Sýretke qarańyz!.. Bul – Astanadaǵy saýda jelileriniń sóresinde turǵan Qytaı almasy.
Ózimiz "Saltanat" dep qazaqsha ataýmen áspettep júrgen bul shirkinderiń shirimeıdi. Qazaqstan naryǵyndaǵy múlde qurt túspeıtin jalǵyz jemis. Jerge túsip nemese bálen shaqyrym qashyqtyqtan jetkizetin júk kóligi ishinde urylǵan jeri bizdiń tabıǵı almalarǵa uqsap qaraıyp ta ketpeıdi. Quramynda temiri basym ózimizdiń ónimder sııaqty tis tıgen orny sarǵaıýy kerek edi ǵoı. Óıtpek túgil, munda tistiń izi de qalmaıdy. Kirsh etkizseń, mort synady. Iisi de, dámi de joq. Nege deseńiz...
Bir kezderi mamandardyń tynymsyz tasymaldanatyn mundaı almalarǵa shamadan tys hımıkattar qosylatynyn, qytaılardyń parafınmen pisiretindigin aıtyp, dabyl qaqqany málim. Aqparat kózderinen Qytaıdaǵy alma ósiretin qoımada júrgen júkshilerdiń denelerin tumshalap, "skafandr" kıip alatyndyǵyn da oqyǵanbyz. Sosyn jeńsik jemisterdiń árqaısysyna kıgizilgen torkózdi aq dákelerdi egeýquıryq ininiń aýzyna tastasa, sony jegen ol baıǵustar birden ólip ketedi eken. Osyndaı tolyp jatqan áshkere aıǵaqtardan habardar bola tura, sol sátte "azbaıtyn-tozbaıtyn" ónimnen úzildi-kesildi bas tartýdyń ornyna, "qara pıardyń ózi – pıar" degenniń kerimen jappaı "Saltanat" jegish bolyp aldyq. "Itjandy" delinetin adamnyń aǵzasy netken myqty edi?! Itińniń ózi bundaı bolmas...
Qazir bizde Qytaıdan eksporttap jetkiziletin jemisterdiń ishinde alma men júzim basym. Baǵasy da otandyq ónimderden eptep arzan. Ásirese, qazaqstandyq naryqty 2007-2008 jyldary erekshe qarqynmen jaýlap úlgerdi de, sol sátte 60 myń tonnadan artyq alma men almurtqa (almanyń eksporty birden 90 paıyzǵa ósken) qaryq boldyq. Endi mine, árqaısysynda bir-birine uqsamaıtyn qytaılyq "qoltańba" júr. Saýda sóresin sýretke túsirýge jazbasha ruqsat surap, onyń jaýabyn táýliktep tosyp otyrmaǵandyqtan, dáıek úshin almanyń eki danasyn satyp ala salýǵa týra keldi. Osyǵan qarap-aq, qysyq kóz kórshilerdiń "qoldan jasaıtyndaryna" senbeske sharań qalmaıdy eken. Al bulardaǵy ıeroglıftiń aýdarmasyn jasaýdy sol tildi oqyǵandardyń enshisine qaldyrdyq.
Jalpy, qytaılyq taýarlardyń quramynan ýly qosyndylar jıi tabylady. Basqasyn bylaı qoıǵanda, ystyq sýǵa jedel pisetin kespelerinde erlerdiń uryǵyn óltirip, belden aıyratyn qospa júrgendigi ámbege aıan. Ondaı olqy taýarlardy tutynýǵa AQSh, Japonııa, Malaızııa syndy memleketter baıaǵyda-aq tyıym salyp tastaǵan. Biz úshin de Qytaı brendin shekarada ábden tekserip ótkizetiuǵyn arnaıy zerthanalardyń bolýy asa mańyzdy.
___________________________________________________________________________________________________________ qamshy.kz
