Keşe ǧana qyzylordalyq fototılşı Bolat Omarälievtıŋ siujetke bergısız bır suretınıŋ jaiyn qozǧap, «Jalǧyz tal jauqazyn» degen maqala jazǧanbyz. Şynymyzdy aitsaq, surettıŋ tarihynan görı, fototılşınıŋ şeberlıgın tanytu basty maqsatymyz edı. Jetpısınşı jyldardaǧy bırbetkei boijetkennıŋ bolmys-bıtımın bır kadrǧa syiǧyzǧan Bolat aǧanyŋ qarym-qabıletıne süisıngenımız ras-ty. Belgısız aru... Deregı joq... Beinesı ǧana bar... Sodan bükıl Syr boiynyŋ jūrty säigülık mıngen sūludy jabyla ızdep kettı. Äsırese, Keŋes Mahambetov (Kenesbek Mahambetov), Däulet Barǧanaev (Daulet Barganaev), Nartai Tūrsanov (Tursanov Nartai) syndy el azamattary bır kezdegı sämbıtaldai symbatty boijetkendı tappai qoimaimyz dep, bar janyn saldy.
Aqyry tabyldy-au, Bolat aǧamnyŋ keiıpkerı! Qyzylordanyŋ ırgesındegı J.Mahambetov auylynda tūrady eken. Bıreuden ılgerı, bıreuden keiın, qarapaiym tırşılık keşıp jatqan şuaqty şaŋyraq. Dereu oblystyq «Syr boiy» gazetı basşylarynyŋ bırı Däuırjan Elubaevqa (Dauirjan Elubaev) telefon şaldyq. Arnaiy tılşı jıberıp, jai-küiımen tanysyp, äpkemızdıŋ bügıngı keipın suretke tüsırtıp alu jönınde ötınış jasadyq. «Aǧa, tılşı-pılşını qaitemız, Nūrbolatty ertıp, özım baram!», – dedı Däuırjan batyr salǧan jerden. «Syr boiynyŋ» saiypqyrany Nūrbolat Nūrjaubai – Bolat Omarälievtıŋ jolyn jalǧaǧan känıgı fototılşılerdıŋ bırı. Ärine, aldymen «Keiıpkerıŋız tabyldy ǧoi, aǧa! Özıŋız baryp tüsırıp qaitpas pa ekensız?», – dep, ataqty maitalmannyŋ özıne qolqa salǧanbyz. Közdegenın mült jıbermes fotomergen eptep syrqattanyp qalypty. Sodan soŋ Nūrbolat bahadür fotomyltyǧyn oŋtailap, aǧasynyŋ ornyna «aŋǧa şyqty»...
Eŋ bastysy, onyŋ keiıpkerı – säigülık mıngen sūludyŋ tabylǧany! «Amanbysyŋ, atty aru?», – dep jazyp edık keşe ǧana. Aruymyz aman eken, şaŋyraǧy şattyqqa toly eken!
Tek ol bügınde baiaǧydai jalǧyz tal jauqazyn emes, japyraǧy jaiqalǧan bäiterekke ainalǧan. Otaǧasy Nūrlan Ermekov ekeuı bes bala (bır balasy ılgerıde şetınegen) tärbielep ösırıptı. Ekı ūl, ekı qyzdan on üş nemere süiıp, qūdai qalasa, äne-mıne dep, alǧaşqy şöberesın kütıp otyrǧan ädemı äjenıŋ keipıne engen. Endıgı sözdı Ürläi apasymen saǧattap otyryp syrlasyp qaitqan degdar ınımız Däuırjanǧa qaldyraiyq... Söile, Däuır, jyrla, Däuır... Bügın senıŋ künıŋ!
Sonymen, bır kezdegı jalǧyz tal jauqazynnyŋ syry mıne, suretı äne! O basta tektılerdı tüsırgen, tüp tarihyn tüsıngen maitalman fototılşınıŋ ǧajaiyp tüisıgıne qalaişa taŋ qalmassyŋ?! Äi, qairan Bolat aǧam, tusaŋ tu!
