵa saldyrmaı, adam kapıtaly ıaǵnı bolashaq urpaqtyń ana til, ata dástúrin úırenip, mádenıetti damytýǵa jumsaý kerek edi.
Seksennen asqan kempir-shaldardy jarylqaǵansha, el bolashaǵy segizge deıingi urpaqqa, Alla jaratqan ana tilderinen ajyratpaı, sol tilde sóıletý aldymen Prezıdent retinde Sizdiń mindetińiz. Basqanyń bári ótkinshi, ýaqytsha, qubylmaly tirlikter.
Latynǵa kóshýdi ýaqytyly qolǵa alý kerek. Bul baǵytta sońǵy úsh jylda eshqanda shara iske asyp jatqan joq. Sodan keıin basqa tilderdi Qazaq tilinen joǵary qoıýǵa talpynǵan dıplomattar men depýtattardyń arasyndaǵy máńgúrttik qoǵamnyń obyr aýyrýy bolýda. Memlekettik tilge nemquraıly qarap, ony úırenbeıtin, IQ 20-30-dan aspaıtyndarmen ıntellektýaldyq ult qurý múmkin emes ıaǵnı olarmen bizdiń jolymyz bir emes.
Memlekettik til, - ol uzyn-arqan, keń tusaý qylyp sozbalaqtap júretin sozylmaly aýyrý emes, adam kapıtaly men memlekettik ınstıtýttardy damytatyn negizgi qural. Sondyqtan,memlekettik organdardyń basty mindeti, ári qasıetti boryshy,- ol áleýmettik, ne ekonomıkalyq máseleler emes, aldymen memlekettiń til máselesin sheshý bolyp tabylady. Memlekettiń osy túpkilikti máselesin sheshýde halyq Sizben birge. Otyz jylǵa keshigip jatyrmyz. Iske kirisińiz.
Qurmetpen, Januzaq ÁKIM, ǵalym, akademık