Hoş, bügın tüske deiın bızdıŋ Däuırjan jasy alpys ekıge kelgen apasymen armansyz äŋgımelestı. Ile-şala bız de qoŋyrau şaldyq. Bolat aǧanyŋ bır kezdegı keiıpkerı Ürläi Jümekova ötken ömırın saǧynyşpen eske alyp, edäuır syr aǧytty. Dauysy saŋqyldap tūr. Şaŋyraqtaǧy segız balanyŋ ülkenı eken. Jas künınen mūǧalım boludy qalasa da, äkesıne järdemdesıp, şaruasyna bolysyp, qoi baǧypty. Söitıp, äbden eŋbekte şyŋdalypty. Būl auyldyŋ jastar brigadasy da sol kezde tarap ketken körınedı. Bıraq būl qyz ol brigadaǧa müşe bolmapty. Belgılı şopan retınde töŋırekke keŋ tanylǧan äkesı Nūrtaidyŋ adymyn ūzartyp, şolaq küreŋıne mınıp, jailaudyŋ törı men qystaudyŋ maŋynda jalǧyz jortypty. Sondai bır sätterde auylǧa kelgen jūqaltaŋ fotograf Bolat Omarälievtıŋ qarauylyna ılıkken. Äleumettık jelını şarlap ketken surettı körıp, közıne jas alypty. Qalai, qaşan tüskenı esınde joq. Tek jetpısınşı jyldardyŋ aiaǧy şyǧar dep şamalaidy. «Osyndai bır suret ılgerıde üide bar sekıldı edı, bıraq däl mynadai keiıptegısın alǧaş ret körıp tūrmyn», – deidı Ürläi Nūrtaiqyzy.Retı kelgende aita keteiık, būl auyldaǧy brigadanyŋ aty «Jauqazyn» emes, «Jūldyz» eken (Sol jyldarda Şielı jaqta «Jauqazyn» degen brigada bolmaǧanyn aldymen anyqtaǧan – jedeldıgıne jūrt qyzyǧatyn jurnalist ärıptesım Qaragöz Sımädıl. Sol üşın qanşama şai äzırleuge ketetın altyn uaqytyn bölıp, ūlttyq kıtaphanaǧa baryp, ırılı-ūsaqty basylymdardyŋ bärın aqtaryp şyqty). Älgı brigadanyŋ ornalasqan jerı Şielıge emes, Syrdariia audanyna jaqyn körınedı. E, meilı, ekı milliondai suret tüsırgen, ony qaraŋǧy üige qamalyp, türlı qospalarǧa salyp, bylǧap otyryp şyǧarǧan Bolat aǧam anda-sanda qatelespeidı ǧoi deisıŋ be?!
Eŋ bastysy, onyŋ keiıpkerı – säigülık mıngen sūludyŋ tabylǧany! «Amanbysyŋ, atty aru?», – dep jazyp edık keşe ǧana. Aruymyz aman eken, şaŋyraǧy şattyqqa toly eken!
Tek ol bügınde baiaǧydai jalǧyz tal jauqazyn emes, japyraǧy jaiqalǧan bäiterekke ainalǧan. Otaǧasy Nūrlan Ermekov ekeuı bes bala (bır balasy ılgerıde şetınegen) tärbielep ösırıptı. Ekı ūl, ekı qyzdan on üş nemere süiıp, qūdai qalasa, äne-mıne dep, alǧaşqy şöberesın kütıp otyrǧan ädemı äjenıŋ keipıne engen. Endıgı sözdı Ürläi apasymen saǧattap otyryp syrlasyp qaitqan degdar ınımız Däuırjanǧa qaldyraiyq... Söile, Däuır, jyrla, Däuır... Bügın senıŋ künıŋ!
Sonymen, bır kezdegı jalǧyz tal jauqazynnyŋ syry mıne, suretı äne! O basta tektılerdı tüsırgen, tüp tarihyn tüsıngen maitalman fototılşınıŋ ǧajaiyp tüisıgıne qalaişa taŋ qalmassyŋ?! Äi, qairan Bolat aǧam, tusaŋ tu!
Bauyrjan OMARŪLY
